1. Koshiyning hayoti va ijodiy faoliyati Ulug‘bekning hayoti va ijodiy faoliyati



Download 413,18 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana02.08.2021
Hajmi413,18 Kb.
#136134
  1   2   3   4
Bog'liq
8-AMALIY MASHG'ULOT



8-AMALIY MASHG’ULOT 

Mavzu: Samarqand ilmiy markazi. Ulug’bek, Koshiy, Rumiy, Ali-

Qushchi. 

Reja: 

1.  Koshiyning hayoti va ijodiy faoliyati 

2.  Ulug‘bekning hayoti va ijodiy faoliyati 

3.  Qozizoda Rumiyning hayoti va ijodiy faoliyati 

4.  Ali-Qushchining hayoti va ijodiy faoliyati 

 

1.   G’iyosiddin Jamshid Koshiy hayoti va ilmiy faoliyati 



(1385-1430) 

 

 Ulug’bek ilmiy maktabining yirik olimlaridan biri Jamshid Koshiy 



hisoblanadi. Koshiy 1385 yilda Koshon shahrida (Tehron va Isfaxon shaharlari  

orasida) tug’ildi. Koshiy yoshlik chog’idanoq o’z davrining yetuk matematik va  

astronom olimi sifatida shuxrat qozondi. Ulug’bek Koshiyni ham boshqa olimlar  

qatori Samarqandga kelishga taklif etdi va u bu taklifni qabul qilib 1417 yili  

Samarqandga keladi. Koshiy Samarqandda Ulug’bek rasadxonasi ishlariga faol  

qatnashib,  chuqur  ilmiy  ishlar  olib  boradi.  Ularni  astronomiyadan  yozgan  10  ta 

asari va matematikadan yozgan 3 ta eng katta asarlarida bayon etgan. Koshiy 1430 

yili Samarqandda vafot etdi.  




 Koshiyning asarlaridan ayrimlari bilan tanishib o’tamiz:  

1.  Jamshid  Koshiy  o’zining  astronomik  asari  –  «Haqqoniy  astronomiya 

jadvallari»  asarini  1413  yilda  Koshon  shahrida  yozib,  uni  Shohruh  Mirzoga 

bag’ishlaydi. Bu asar Nasriddin Tusiyning «Elxoniy jadvallariga» o’xshash bo’lib, 

Nasriddinning  bu  asarini  qaytadan  ishlab  chiqadi  va  yangi  jadvallar  tuzadi  (fors-

tojik tilida yozilgan.)  

2. «Osmon narvoni» asari astronomiyaga bag’ishlangan. Bu asar arab tilida  

yozilgan  bo’lib,  uning  qo’lyozmalari  Tehron  universiteti  va  Mashhad 

kutubxonasida saqlanadi.  

3.  «Vatar  va  sinus  haqida  risola»  asarida  bir  gradusli  burchakning  sinusi 

aniqlanadi.  

4. «Usturlob yasash haqida risola» asarini 1416 yilda Koshon shahrida fors-

tojik tilida yozgan.  

5. «Aylana uzunligining diametriga nisbati» asari 1424 yilda Samarqandda 

fors-tojik tilida yozilgan. Uning qo’lyozmasi Mashhadda Imom Rizo  

kutubxonasida saqlanmoqda.  

Jamshid Koshiy asarlari orasida juda katta ahamiyatga ega bo’lgan va  

Ulug’bek davridagi matematik bilimlar saviyasini ko’taruvchi  mashhur asar bor,  

u  «Arifmetika  kaliti»  («Liftoxul-hisob»)  1427  yilda  yozilgan  bo’lib,  bu  kitob  bir 

necha  asr  davomida  Sharq  mamlakatlarida  talabalar  uchun  matematikadan  asosiy 

darslik bo’lib keldi. 

Aloviddin ibn Muhammad Ali Qushchi (1402 yilda Samarqandda tug’ilgan).  

Ulug’bek ilmiy maktabi katta ishlarni amalga oshirib, “ Matematika va jug’rofiy  

astronomiya” asarini yozadi. Keyinchalik u Muhammad  2 podsholigi davrida unga  

atab, matematikaga oid  “Kitobul Muhammadiya” asarini yozadi. Bundan tashqari,  

“Hisob risolasi” (1425 y.) hindlar arifmetikasi, oltmishlik sanoq sistemasi, o’nli  

kasrlar va geometriya masalalari bayon etilgan. “Kasrlar haqida risola” (1430 y.)  

asarida kasrlar haqidagi ta’limotni rivojlantirdi hamda uchburchaklarni yechish  

masalalari,  kosinuslar  teoremasini  qo’llash  misollarini  bayon  etadi.  Shuningdek, 

Ali  Qushchi  o’z  asarlarida  trigonometrik  funksiyalar  qiymatlarini  hisoblashda 

chiziqli  interpolyasiyalash  usuli  bayon  qilingan.  Bundan  tashqari,  birinchi  marta 

Ali Qushchi asarlarida musbat va manfiy atamalari kiritilgan. U “Ulug’bek Zijiga” 

sharhlar yozadi va uni geometriya teoremalari yordamida tahlil qiladi.  

 Ulug’bek ilmiy maktabi davomchilaridan Ali ibn Muhammad Qushchi  

(Kermonda) ham o’z ilmiy maktabini tashkil etib, o’z faoliyatini keyinchalik  

Stambulda davom ettirgan. U Ulug’bek akademiyasida 10 yil faoliyat ko’rsatib,  

uning ishlarini nashr etish va tarqatishda eng asosiy tashkilotchilardan hisoblanadi. 

 


Download 413,18 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish