1. Biologik xilma-xillik kamayib ketishining asosiy sababi? +Inson bilan tabiat o’rtasidagi muvozanatning buzilishi

---

 

1.Biologik xilma-xillik kamayib ketishining asosiy sababi?  

+Inson bilan tabiat o’rtasidagi muvozanatning buzilishi.  

-Atrof-muhitning ifloslanishi.  

-Fan va texnikaning rivojlanishi  

-Yer yuzida aholi sonining ortib borishi.  

 

2.Biologik xilma-xillik qanday fan?  

+Tirik oranizmlar bilan tashqi muhit o’rtasidagi aloqani o’rganadi.  

-Ijtimoiy fanlar jumlasiga kiradi  

-Barchasi to’g’ri.  

-Biologik fanlardan biri. 

  

3.Ekologik muammolarning xillari:  

+Mintaqaviy  

-Mahalliy. 

-Umumbashariy.  

-Mintaqaviy.  

 

3.Bioxilma-xillik fanidan eng ko’p foydalaniladigan uslublar:  

+Kuzatish  

-Taqqoslash.  

-Eksperemental  

-Tasvirlash. 

 

4.O’zbekistonda eng muhim ekologik muammo ? 

+Orol va Orol bo’yi muammosi  

-Chuchuk suv muammosi  

-Cho’llanish jarayonining ortib borishi.  

-Ozon qaptlamining siyraklanishi.  

 

5.Bioxilma-xillik faniga xissa qo’shgan O’rta Osiyo allomalari:?  

+Beruniy, Bobur, Ibn Sino  

-Al-Xorazmiy, Jayxoniy. Ekologiya 

-Samarqandiy, Navoiy, Forobiy.  

-Sulton Balxiy, Maxmud Ibn-Vali.  

 

6.O’zbekistonda ekologiya fanining asoschilari:  

+Korovin, Kashkarov, Zohidov.   

-Granitov, Zokirov, Zeversov.  

-Baranov, raykova, Abolin. 

-Kultiasov, Popov, Korotkov.  

 

7.Ekologiya muhit tushunchasi qanday tushuniladi?  

+Tevarak atrof.  

---

-Jonli tabiat.  

-Odamning tevarak atrofii.  

-Jonsiz tabiat 

 

8.Tirik organizmlar tarqalgan asosiy hayot muhitlari:  

+Suv, tuproq, havo, tirik organizm.  

-Yer yuzasi, quyosh sistemasi. 

-Tirik organizmlar, suv 

-Havo, koinot, tuproq.  

 

9.Hayotni belgilab beruvchi omillar majmui? 

+Harorat, suv, yorug’lik.  

-Mineral tuzlar, relyef. 

-Inson ta’siri.  

-Relyef, tuproq, suv.  

 

10.Ekologik omil deganda nimani tushunasiz?  

+Muhitning tirik organizm hayotiga ta’sir etuvchi elementi.  

-Suv va uning barcha fizik va kimyoviy xususiyatlari.  

-Havo va uning kimyoviy tarkibi.  

-Tuproq va uning fizik-kimyoviy xususiyatlari.  

 

11.Abiotik omillar majmui:  

+Iqlim, tuproq, kimyoviy.   

-Relyef, zoogen, mikrobiogen.  

-Tarxiy, kimyoviy, yong’in.  

-Edafik, fitogen biotik. 

 

12.Biotik omillar majmui:  

+Fitogen, zoogen, mikrobiogen, mikogen 

-Orografik, fitogen, zoogen, mikrobiogen. 

-Mikrobiogen, kimyoviy, edafik. 

-Tarixiy, mikogen, yong’in, zoogen. 

 

13.Antropogen omil deganda nimani tushunasiz?  

+Insonning tabiatga ta’siri.   

-O’simliklarning tabitga ta’siri. 

-Hayvonlarning tabiatga ta’siri.  

-Zamburug’larning tabiatga ta’siri. 

  

14.Turning ekologik spekti.  

+Ekologik valentliklar yig’indisi.  

-Xar xil muhitlarni egallashi.  

-Optimum, minimu, pisimum ta’sirlaro.  

-Turli omillarga talabi.  

---

 

15.Moslashishining asosiy turlari.  

+Anatomik, morfologik, fiziologik, xulqiy (xatti-xarakatlari) moslashish.   

-Kimyoviy fizikaviy moslashish.  

-Keng va tor doiradagi moslashish.  

-Xulqiy biokimyoviy, morfologik.  

-Moslashishining asosiy turlari.  

 

16.Moslashishining darajalari:  

+Molekulaviy, hujayraviy, organizm, senotik.  

-Organ, to’qima, xujayra. 

-Organizm, hujayraviy, organ, to’qima.  

-To’qima, molekulaviy, hujayraviy 

 

17.Suv havzalarining asosiy ekologik zonalari:  

+Pelagial, bental.  

-Litoral, pelagial.  

-Bental, abissal.  

-Supralitoral, sublitoral.  

 

18.Gidrobiontlarning ba’zi bir moslashashlari ? 

+Filtrlash, tovush chiqarish, aks sado, elektr tokidan foydalanish.  

-Gazli kameralar, statosistlash, aks sado.  

-Elektr toki ishlab chiqarish, filtrlash, suzish.  

-Suzish, aks sado, elektr toki ishlab chiqarish.  

 

19.Gidrobiontlarning ba’zi bir moslashashlari  

+Filtrlash, tovush chiqarish, aks sado, elektr tokidan foydalanish.  

-Gazli kameralar, statosistlash, aks sado.  

-Elektr toki ishlab chiqarish, filtrlash, suzish.  

-Suzish, aks sado, elektr toki ishlab chiqarish.  

 

20.Yantoq o’simligining qurg’oqchil issiq sharoitga moslashishi:  

+Anatomik, morfologik, fiziologik.   

-Organim, senotik, fiziologik.  

-Hujayraviy, biokimyoviy, morfologik. 

-Fiziologik, morfologik, jamoa.  

 

 

21.Hayvonlarda suv balansini idora etish yo’llari: 

+Ichish, yugurish, suv manbaini topish.  

-Suv manbaini topish, ichish, terlash. 

-Teralsh, morfologik, xulqiy (xatti-xarakat).   

-Morfologik, fiziologik, xulqiy (xatti-xarakat).   

 

---

 

22.Galofitlarning moslashishlari:  

+Xujayra osmotik bosimi yuqori bo’lishi, suvni kuchli shimishi.   

-Ishqoriy muhitda yashashi.  

-Suv ko’p talab etishi.  

-Sho’rlangan tuproqlarda yashashi 

 

23.Tirik organizmlarni havo muhitiga moslashishi:  

+Kichik tana, o’simtalar, yuzani ortishi, qanotlarning 

-Yirik, tana yuzasi kichik, tez uchadigan.  

-Qanotlarga ega emas, tanasi suyra shaklda.  

-Terisi shilliq, tanasi bo’lak-bo’laklardan iborat. 

 

24.Hayyovonlar hayotida yorug’likning roli:  

+Fazoda mo’ljal olish uchun.  

-Harakatlanish.  

-Oziqlanish uchun.  

-Tana xaroratini boshqarish uchun.  

 

25.O’simliklarning hayotiy shakllari:  

+Daraxt, buta, chala buta, butacha o’t.  

-Bir, ikki va ko’p yillik o’tlar,  

-Daraxt, buta, chala buta, butacha.  

-Chala buta, daraxt, buta, o’t.  

 

 

26.Xayvonlarning hayotiy shakllari:  

+Suzuvchi, qovlovchi, quruqlikda, havoda, daraxtda yashovchilar.  

-Sakrovchi, yuguruvchi, o’rmalovchi xususiyatga ega bo’lganlar.  

-Suvda va quruqda yashovchilar.  

-Tuproqda, suvda yashovchilar, qo’ovlovchi, yuguruvchi xususiyatga ega 

bo’lganlar.  

 

 

27.Markaziy osiyo va O’zbekistonda yashovchi o’simliklarning o’ziga xos hayotiy 

shalkllari:  

+Efemer, efemeroil, yostiqsimon.   

-Terrofit va fenerofitlar.   

-Gemikriptofit va epifitlar.  

-Epifit va epifillar 

 

28.Populyasiyaning tasnifi:  

+Panmistik, geografik Klonal, lokal. Geografik, ekologik.  

-Geografik, ekologik.  

-Klonal, lokal.  

---

-Panmistik, geografik  

 

 

29.Populyasiyaning guruxli xususiyatlari:  

+Soni, zichligi, tug’ilishi, nobud bo’lishi  

-Gomeostazi dinamikasi 

-Genetik birligi, ko’payishi. 

-Morfologik, biologik, xulqiy (xatti-xarakat)  

 

30.Populyasiyaning tuzilmasi:  

+Jins, fazoviy, yosh  

-Morfologik, fazoviy, yosh.  

-Fiziologik, anatomik, jins.  

-Jins, xulqiy, yosh.  

 

31.Biosfera talimotini qaysi olim yaratgan ?  

+V.I.Vernadskiy 

-E.Zyuss 

-Ch.Darvin 

-Sh.B.Lamark 

 

32.Populyasiya dinamikasining asosiy ko’rsatkichlari:  

+Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi.  

-Immigrasiya emigrasiya, o’sish.  

-Nobud bo’lish, qurilish, emigrasiya.  

-Immigrasiya, emigrasiya, o’sish. Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi. 

 

33.Populyasiyaning gomeostazini o’simliklarda namoyon bo’lishi.  

+Urug’ va mevalarni turli yo’llar bilan tarqatilishi. 

-Urug’larning to’liq hayotchanlikka ega emasligi.  

-O’z-o’zidan siyraklashish, vegetativ quvvatini oshirish.  

-Vegetativ, jinssiz, jinsiy ususllarda ko’payish.  

 

34.Populyasiyaning gomeostazini hayvonlarda namoyon bo’lishi.  

+O’z bolasini yeb qo’yish 

-Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

-Kimyoviy ta’sir, stress.  

-Kimyoviy ta’sir, stress. Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

 

35.Biosenozlarda populyasiyalar sonini boshqaruvchi omillar.  

+Inversion mexanizmlar.  

-Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

-Raqobat, kannibalizm.Inversion mexanizmlar.  

-Raqobat, kannibalizm. Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

 

36.Biosenozning tarkibi.  

---

+O’simliklar, xayvonlar, bakteriyalar, zamburug’lar.  

-Daraxtilar, sut emizuvchilar, bakteriyaldar, zamburug’lar.  

-Viruslar, suv o’tlari, xasharotlar, soda xayvonlar.  

-Bakteriyalar, baliqlar, daraxtlar, butalar 

 

37.Biotop nima?  

+Biosenoz va abiotik muhit.  

-Fitosenoz va biosenoz. 

-Zoosenoz va mikobiosenoz.  

-Ekotop va klimatop.  

 

38.Tirik organimzalr o’rtasidagi biotik aloqa munosabatlar. 

 

+Ijobiy, salbiy, befarq.  

-Zararli, befarq.  

-Foydali, salbiy.  

-Salbiy, neytral. 

 

39.Kommensalizm turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang?  

+Arslon va giyena.  

-Simbioz yashash.  

-Zamburag’ va suv o’ti.  

-Allelopatiya. 

 

40.Parazitlik turdagi biotik aloqa munosabatni aniqalng.  

+Bug’doy va zang zamburug’i.   

-Suv o’ti va zamburug’.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Arslon va giyena 

 

41.Antibioz turdagi biotik aloqa munosabatni aniqlang.  

+Isisriq va kasallik to’g’diruvchi virus.  

-Bo’ri va quyon.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Ot va echki 

 

42.Raqobat turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang.  

+G’o’za va g’umay.    

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Suv o’ti va zamburug’. 

-Qisqichbaqa va aktiniy.  

 

43.Turning ekologik o’rni (ekonisha) nima?  

+Turning funksional xolati.  

-Dushmanlarga bo’lgan munosbat.  

-Turning boshqa organizmlar bilan tutgan o’rni 

---

-Turlarning ozuqa topishi 

 

44.Biosenozning tuzilmasi.  

+Turlar tarkibi, fazoviy, ekologik.   

-Zoosenoz, fitosenoz.  

-Mikosenoz, zoosenoz.  

-Fitosenoz, biotop. 

 

45.Biosenozda turlarning sifat jihatdan farqalanishi: 

+Dominat va edifikator. 

-Dominant va antropofitlar. Subdominant va assektatorlar.  

-Subdominant va assektatorlar. Dominant va antropofitlar.  

-Dominat va edifikator. 

 

46.Nurota tog’-yong’oqzor qo’riqxonasi joylashgan orni. 

+Nurata tizmasining g’arbiy yonbagri; 

-Nurota tizmasining sharqiy yonbagri; 

-Nuroya tizmasi; 

-Zarafshon tizmasi; 

 

47.Biogesenoz qanday tuzilma?  

+Biosenoz va ekotopdan iborat.   

-Abiotik muhit va klimatop.  

-Biotop va ekotizimdan iborat. 

-Edafotop va biosenoz.  

 

48.Ekotizimning asosiy tarkibi.  

+Abiotik muhit, produsent, konsusent, redusent.  

-Tuproq, havo, suv, o’simlik. 

-Produsent suv, havo, klimatop.  

-Abiotik muhit, konsumentlar, hayvonlar 

 

49.Ekotizimning qaysi bir tarkibi o’zgaruvchan?  

+Konsumentlar.   

-Produsentlar.  

-Abiotik muhit.  

-Hayvonlarp.  

 

50.Ozuqa zanjiri va uning turlari.  

+Sarflash va yemirilish (parchalanish)  

-Chirindiho’rlar va parazitlar.  

-Parazitlar va o’ta parazitlar.  

-O’tkir va go’shtho’rlar 

 

51To’g’ri tartibdagi trofik darajalarni aniqlang? 

---

+O’txo’r, go’shtxo’r, o’laksaxo’r, chirindixo’r.  

-Avtotrof, geterotrof, simbiotrof. 

-Geterotrof, o’txo’r, chirindixo’r. 

-Chirindixo’r, avtotrof, saprotrof.  

 

52.Trofik darajalarda energeyani qanday miqdorda sarflanadi?  

+10%  

-5%  

-1%  

-25%  

 

53.Biologik maxsuldorlik:  

+Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Tirik organimzlar to’plagan organik moddalar. Ximosintez natijasida to’plagan 

moddalar.  

-Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Ximosintez natijasida to’plagan moddalar.  

 

54.Quyidagi ekotizimlarning qaysi biri maxsuldor.  

+To’qayzor.   

-Qamishzor.  

-Yong’oqzor o’rmoni. 

-O’tloqzor.  

 

55.Qaysi ekotizimda biomassa zahirasi biologik mahsuldorlikka teng.  

+O’tloq.  

-O’rmon. 

-Yaylov, To’qay.  

-Bir yillik o’t eknilar.  

 

56.Quyidagi oziqa zanjirini qaysi bo’g’ini tushib qolsa, biosenozga jiddiy ta’sir 

yetadi.  

+Redusentlar.  

-Konsumentlar – II  

-Konsumentlar –I 

-Konsument –III 

 

57.Quyidagi aralash o’rmon ekotizimida qaysi tartibdagi konsumentlarni tushib 

qolishi unga katta zarar keltirish mumkin?  

+Xasharotxo’r qushlar.  

-Xasharotxo’rlar.  

-O’txo’r xarashotlar 

-Yirtqich qushlar. 

 

58.Cho’l ekotizimidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

---

+Saksovul-xasharot-cho’l moyquti-yirtqich qush.  

-Ilon-kaltakesak-qushoyoq-ukki.  

-Lolalar-quyonlar-cho’l gekkoni-to’rg’aylar.  

-Tuvaloq-ko’rsichqon-kaltakesak-bo’ri.  

 

59.Yong’oqzor o’rmonidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

+Yong’oq-xasharot-xind maynasi-yirtqich qush 

-Yovvoyi cho’chqa-yong’oq-zamburug’-bosholi o’simlik.  

-Kalamush-xasharot-yovvoyi xina-it kuchala.  

-Tipratikon-yovvoyi cho’chqa-zamburug’-qizilishton.  

 

60.Ekotizimdagi mahsulotlarning turlari:  

+Sof, umumiy ikkilamchi Birlamchi, ikkilamchi, umumiy.Yalpi, biralmchi, 

ikkilamchi.  

-Sof, umumiy ikkilamchi 

-Yalpi, biralmchi, ikkilamchi.  

-Birlamchi, ikkilamchi, umumiy. 

 

61.Quyidagi to’g’ri tuzilgan ekologik piramidagi toping:  

+1200 beda, 300 hasharot, 50 qurbaqa, 10 ilon, 1 odam.   

-300 xasharot, 1200 beda, 50 baqa, 1 odam.  

-10 ilon, 1200 beda, 300 xasharot, 50 qurbaqa.  

-10 odam, 12 beda, 100 xasharot, 200 qurbaqa.  

 

61.Sirdaryo daryosining umumiy uzunligi qancha? 

+2982km; 

-2881km; 

-3100km; 

-2551km 

 

62.Moddalarning biologik doirada aylanishi:  

+Tuproq-o’simlik-havo.  

-O’simlik-suv – tuproq.  

-Havo-suv-hayvon.  

-Hayvon-tuproq-suv. 

 

63.Ekotizimlardagi o’zgarishlarning turi.  

+Siklik, asta-sekin.  

-Mavsumiy, sutkalik. 

-Sutkalik-yillik.   

-Siklik, asta-sekin.  

 

64.Suksessiya nima?  

+Jamoalarning kelib chiqishi va almashini.   

-Jamoalarda energiyaning o’zgarishi.  

---

-Jamoalarning tashqi muhit bilan aloqasi.  

-Biologik moddalarning aylanishi. 

 

65.To’g’ri tuzilgan suksession qatorni toping?  

+Qoya-lishaynik-suv o’ti-yuksak o’simlik.  

-Guli o’simlik-suv o’ti- lishaynik.  

-O’rmonzor-lishaynik-mox- suv o’ti.  

-Daraxtlar-butalar-o’tlar suv o’ti.  

 

66.Suksessiyaning turlari:  

+Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Fitogen, biogen, abiogen. 

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Fitogen, biogen, abiogen. 

 

67.To’qayzorda ikkilamchi suksessiya jarayonini borishini aniqlang:  

+Jiyda-ching’il-qamish-qo’g’a-yulg’un.  

-Tol-turang’il-qamish-qo’g’a-ilonchirmovuq.  

-Kendir-ilonchirmovuq-tol-yantoq-qamish-qo’g’a 

-Yulg’un-qamish-qo’g’a-chingil-yulg’un. 

 

68.Agroekotizimning o’ziga xos xususiyatlari:  

+Madaniy va begona o’tlar odam ishtiroki.  

-Quyosh energiyasini o’zlashtirish, sun’iy tizim.  

-Qo’shimcha energiyalar kiritilishi, turlar ikkitadan oshmaydi.  

-Odam tomonidan boshqarilishi, urlarning ozligi.  

 

69.Ekotizimlarning barqarorligini ta’minlash yo’llari: 

+Moddalar aylanishini boshqarish, muvozanatni ushlab turish. 

-Maxsuldorlikni oshirish, energiya va moda aylanishiga erishish.  

-Muvozanatni ushlab turish, qo’shimcha energiya kiritish.  

-Odam aralashmasligi, moddalar aylanishi boshqarish.  

 

70.Biosferoaning ekologiyada tushunilishi.  

+Tirik oragnimzlar tarqalgan qobiq. 

-Ekotizimlar yig’indisi.  Tirik organimzlar va o’lik tabiat majmui.  

-Tirik organimzlar va o’lik tabiat majmui. Ekotizimlar yig’indisi.  

-Tirik oragnimzlar tarqalgan qobiq. 

 

71.Biosferaning asosiy tarkibining qismlari:  

+Tirik modda, o’lik, oraliq va biogen moddalar.  

-Litosfera, gidrosfera, atmosfera, stratosfera.  

-Tirik modda, gidrosfera, edafosfera.  

-O’lik modda, biogen moddalar, litosfera.  

 

---

72.V.I. Vernadskiy bo’yicha tirik modda va uning xususiyatlari:  

+Geokimyoviy, oksidlanish-qaytarilish, konsentrasion.  

-Fotosintez organik moddalarni parchalash. 

-Cho’kindi tog’ jinslarni xosil bo’lishi.  

-Biogen moddalarning aylanishi.  

 

73.Venadskiy bo’yicha tirik moddaning asosiy kimyoviy tarkibi:  

+H, O, C, N, Ca, K, Si, Mg, P, S, AL  

-O, C, N, H.  

-H, O, C, Ca, K, Mg, S, Na, CL.  

-H, O, N, C, Ca, K, Si, Mg, P, S, AL, Na, Fe, CL 

 

74.Biosferaning eng yuqori chegarasi.  

+Ozon ekrani.  

-Stratosfera.  

-Qushlar uchadigan balandlik.  

-Jamolung cho’qqisi. 

 

75.Biosferaning eng quyi chegarasi.  

+Marianna cho’kmasi.   

-Quyosh yorug’ligi tushadigan chuqurlik 

-Suv o’tlari yashaydigan chegara. 

-Gidrosferadagi hayot chegarasi. 

 

76.Biosferaning kosmik roli.  

+Oksidlanish-qaytarilish.    

-Fotosintez 

-Xemosintez. 

-Konsentrasion.  

 

77.Biosferadagi moddalarning katta doirada aylanishi: 

+Quruqlik bilan gidrosfera o’rtasidagi aylanish.  

-Odamning avtotroflik roli yordamida aylanishi. 

-Auvtotrof organizmlar o’rtasida aylanishi.  

-Geterotrof organizmlar o’rtasida aylanishi.  

 

78.Biosferaning turg’unligi qanday ta’minlash mumkin?  

+Biogen va gelolgoik moddalarni aylanishi, energiyani to’g’ri taqsimlanish.  

-Geologik doirada moddalrning aylanish tezligini o’zgartirish.  

-Biologik moddalar aylanish tezligini o’zgartirish. 

-Odamni ho’jalik faoliyati yordamida ta’minlanish mumkin.  

 

79.Noosferani qanday tushunasiz?  

+Aql-zakovatli inson faoliyati  ko’rsatadigan qobiq.  

-Odamining tashqi muhitga ta’siri.  

---

-Yangi bosqichdagi biosfera.  

-Biosferaning rivojlanish bosqichi.  

 

80.Mintaqaviy ekologik muammolar. 

+Orol va Orol bo’yi.  

-Ozon qatlamining siyraklashishi.  

-Kislotali yomg’irlar.  

-Atmosferaning dimiqishi.  

 

81.Toshkent shaxridagi eng muhim ekologik muammo. 

+Atmosfera havosini ifloslanishi. 

-Sug’oriladigan yerlar. 

-Qurilish. 

-Cho’llanish. 

 

83.Cho’ldagi ekologik xolat. 

+Cho’llanish jarayoni. 

-O’t bosish jarayoni. 

-Hayvonlarning kamayishi. 

-Suv bosib ketishi. 

 

84.Adirda sun’iy agrofitosenozlar qanday tashkil etilishi mumkin?  

+Tabiiy turlarni tanlash.  

-Sug’orish bilan.  

-O’rmonlar barpo etish.  

-Yerlarni haydash.  

 

85.Tog’ mintaqasidagi noxush xodisalar.  

+O’t olib ketishi. Sel xodisasini kuchayishi.  

-Hayvonlarning kamayishi. O’t olib ketishi.  

-Hayvonlarning kamayishi.  

-Sel xodisasini kuchayishi. 

 

86.Yaylov mintaqasining tabiiy olatini saqlash uchun nima qo’ilish kerak?  

+«Qizil kitob»ga noyob o’simlik va hayvon turlarini kiritish kerak.  

-Qo’riqxona tashkil etish kerak.Buyurtmachilarni tashkil etish kerak  

-«Qizil kitob»ga noyob o’simlik va hayvon turlarini kiritish kerak. 

Buyurtmachilarni tashkil etish kerak  

-Qo’riqxona tashkiletish kerak. 

 

87.Ekosistema tushunchasini fanga kim kiritgan?  

+Sukachev    

-Tenisliy  

 

-Dokuchayev  

-Bobur  

---

 

88……..- organizslarni o’rab turgan jamiki tabiiy ekologik omillardir.  

+Muxit  

 

-Tabiat  

-Atmosfera 

-Biosfera 

 

89.Atrof-muhit tushunchasini kiritgan olim.  

+Yuksol. 

 

-Morozov    

-Seversev 

-Tyanshanskiy 

 

90.Tabiiy muhitda uchraydigan omillarni nechta asosiy ekologik guruxga ajratish 

mumkin?  

+3 ta   

-2 ta    

-4 ta 

-5 ta 

 

91.Biootik omillarga …. Kiradi.  

+o’simliklar  

 

-Harorat  

 

-Tuproq, loyqa. 

-Loyqa  

 

92.Tuproqqa qaysi elementlar zarur hisoblanadi? 

+K, Ca, Mg 

-K, Na, Fe 

-Ca, Mn, P 

-K, Na 

 

93.Organizmlarning nobud bo’lish chegarasi qanday ataladi? 

+Pisimum 

-Optimum 

-Maksimum 

-Minimum 

 

 

94.Kbl suvlarida kalsiy miqdori qancha bo’lsa, unday ko’llarda organizmlar deyarli 

kam uchraydi. 

+0,7-2,3 mg/l 

-21,2-22,4 mg/l 

-0,3-0,4 mg/l 

-0,3-0,5 mg/l 

---

 

95.Minimum qonuni kim tomonidan kashf qilingan? 

+Libix 

-Yu. Odum 

-Bikmen. 

-Navoiy 

 

96.Minimum qonuni qachon kashf etilgan? 

+1890 y. 

-1905 y. 

-1840 y 

-1851 y 

 

97.Talirantlik qonuni Kim tomonidan  kashf qilgan? 

+Shelford 

-Odum 

-Dibix 

-Ibn Sino 

 

98.Hozirgi davrda ekologik tanglikning kelib chiqishining asosiy sababi?  

+Inson bilan tabiat o’rtasidagi muvozanatning buzilishi.  

-Atrof-muhitning ifloslanishi.  

-Fan va texnikaning rivojlanishi  

-Yer yuzida aholi sonining ortib borishi.  

 

99.Ekologiya qanday fan?  

+Tirik oranizmlar bilan tashqi muhit o’rtasidagi aloqani o’rganadi.  

-Ijtimoiy fanlar jumlasiga kiradi  

-Barchasi to’g’ri.  

-Biologik fanlardan biri. 

 

100.Biologik xilma-xillik kamayib ketishining asosiy sababi?  

+Inson bilan tabiat o’rtasidagi muvozanatning buzilishi.  

-Atrof-muhitning ifloslanishi.  

-Fan va texnikaning rivojlanishi  

-Yer yuzida aholi sonining ortib borishi.  

 

101.Biologik xilma-xillik qanday fan?  

+Tirik oranizmlar bilan tashqi muhit o’rtasidagi aloqani o’rganadi.  

-Ijtimoiy fanlar jumlasiga kiradi  

-Barchasi to’g’ri.  

-Biologik fanlardan biri. 

   

102.Ekologik muammolarning xillari:  

+Mintaqaviy  

---

-Mahalliy. 

-Umumbashariy.  

-Mintaqaviy.  

 

 

103.Bioxilma-xillik fanidan eng ko’p foydalaniladigan uslublar:  

+Kuzatish  

-Taqqoslash.  

-Eksperemental  

-Tasvirlash. 

 

 

104.O’zbekistonda eng muhim ekologik muammo ? 

+Orol va Orol bo’yi muammosi  

-Chuchuk suv muammosi  

-Cho’llanish jarayonining ortib borishi.  

-Ozon qaptlamining siyraklanishi.  

 

105.Bioxilma-xillik faniga xissa qo’shgan O’rta Osiyo allomalari:?  

+Beruniy, Bobur, Ibn Sino  

-Al-Xorazmiy, Jayxoniy. Ekologiya 

-Samarqandiy, Navoiy, Forobiy.  

-Sulton Balxiy, Maxmud Ibn-Vali.  

 

106.O’zbekistonda ekologiya fanining asoschilari:  

+Korovin, Kashkarov, Zohidov.   

-Granitov, Zokirov, Zeversov.  

-Baranov, raykova, Abolin. 

-Kultiasov, Popov, Korotkov.  

 

 

107.Ekologiya muhit tushunchasi qanday tushuniladi?  

+Tevarak atrof.  

-Jonli tabiat.  

-Odamning tevarak atrofii.  

-Jonsiz tabiat 

 

108.Tirik organizmlar tarqalgan asosiy hayot muhitlari:  

+Suv, tuproq, havo, tirik organizm.  

-Yer yuzasi, quyosh sistemasi. 

-Tirik organizmlar, suv 

-Havo, koinot, tuproq.  

 

109.Hayotni belgilab beruvchi omillar majmui? 

+Harorat, suv, yorug’lik.  

---

-Mineral tuzlar, relyef. 

-Inson ta’siri.  

-Relyef, tuproq, suv.  

 

110.Ekologik omil deganda nimani tushunasiz?  

+Muhitning tirik organizm hayotiga ta’sir etuvchi elementi.  

-Suv va uning barcha fizik va kimyoviy xususiyatlari.  

-Havo va uning kimyoviy tarkibi.  

-Tuproq va uning fizik-kimyoviy xususiyatlari.  

 

111.Abiotik omillar majmui:  

+Iqlim, tuproq, kimyoviy.   

-Relyef, zoogen, mikrobiogen.  

-Tarxiy, kimyoviy, yong’in.  

-Edafik, fitogen biotik. 

 

112.Biotik omillar majmui:  

+Fitogen, zoogen, mikrobiogen, mikogen 

-Orografik, fitogen, zoogen, mikrobiogen. 

-Mikrobiogen, kimyoviy, edafik. 

-Tarixiy, mikogen, yong’in, zoogen. 

 

113.Antropogen omil deganda nimani tushunasiz?  

+Insonning tabiatga ta’siri.   

-O’simliklarning tabitga ta’siri. 

-Hayvonlarning tabiatga ta’siri.  

-Zamburug’larning tabiatga ta’siri. 

  

114.Turning ekologik spekti.  

+Ekologik valentliklar yig’indisi.  

-Xar xil muhitlarni egallashi.  

-Optimum, minimu, pisimum ta’sirlaro.  

-Turli omillarga talabi.  

 

115.Moslashishining asosiy turlari.  

+Anatomik, morfologik, fiziologik, xulqiy (xatti-xarakatlari) moslashish.   

-Kimyoviy fizikaviy moslashish.  

-Keng va tor doiradagi moslashish.  

-Xulqiy biokimyoviy, morfologik.  

-Moslashishining asosiy turlari.  

 

116.Moslashishining darajalari:  

+Molekulaviy, hujayraviy, organizm, senotik.  

-Organ, to’qima, xujayra. 

-Organizm, hujayraviy, organ, to’qima.  

---

-To’qima, molekulaviy, hujayraviy 

 

117.Suv havzalarining asosiy ekologik zonalari:  

+Pelagial, bental.  

-Litoral, pelagial.  

-Bental, abissal.  

-Supralitoral, sublitoral.  

 

118.Gidrobiontlarning ba’zi bir moslashashlari ? 

+Filtrlash, tovush chiqarish, aks sado, elektr tokidan foydalanish.  

-Gazli kameralar, statosistlash, aks sado.  

-Elektr toki ishlab chiqarish, filtrlash, suzish.  

-Suzish, aks sado, elektr toki ishlab chiqarish.  

 

119.Gidrobiontlarning ba’zi bir moslashashlari  

+Filtrlash, tovush chiqarish, aks sado, elektr tokidan foydalanish.  

-Gazli kameralar, statosistlash, aks sado.  

-Elektr toki ishlab chiqarish, filtrlash, suzish.  

-Suzish, aks sado, elektr toki ishlab chiqarish.  

 

120.Yantoq o’simligining qurg’oqchil issiq sharoitga moslashishi:  

+Anatomik, morfologik, fiziologik.   

-Organim, senotik, fiziologik.  

-Hujayraviy, biokimyoviy, morfologik. 

-Fiziologik, morfologik, jamoa.  

 

 

121.Hayvonlarda suv balansini idora etish yo’llari: 

+Ichish, yugurish, suv manbaini topish.  

-Suv manbaini topish, ichish, terlash. 

-Teralsh, morfologik, xulqiy (xatti-xarakat).   

-Morfologik, fiziologik, xulqiy (xatti-xarakat).   

 

122.Galofitlarning moslashishlari:  

+Xujayra osmotik bosimi yuqori bo’lishi, suvni kuchli shimishi.   

-Ishqoriy muhitda yashashi.  

-Suv ko’p talab etishi.  

-Sho’rlangan tuproqlarda yashashi 

 

123.Tirik organizmlarni havo muhitiga moslashishi:  

+Kichik tana, o’simtalar, yuzani ortishi, qanotlarning 

-Yirik, tana yuzasi kichik, tez uchadigan.  

-Qanotlarga ega emas, tanasi suyra shaklda.  

-Terisi shilliq, tanasi bo’lak-bo’laklardan iborat. 

 

---

 

124. Farobiy qaysi asarida bilimlarni o‘rganish tartibi haqida fikr bayon etgan, 

uning ta’kidlashicha, avval bilish zarur bo‘lgan ilm o‘rganiladi, bu olam asoslari 

haqidagi ilmdir. 

+”Baxt-soatdatga erishuv to‘g‘risida”     

- “Aql maxnolari” 

- “Fozil odamlar shahri” 

- “Qutadg’u bilik” 

 

125. ------------ degan so‘z insonga o‘qitish, tushuntirish asosida nazariy bilim 

berish; tarbiya-nazariy fazilatlarni, ma’lum hunarni egallash uchun zarur bo‘lgan 

xulq me’yorlarni va amaliy malakalarini o‘rgatishdir. 

+ Ta’lim  

- Tarbiya  

- Ilm  

- Axloq  

 

126. “Mineralogiya”, “Hindiston”, “Geodeziya”, “O‘tmish yodgorliklari”, 

“Saydana” kabi asarlar kimga tegishli. 

+ Beruniy  

- Farobiy  

- ibn Sino  

- al-Buxoriy 

 

127. “Bizning maqsadimiz o‘quvchini toliqtirib qo‘ymaslikdir. Hadeb bir narsani 

o‘qiy berish zerikarli bo‘ladi. Agar o‘quvchi bir masaladan boshqa bir masalaga 

o‘tib tursa, u xuddi turli-tuman bog‘-rog‘larda sayr qilgandek bo‘ladi, bir bog‘dan 

o‘tar-o‘tmas, boshqa bog‘ boshlanadi. Keyin uning hammasini ko‘rgisi va tomosha 

qilgisi keladi” deb kim yozgan. 

+ Beruniy  

- Farobiy  

- ibn Sino  

- al-Buxoriy 

 

128. O‘quvchiga bilim berishda nimalarga e’tibor berish kerak. 

+ barcha javoblar to’g’ri 

- o‘quvchini zeriktirmaslik; 

- bilim berishda bir xil narsani yoki bir xil fanni o‘rgatavermaslik; 

- uzviylik, izchillik; yangi mavzularni, qiziqarli, asosan, ko‘rgazmali bayon etish 

kerak  

 

129. Ibn Sino bilim olishda bolalarni maktabda o‘qitish zarurligini qayd etar ekan, 

ta’limda quyidagi tomonlarga rioya qilish zarurligini ta’kidlaydi: 

+ barcha javoblar to’g’ri 

- bolaga bilim berishda birdaniga kitobga band qilib qo‘ymaslik; 

---

- ta’limda yengildan og‘irga borish orqali bilim berish; 

- o‘qitishda jamoa bo‘lib maktabda o‘qitishga e’tibor berish; 

 

130. “Olimlar raisi” unvonini qaysi olim olgan. 

+ Abu Ali ibn Sino  

- Farobiy  

- Beruniy  

- Al- Buxoriy 

 

131.Ibn Sinoning yirik asarlari berilgan javobni toping? 

+ barcha javoblar to’g’ri 

- “Tib qonunlari”, “Ash-Shifo”  

-  “Al-Qonun”, “An-Najot”  

- “Donishnoma”  

 

132.  “Jadid” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, qanday ma’noni bildiradi? 

+ yangi  

- usul  

- tubdan  

- boshqacha 

 

133. Jadidlar qaysi o‘lkalarda siyosiy oqim sifatida yuzaga keldi? 

+ Misr, Turkiya, Kavkaz, Turkiston  

- Hindiston, Misr, Kavkaz 

- Rossiya va Turkiston 

- Turkistonda 

 

134.………………….pedagogikaga oid asarlari ichida “Turkiy guliston yoxud 

axloq” asari XX asr boshlaridagi pedagogik fikrlash taraqqiyotini o‘rganish 

sohasida katta ahamiyatga egadir. 

+ A. Avloniy  

- M Behbudiy  

- Munavvar Qori  

- Fitrat 

 

135. “Pedagogika bola tarbiyasining fani demakdir” deb kim aytgan? 

+ A. Avloniy  

- M Behbudiy  

- Munavvar Qori  

- Fitrat 

 

136.Kim bola tarbiyasini nisbiy ravishda quyidagi to‘rt bo‘limga ajratadi: 

1.Tarbiyaning zamoni.2.Badan tarbiyasi. 3.Fikr tarbiyasi. 4.Axloq tarbiyasi 

+ A. Avloniy  

- M Behbudiy  

---

- Munavvar Qori  

- Fitrat 

 

137. Barcha tushunchalar sistemasi maktab Ekologiya faniga kiritilgan fan asoslari 

bilan belgilanadi. Shunday qilib, qaysi tushunchalar maktab Ekologiya kursining 

asosiy biologik tushunchalari hisoblanadi.  

+ barcha javoblar to’g’ri 

- morfologik, anatomik, fiziologik, ekologik,  

- sistematik, filogenetik, sitologik, embriologik,  

- genetik, shuningdek, agronomik tushunchalar 

 

138.Ekologiyani o’qitish metodikasida nima oddiy va murakkab, maxsus va 

umumbiologik bo‘lishi mumkin. 

+ tushunchalar  

- atamalar  

- yillar  

- pedtexnologiya 

 

139.Botanikaga oid maxsus tushunchalarni aniqlang. 

+ o‘simliklarning mineral oziqlanishi 

- ildiz  

- barg  

- gul  

 

140.Zoologiyada – hayvonlarning morfologiyasi, anatomiyasi, fiziologiyasi, 

ekologiyasi qanday tushunchalarga misol bo’ladi. 

+ maxsus tushuncha  

- oddiy tushuncha 

- umumiy tushuncha  

- murakkab tushuncha 

 

141. Odam va uning salomatligi kursidagi maxsus tushunchalar bor javobni 

aniqlang.  

+ barcha javoblar to’g’ri 

- organlar morfologiyasi, hujayra strukturasi va umumiy tuzilishi,  

- odam organlari va butun organizmida boradigan hayotiy jarayonlar,  

- kasalliklarning belgilari va ularning oldini olish to‘g‘risidagi tushunchalar  

 

142. Umumiy Ekologiyadagi maxsus tushunchalar berilgan qatorni aniqlang. 

+ barcha javoblar to’g’ri 

- turning realligi va uning nisbatan doimiyligi, 

- ATF, DNK, RNK, gen, genetip 

- genetik kod, fenotip, genotip  

 

143.Maxsus tushunchalarni qanday guruhlarga birlashtirish mumkin:  

---

+ barcha javoblar to’g’ri 

- predmetlar (ayrim o‘simlik hamda hayvonlar va ularning organlari) to‘g‘risidagi 

tushunchalar,  

- hodisalar (fiziologik jarayonlar)  

- o‘zaro bog‘lanishlar (tuzilishi va funksiyalari, ekologik, sistematik va filogenetik 

bog‘lanishlar)  

 

146. Umumbiologik tushunchalar deb nimaga aytiladi.  

+ Tabiatga, barcha tirik organizmlarga taalluqli biologik qonuniyatlar to‘g‘risidagi 

va ayrim biologik kurslarning maxsus tushunchalarini umumlashtiruvchi 

tushunchalar umumbiologik tushunchalar hisoblanadi 

- Kurs doirasida rivojlantiriladigan tushunchalar umumbiologik tushunchalar 

deyiladi. 

- Bilimning bir elementini o‘z ichiga olgan tushunchaga umumbiologik tushuncha 

deyiladi  

- dastlabki tushuncha boshqa oddiy tushunchalar bilan birlashib umumbiologik 

tushunchani hosil qiladi. 

 

 

147.Hayyovonlar hayotida yorug’likning roli:  

+Fazoda mo’ljal olish uchun.  

-Harakatlanish.  

-Oziqlanish uchun.  

-Tana xaroratini boshqarish uchun.  

 

 

148.O’simliklarning hayotiy shakllari:  

+Daraxt, buta, chala buta, butacha o’t.  

-Bir, ikki va ko’p yillik o’tlar,  

-Daraxt, buta, chala buta, butacha.  

-Chala buta, daraxt, buta, o’t.  

 

149.Xayvonlarning hayotiy shakllari:  

+Suzuvchi, qovlovchi, quruqlikda, havoda, daraxtda yashovchilar.  

-Sakrovchi, yuguruvchi, o’rmalovchi xususiyatga ega bo’lganlar.  

-Suvda va quruqda yashovchilar.  

-Tuproqda, suvda yashovchilar, qo’ovlovchi, yuguruvchi xususiyatga ega 

bo’lganlar.  

 

150.Markaziy osiyo va O’zbekistonda yashovchi o’simliklarning o’ziga xos 

hayotiy shalkllari:  

+Efemer, efemeroil, yostiqsimon.   

-Terrofit va fenerofitlar.   

-Gemikriptofit va epifitlar.  

-Epifit va epifillar 

---

 

151.Populyasiyaning tasnifi:  

+Panmistik, geografik Klonal, lokal. Geografik, ekologik.  

-Geografik, ekologik.  

-Klonal, lokal.  

-Panmistik, geografik  

 

 

152.Populyasiyaning guruxli xususiyatlari:  

+Soni, zichligi, tug’ilishi, nobud bo’lishi  

-Gomeostazi dinamikasi 

-Genetik birligi, ko’payishi. 

-Morfologik, biologik, xulqiy (xatti-xarakat)  

 

153.Populyasiyaning tuzilmasi:  

+Jins, fazoviy, yosh  

-Morfologik, fazoviy, yosh.  

-Fiziologik, anatomik, jins.  

-Jins, xulqiy, yosh.  

 

154.Biosfera talimotini qaysi olim yaratgan ?  

+V.I.Vernadskiy 

-E.Zyuss 

-Ch.Darvin 

-Sh.B.Lamark 

 

155.Populyasiya dinamikasining asosiy ko’rsatkichlari:  

+Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi.  

-Immigrasiya emigrasiya, o’sish.  

-Nobud bo’lish, qurilish, emigrasiya.  

-Immigrasiya, emigrasiya, o’sish. Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi. 

 

156.Populyasiyaning gomeostazini o’simliklarda namoyon bo’lishi.  

+Urug’ va mevalarni turli yo’llar bilan tarqatilishi. 

-Urug’larning to’liq hayotchanlikka ega emasligi.  

-O’z-o’zidan siyraklashish, vegetativ quvvatini oshirish.  

-Vegetativ, jinssiz, jinsiy ususllarda ko’payish.  

 

157.Populyasiyaning gomeostazini hayvonlarda namoyon bo’lishi.  

+O’z bolasini yeb qo’yish 

-Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

-Kimyoviy ta’sir, stress.  

-Kimyoviy ta’sir, stress. Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

 

158. Biosenozlarda populyasiyalar sonini boshqaruvchi omillar.  

+Inversion mexanizmlar.  

---

-Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

-Raqobat, kannibalizm.Inversion mexanizmlar.  

-Raqobat, kannibalizm. Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

 

159.Biosenozning tarkibi.  

+O’simliklar, xayvonlar, bakteriyalar, zamburug’lar.  

-Daraxtilar, sut emizuvchilar, bakteriyaldar, zamburug’lar.  

-Viruslar, suv o’tlari, xasharotlar, soda xayvonlar.  

-Bakteriyalar, baliqlar, daraxtlar, butalar 

 

160.Biotop nima?  

+Biosenoz va abiotik muhit.  

-Fitosenoz va biosenoz. 

-Zoosenoz va mikobiosenoz.  

-Ekotop va klimatop.  

 

161.Tirik organimzalr o’rtasidagi biotik aloqa munosabatlar.   

+Ijobiy, salbiy, befarq.  

-Zararli, befarq.  

-Foydali, salbiy.  

-Salbiy, neytral. 

 

162.Kommensalizm turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang?  

+Arslon va giyena.  

-Simbioz yashash.  

-Zamburag’ va suv o’ti.  

-Allelopatiya. 

 

163.Parazitlik turdagi biotik aloqa munosabatni aniqalng.  

+Bug’doy va zang zamburug’i.   

-Suv o’ti va zamburug’.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Arslon va giyena 

 

164.Antibioz turdagi biotik aloqa munosabatni aniqlang.  

+Isisriq va kasallik to’g’diruvchi virus.  

-Bo’ri va quyon.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Ot va echki 

 

165.Raqobat turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang.  

+G’o’za va g’umay.    

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Suv o’ti va zamburug’. 

-Qisqichbaqa va aktiniy.  

---

 

166.Turning ekologik o’rni (ekonisha) nima?  

+Turning funksional xolati.  

-Dushmanlarga bo’lgan munosbat.  

-Turning boshqa organizmlar bilan tutgan o’rni 

-Turlarning ozuqa topishi 

 

167.Biosenozning tuzilmasi.  

+Turlar tarkibi, fazoviy, ekologik.   

-Zoosenoz, fitosenoz.  

-Mikosenoz, zoosenoz.  

-Fitosenoz, biotop. 

 

168.Biosenozda turlarning sifat jihatdan farqalanishi: 

+Dominat va edifikator. 

-Dominant va antropofitlar. Subdominant va assektatorlar.  

-Subdominant va assektatorlar. Dominant va antropofitlar.  

-Dominat va edifikator. 

 

169.Nurota tog’-yong’oqzor qo’riqxonasi joylashgan orni. 

+Nurata tizmasining g’arbiy yonbagri; 

-Nurota tizmasining sharqiy yonbagri; 

-Nuroya tizmasi; 

-Zarafshon tizmasi; 

 

170.Biogesenoz qanday tuzilma?  

+Biosenoz va ekotopdan iborat.   

-Abiotik muhit va klimatop.  

-Biotop va ekotizimdan iborat. 

-Edafotop va biosenoz.  

 

171.Ekotizimning asosiy tarkibi.  

+Abiotik muhit, produsent, konsusent, redusent.  

-Tuproq, havo, suv, o’simlik. 

-Produsent suv, havo, klimatop.  

-Abiotik muhit, konsumentlar, hayvonlar 

 

172.Ekotizimning qaysi bir tarkibi o’zgaruvchan?  

+Konsumentlar.   

-Produsentlar.  

-Abiotik muhit.  

-Hayvonlarp.  

 

173.Ozuqa zanjiri va uning turlari.  

+Sarflash va yemirilish (parchalanish)  

---

-Chirindiho’rlar va parazitlar.  

-Parazitlar va o’ta parazitlar.  

-O’tkir va go’shtho’rlar 

 

174.To’g’ri tartibdagi trofik darajalarni aniqlang? 

+O’txo’r, go’shtxo’r, o’laksaxo’r, chirindixo’r.  

-Avtotrof, geterotrof, simbiotrof. 

-Geterotrof, o’txo’r, chirindixo’r. 

-Chirindixo’r, avtotrof, saprotrof.  

 

175.Trofik darajalarda energeyani qanday miqdorda sarflanadi?  

+10%  

-5%  

-1%  

-25%  

 

176.Biologik maxsuldorlik:  

+Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Tirik organimzlar to’plagan organik moddalar. Ximosintez natijasida to’plagan 

moddalar.  

-Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Ximosintez natijasida to’plagan moddalar.  

 

177.Quyidagi ekotizimlarning qaysi biri maxsuldor.  

+To’qayzor.   

-Qamishzor.  

-Yong’oqzor o’rmoni. 

-O’tloqzor.  

 

178.Qaysi ekotizimda biomassa zahirasi biologik mahsuldorlikka teng.  

+O’tloq.  

-O’rmon. 

-Yaylov, To’qay.  

-Bir yillik o’t eknilar.  

 

179.Quyidagi oziqa zanjirini qaysi bo’g’ini tushib qolsa, biosenozga jiddiy ta’sir 

yetadi.  

+Redusentlar.  

-Konsumentlar – II  

-Konsumentlar –I 

-Konsument –III 

 

 

 

---

180.Quyidagi aralash o’rmon ekotizimida qaysi tartibdagi konsumentlarni tushib 

qolishi unga katta zarar keltirish mumkin?  

+Xasharotxo’r qushlar.  

-Xasharotxo’rlar.  

-O’txo’r xarashotlar 

-Yirtqich qushlar. 

 

181.Cho’l ekotizimidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

+Saksovul-xasharot-cho’l moyquti-yirtqich qush.  

-Ilon-kaltakesak-qushoyoq-ukki.  

-Lolalar-quyonlar-cho’l gekkoni-to’rg’aylar.  

-Tuvaloq-ko’rsichqon-kaltakesak-bo’ri.  

 

182.Yong’oqzor o’rmonidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

+Yong’oq-xasharot-xind maynasi-yirtqich qush 

-Yovvoyi cho’chqa-yong’oq-zamburug’-bosholi o’simlik.  

-Kalamush-xasharot-yovvoyi xina-it kuchala.  

-Tipratikon-yovvoyi cho’chqa-zamburug’-qizilishton.  

 

183.Ekotizimdagi mahsulotlarning turlari:  

+Sof, umumiy ikkilamchi Birlamchi, ikkilamchi, umumiy.Yalpi, biralmchi, 

ikkilamchi.  

-Sof, umumiy ikkilamchi 

-Yalpi, biralmchi, ikkilamchi.  

-Birlamchi, ikkilamchi, umumiy. 

 

184.Quyidagi to’g’ri tuzilgan ekologik piramidagi toping:  

+1200 beda, 300 hasharot, 50 qurbaqa, 10 ilon, 1 odam.   

-300 xasharot, 1200 beda, 50 baqa, 1 odam.  

-10 ilon, 1200 beda, 300 xasharot, 50 qurbaqa.  

-10 odam, 12 beda, 100 xasharot, 200 qurbaqa.  

 

185.Sirdaryo daryosining umumiy uzunligi qancha? 

+2982km; 

-2881km; 

-3100km; 

-2551km 

 

186.Moddalarning biologik doirada aylanishi:  

+Tuproq-o’simlik-havo.  

-O’simlik-suv – tuproq.  

-Havo-suv-hayvon.  

-Hayvon-tuproq-suv. 

 

187.Ekotizimlardagi o’zgarishlarning turi.  

---

+Siklik, asta-sekin.  

-Mavsumiy, sutkalik. 

-Sutkalik-yillik.   

-Siklik, asta-sekin.  

 

188.Suksessiya nima?  

+Jamoalarning kelib chiqishi va almashini.   

-Jamoalarda energiyaning o’zgarishi.  

-Jamoalarning tashqi muhit bilan aloqasi.  

-Biologik moddalarning aylanishi. 

 

189.To’g’ri tuzilgan suksession qatorni toping?  

+Qoya-lishaynik-suv o’ti-yuksak o’simlik.  

-Guli o’simlik-suv o’ti- lishaynik.  

-O’rmonzor-lishaynik-mox- suv o’ti.  

-Daraxtlar-butalar-o’tlar suv o’ti.  

 

190.Suksessiyaning turlari:  

+Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Fitogen, biogen, abiogen. 

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Fitogen, biogen, abiogen. 

 

191.To’qayzorda ikkilamchi suksessiya jarayonini borishini aniqlang:  

+Jiyda-ching’il-qamish-qo’g’a-yulg’un.  

-Tol-turang’il-qamish-qo’g’a-ilonchirmovuq.  

-Kendir-ilonchirmovuq-tol-yantoq-qamish-qo’g’a 

-Yulg’un-qamish-qo’g’a-chingil-yulg’un. 

 

192.Agroekotizimning o’ziga xos xususiyatlari:  

+Madaniy va begona o’tlar odam ishtiroki.  

-Quyosh energiyasini o’zlashtirish, sun’iy tizim.  

-Qo’shimcha energiyalar kiritilishi, turlar ikkitadan oshmaydi.  

-Odam tomonidan boshqarilishi, urlarning ozligi.  

 

193.Ekotizimlarning barqarorligini ta’minlash yo’llari: 

+Moddalar aylanishini boshqarish, muvozanatni ushlab turish. 

-Maxsuldorlikni oshirish, energiya va moda aylanishiga erishish.  

-Muvozanatni ushlab turish, qo’shimcha energiya kiritish.  

-Odam aralashmasligi, moddalar aylanishi boshqarish.  

 

194.Biosferoaning ekologiyada tushunilishi.  

+Tirik oragnimzlar tarqalgan qobiq. 

-Ekotizimlar yig’indisi.  Tirik organimzlar va o’lik tabiat majmui.  

-Tirik organimzlar va o’lik tabiat majmui. Ekotizimlar yig’indisi.  

---

-Tirik oragnimzlar tarqalgan qobiq. 

 

195.Biosferaning asosiy tarkibining qismlari:  

+Tirik modda, o’lik, oraliq va biogen moddalar.  

-Litosfera, gidrosfera, atmosfera, stratosfera.  

-Tirik modda, gidrosfera, edafosfera.  

-O’lik modda, biogen moddalar, litosfera.  

 

196.V.I. Vernadskiy bo’yicha tirik modda va uning xususiyatlari:  

+Geokimyoviy, oksidlanish-qaytarilish, konsentrasion.  

-Fotosintez organik moddalarni parchalash. 

-Cho’kindi tog’ jinslarni xosil bo’lishi.  

-Biogen moddalarning aylanishi.  

 

197.Venadskiy bo’yicha tirik moddaning asosiy kimyoviy tarkibi:  

+H, O, C, N, Ca, K, Si, Mg, P, S, AL  

-O, C, N, H.  

-H, O, C, Ca, K, Mg, S, Na, CL.  

-H, O, N, C, Ca, K, Si, Mg, P, S, AL, Na, Fe, CL 

 

198.Biosferaning eng yuqori chegarasi.  

+Ozon ekrani.  

-Stratosfera.  

-Qushlar uchadigan balandlik.  

-Jamolung cho’qqisi. 

 

199.Biosferaning eng quyi chegarasi.  

+Marianna cho’kmasi.   

-Quyosh yorug’ligi tushadigan chuqurlik 

-Suv o’tlari yashaydigan chegara. 

-Gidrosferadagi hayot chegarasi. 

 

200.Biosferaning kosmik roli.  

+Oksidlanish-qaytarilish.    

-Fotosintez 

-Xemosintez. 

-Konsentrasion.  

 

201.Biosferadagi moddalarning katta doirada aylanishi: 

+Quruqlik bilan gidrosfera o’rtasidagi aylanish.  

-Odamning avtotroflik roli yordamida aylanishi. 

-Auvtotrof organizmlar o’rtasida aylanishi.  

-Geterotrof organizmlar o’rtasida aylanishi.  

 

202.Biosferaning turg’unligi qanday ta’minlash mumkin?  

---

+Biogen va gelolgoik moddalarni aylanishi, energiyani to’g’ri taqsimlanish.  

-Geologik doirada moddalrning aylanish tezligini o’zgartirish.  

-Biologik moddalar aylanish tezligini o’zgartirish. 

-Odamni ho’jalik faoliyati yordamida ta’minlanish mumkin.  

 

203.Noosferani qanday tushunasiz?  

+Aql-zakovatli inson faoliyati  ko’rsatadigan qobiq.  

-Odamining tashqi muhitga ta’siri.  

-Yangi bosqichdagi biosfera.  

-Biosferaning rivojlanish bosqichi.  

 

204. Mintaqaviy ekologik muammolar. 

+Orol va Orol bo’yi.  

-Ozon qatlamining siyraklashishi.  

-Kislotali yomg’irlar.  

-Atmosferaning dimiqishi.  

 

205.Toshkent shaxridagi eng muhim ekologik muammo. 

+Atmosfera havosini ifloslanishi. 

-Sug’oriladigan yerlar. 

-Qurilish. 

-Cho’llanish. 

 

206.Cho’ldagi ekologik xolat. 

+Cho’llanish jarayoni. 

-O’t bosish jarayoni. 

-Hayvonlarning kamayishi. 

-Suv bosib ketishi. 

 

207.Adirda sun’iy agrofitosenozlar qanday tashkil etilishi mumkin?  

+Tabiiy turlarni tanlash.  

-Sug’orish bilan.  

-O’rmonlar barpo etish.  

-Yerlarni haydash.  

 

208.Tog’ mintaqasidagi noxush xodisalar.  

+O’t olib ketishi. Sel xodisasini kuchayishi.  

-Hayvonlarning kamayishi. O’t olib ketishi.  

-Hayvonlarning kamayishi.  

-Sel xodisasini kuchayishi. 

 

209.Yaylov mintaqasining tabiiy olatini saqlash uchun nima qo’ilish kerak?  

+«Qizil kitob»ga noyob o’simlik va hayvon turlarini kiritish kerak.  

-Qo’riqxona tashkil etish kerak.Buyurtmachilarni tashkil etish kerak  

---

-«Qizil kitob»ga noyob o’simlik va hayvon turlarini kiritish kerak. 

Buyurtmachilarni tashkil etish kerak  

-Qo’riqxona tashkiletish kerak. 

 

210.Ekosistema tushunchasini fanga kim kiritgan?  

+Sukachev    

-Tenisliy  

 

-Dokuchayev  

-Bobur  

 

211.……..- organizslarni o’rab turgan jamiki tabiiy ekologik omillardir.  

+Muxit  

 

-Tabiat  

-Atmosfera 

-Biosfera 

 

212.Atrof-muhit tushunchasini kiritgan olim.  

+Yuksol. 

 

-Morozov    

-Seversev 

-Tyanshanskiy 

 

 

213.Tabiiy muhitda uchraydigan omillarni nechta asosiy ekologik guruxga ajratish 

mumkin?  

+3 ta   

-2 ta    

-4 ta 

-5 ta 

 

214.Biootik omillarga …. Kiradi.  

+o’simliklar  

 

-Harorat  

 

-Tuproq, loyqa. 

-Loyqa  

 

215.Tuproqqa qaysi elementlar zarur hisoblanadi? 

+K, Ca, Mg 

-K, Na, Fe 

-Ca, Mn, P 

-K, Na 

 

216.Organizmlarning nobud bo’lish chegarasi qanday ataladi? 

+Pisimum 

-Optimum 

---

-Maksimum 

-Minimum 

 

 

217.Kbl suvlarida kalsiy miqdori qancha bo’lsa, unday ko’llarda organizmlar 

deyarli kam uchraydi. 

+0,7-2,3 mg/l 

-21,2-22,4 mg/l 

-0,3-0,4 mg/l 

-0,3-0,5 mg/l 

 

218.Minimum qonuni kim tomonidan kashf qilingan? 

+Libix 

-Yu. Odum 

-Bikmen. 

-Navoiy 

 

219.Minimum qonuni qachon kashf etilgan? 

+1890 y. 

-1905 y. 

-1840 y 

-1851 y 

 

220.Talirantlik qonuni Kim tomonidan  kashf qilgan? 

+Shelford 

-Odum 

-Dibix 

-Ibn Sino 

 

221.Hozirgi davrda ekologik tanglikning kelib chiqishining asosiy sababi?  

+Inson bilan tabiat o’rtasidagi muvozanatning buzilishi.  

-Atrof-muhitning ifloslanishi.  

-Fan va texnikaning rivojlanishi  

-Yer yuzida aholi sonining ortib borishi.  

 

222.Ekologiya qanday fan?  

+Tirik oranizmlar bilan tashqi muhit o’rtasidagi aloqani o’rganadi.  

-Ijtimoiy fanlar jumlasiga kiradi  

-Barchasi to’g’ri.  

-Biologik fanlardan biri. 

 

223.Galofitlarning moslashishlari:  

+Xujayra osmotik bosimi yuqori bo’lishi, suvni kuchli shimishi.   

-Ishqoriy muhitda yashashi.  

-Suv ko’p talab etishi.  

---

-Sho’rlangan tuproqlarda yashashi 

 

224.Tirik organizmlarni havo muhitiga moslashishi:  

+Kichik tana, o’simtalar, yuzani ortishi, qanotlarning 

-Yirik, tana yuzasi kichik, tez uchadigan.  

-Qanotlarga ega emas, tanasi suyra shaklda.  

-Terisi shilliq, tanasi bo’lak-bo’laklardan iborat. 

 

225.Hayyovonlar hayotida yorug’likning roli:  

+Fazoda mo’ljal olish uchun.  

-Harakatlanish.  

-Oziqlanish uchun.  

-Tana xaroratini boshqarish uchun.  

 

226.O’simliklarning hayotiy shakllari:  

+Daraxt, buta, chala buta, butacha o’t.  

-Bir, ikki va ko’p yillik o’tlar,  

-Daraxt, buta, chala buta, butacha.  

-Chala buta, daraxt, buta, o’t.  

 

227.Xayvonlarning hayotiy shakllari:  

+Suzuvchi, qovlovchi, quruqlikda, havoda, daraxtda yashovchilar.  

-Sakrovchi, yuguruvchi, o’rmalovchi xususiyatga ega bo’lganlar.  

-Suvda va quruqda yashovchilar.  

-Tuproqda, suvda yashovchilar, qo’ovlovchi, yuguruvchi xususiyatga ega 

bo’lganlar.  

 

228.Markaziy osiyo va O’zbekistonda yashovchi o’simliklarning o’ziga xos 

hayotiy shalkllari:  

+Efemer, efemeroil, yostiqsimon.   

-Terrofit va fenerofitlar.   

-Gemikriptofit va epifitlar.  

-Epifit va epifillar 

 

229.Populyasiyaning tasnifi:  

+Panmistik, geografik Klonal, lokal. Geografik, ekologik.  

-Geografik, ekologik.  

-Klonal, lokal.  

-Panmistik, geografik  

 

 

 

230.Populyasiyaning guruxli xususiyatlari:  

+Soni, zichligi, tug’ilishi, nobud bo’lishi  

-Gomeostazi dinamikasi 

-Genetik birligi, ko’payishi. 

---

-Morfologik, biologik, xulqiy (xatti-xarakat)  

 

231.Populyasiyaning tuzilmasi:  

+Jins, fazoviy, yosh  

-Morfologik, fazoviy, yosh.  

-Fiziologik, anatomik, jins.  

-Jins, xulqiy, yosh.  

 

 

232.Biosfera talimotini qaysi olim yaratgan ?  

+V.I.Vernadskiy 

-E.Zyuss 

-Ch.Darvin 

-Sh.B.Lamark 

 

233.Populyasiya dinamikasining asosiy ko’rsatkichlari:  

+Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi.  

-Immigrasiya emigrasiya, o’sish.  

-Nobud bo’lish, qurilish, emigrasiya.  

-Immigrasiya, emigrasiya, o’sish. Tug’ilish, o’sish, o’sish darajasi. 

 

 

234.Populyasiyaning gomeostazini o’simliklarda namoyon bo’lishi.  

+Urug’ va mevalarni turli yo’llar bilan tarqatilishi. 

-Urug’larning to’liq hayotchanlikka ega emasligi.  

-O’z-o’zidan siyraklashish, vegetativ quvvatini oshirish.  

-Vegetativ, jinssiz, jinsiy ususllarda ko’payish.  

 

 

235.Populyasiyaning gomeostazini hayvonlarda namoyon bo’lishi.  

+O’z bolasini yeb qo’yish 

-Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

-Kimyoviy ta’sir, stress.  

-Kimyoviy ta’sir, stress. Instinktlar, yalpi ko’chib ketish,  

 

236.Biosenozlarda populyasiyalar sonini boshqaruvchi omillar.  

+Inversion mexanizmlar.  

-Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

-Raqobat, kannibalizm.Inversion mexanizmlar.  

-Raqobat, kannibalizm. Modifikasiyalovchi, boshqaruvchi.  

 

237.Biosenozning tarkibi.  

+O’simliklar, xayvonlar, bakteriyalar, zamburug’lar.  

-Daraxtilar, sut emizuvchilar, bakteriyaldar, zamburug’lar.  

-Viruslar, suv o’tlari, xasharotlar, soda xayvonlar.  

---

-Bakteriyalar, baliqlar, daraxtlar, butalar 

 

238.Biotop nima?  

+Biosenoz va abiotik muhit.  

-Fitosenoz va biosenoz. 

-Zoosenoz va mikobiosenoz.  

-Ekotop va klimatop.  

 

239.Tirik organimzalr o’rtasidagi biotik aloqa munosabatlar.   

+Ijobiy, salbiy, befarq.  

-Zararli, befarq.  

-Foydali, salbiy.  

-Salbiy, neytral. 

 

240.Kommensalizm turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang?  

+Arslon va giyena.  

-Simbioz yashash.  

-Zamburag’ va suv o’ti.  

-Allelopatiya. 

 

241.Parazitlik turdagi biotik aloqa munosabatni aniqalng.  

+Bug’doy va zang zamburug’i.   

-Suv o’ti va zamburug’.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Arslon va giyena 

 

242.Antibioz turdagi biotik aloqa munosabatni aniqlang.  

+Isisriq va kasallik to’g’diruvchi virus.  

-Bo’ri va quyon.  

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Ot va echki 

 

243.Raqobat turdagi biotik aloqa munosabatini aniqlang.  

+G’o’za va g’umay.    

-Beda va tugunak bakteriya.  

-Suv o’ti va zamburug’. 

-Qisqichbaqa va aktiniy.  

 

244.Turning ekologik o’rni (ekonisha) nima?  

+Turning funksional xolati.  

-Dushmanlarga bo’lgan munosbat.  

-Turning boshqa organizmlar bilan tutgan o’rni 

-Turlarning ozuqa topishi 

 

245.Biosenozning tuzilmasi.  

---

+Turlar tarkibi, fazoviy, ekologik.   

-Zoosenoz, fitosenoz.  

-Mikosenoz, zoosenoz.  

-Fitosenoz, biotop. 

 

246.Biosenozda turlarning sifat jihatdan farqalanishi: 

+Dominat va edifikator. 

-Dominant va antropofitlar. Subdominant va assektatorlar.  

-Subdominant va assektatorlar. Dominant va antropofitlar.  

-Dominat va edifikator. 

 

247.Nurota tog’-yong’oqzor qo’riqxonasi joylashgan orni. 

+Nurata tizmasining g’arbiy yonbagri; 

-Nurota tizmasining sharqiy yonbagri; 

-Nuroya tizmasi; 

-Zarafshon tizmasi; 

 

248. Biogesenoz qanday tuzilma?  

+Biosenoz va ekotopdan iborat.   

-Abiotik muhit va klimatop.  

-Biotop va ekotizimdan iborat. 

-Edafotop va biosenoz.  

 

 

 

 

249.Ekotizimning asosiy tarkibi.  

+Abiotik muhit, produsent, konsusent, redusent.  

-Tuproq, havo, suv, o’simlik. 

-Produsent suv, havo, klimatop.  

-Abiotik muhit, konsumentlar, hayvonlar 

 

250.Ekotizimning qaysi bir tarkibi o’zgaruvchan?  

+Konsumentlar.   

-Produsentlar.  

-Abiotik muhit.  

-Hayvonlarp.  

 

251.Ozuqa zanjiri va uning turlari.  

+Sarflash va yemirilish (parchalanish)  

-Chirindiho’rlar va parazitlar.  

-Parazitlar va o’ta parazitlar.  

-O’tkir va go’shtho’rlar 

 

252.To’g’ri tartibdagi trofik darajalarni aniqlang? 

---

+O’txo’r, go’shtxo’r, o’laksaxo’r, chirindixo’r.  

-Avtotrof, geterotrof, simbiotrof. 

-Geterotrof, o’txo’r, chirindixo’r. 

-Chirindixo’r, avtotrof, saprotrof.  

 

253.Trofik darajalarda energeyani qanday miqdorda sarflanadi?  

+10%  

-5%  

-1%  

-25%  

 

254.Biologik maxsuldorlik:  

+Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Tirik organimzlar to’plagan organik moddalar. Ximosintez natijasida to’plagan 

moddalar.  

-Produsentlar to’plagan organik moddalar.  

-Ximosintez natijasida to’plagan moddalar.  

 

255.Quyidagi ekotizimlarning qaysi biri maxsuldor.  

+To’qayzor.   

-Qamishzor.  

-Yong’oqzor o’rmoni. 

-O’tloqzor.  

 

256.Qaysi ekotizimda biomassa zahirasi biologik mahsuldorlikka teng.  

+O’tloq.  

-O’rmon. 

-Yaylov, To’qay.  

-Bir yillik o’t eknilar.  

 

257.Quyidagi oziqa zanjirini qaysi bo’g’ini tushib qolsa, biosenozga jiddiy ta’sir 

yetadi.  

+Redusentlar.  

-Konsumentlar – II  

-Konsumentlar –I 

-Konsument –III 

 

258.Quyidagi aralash o’rmon ekotizimida qaysi tartibdagi konsumentlarni tushib 

qolishi unga katta zarar keltirish mumkin?  

+Xasharotxo’r qushlar.  

-Xasharotxo’rlar.  

-O’txo’r xarashotlar 

-Yirtqich qushlar. 

 

260.Cho’l ekotizimidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

---

+Saksovul-xasharot-cho’l moyquti-yirtqich qush.  

-Ilon-kaltakesak-qushoyoq-ukki.  

-Lolalar-quyonlar-cho’l gekkoni-to’rg’aylar.  

-Tuvaloq-ko’rsichqon-kaltakesak-bo’ri.  

 

261.Yong’oqzor o’rmonidagi to’g’ri tuzilgan ozuqa zanjirini toping.  

+Yong’oq-xasharot-xind maynasi-yirtqich qush 

-Yovvoyi cho’chqa-yong’oq-zamburug’-bosholi o’simlik.  

-Kalamush-xasharot-yovvoyi xina-it kuchala.  

-Tipratikon-yovvoyi cho’chqa-zamburug’-qizilishton.  

 

262.Ekotizimdagi mahsulotlarning turlari:  

+Sof, umumiy ikkilamchi Birlamchi, ikkilamchi, umumiy.Yalpi, biralmchi, 

ikkilamchi.  

-Sof, umumiy ikkilamchi 

-Yalpi, biralmchi, ikkilamchi.  

-Birlamchi, ikkilamchi, umumiy. 

 

263.Quyidagi to’g’ri tuzilgan ekologik piramidagi toping:  

+1200 beda, 300 hasharot, 50 qurbaqa, 10 ilon, 1 odam.   

-300 xasharot, 1200 beda, 50 baqa, 1 odam.  

-10 ilon, 1200 beda, 300 xasharot, 50 qurbaqa.  

-10 odam, 12 beda, 100 xasharot, 200 qurbaqa.  

 

264.Sirdaryo daryosining umumiy uzunligi qancha? 

+2982km; 

-2881km; 

-3100km; 

-2551km 

 

265.Moddalarning biologik doirada aylanishi:  

+Tuproq-o’simlik-havo.  

-O’simlik-suv – tuproq.  

-Havo-suv-hayvon.  

-Hayvon-tuproq-suv. 

 

266.Ekotizimlardagi o’zgarishlarning turi.  

+Siklik, asta-sekin.  

-Mavsumiy, sutkalik. 

-Sutkalik-yillik.   

-Siklik, asta-sekin.  

 

267.Suksessiya nima?  

+Jamoalarning kelib chiqishi va almashini.   

-Jamoalarda energiyaning o’zgarishi.  

---

-Jamoalarning tashqi muhit bilan aloqasi.  

-Biologik moddalarning aylanishi. 

 

268.To’g’ri tuzilgan suksession qatorni toping?  

+Qoya-lishaynik-suv o’ti-yuksak o’simlik.  

-Guli o’simlik-suv o’ti- lishaynik.  

-O’rmonzor-lishaynik-mox- suv o’ti.  

-Daraxtlar-butalar-o’tlar suv o’ti.  

 

269.Suksessiyaning turlari:  

+Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Fitogen, biogen, abiogen. 

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Abiogen, fitogen, zoogen.  

-Antropogen, xalokatli, fitogen. Fitogen, biogen, abiogen. 

 

270.To’qayzorda ikkilamchi suksessiya jarayonini borishini aniqlang:  

+Jiyda-ching’il-qamish-qo’g’a-yulg’un.  

-Tol-turang’il-qamish-qo’g’a-ilonchirmovuq.  

-Kendir-ilonchirmovuq-tol-yantoq-qamish-qo’g’a 

-Yulg’un-qamish-qo’g’a-chingil-yulg’un. 

 

271.Respublika sanoat korxonalarida atmosferani ifloslovchi korxonalar? 

+1000 dan ortiq ifloslovchi yirik va o’rta  korxonalar mavjud. 

-500- dan ortiq  yirik va o’rta korxonalar mavjud. 

-200- dan yirik va o’rta korxonalar mavjud. 

-100- dan ortiq. 

 

272.Respublika sanoat korxonalarida yiliga qattiq, gazsimon, zararli moddalar 

atmosfera havosini ifloslantirmoqda? 

+4,5 mln.t. qattiq va gazsimon zararli moddalarning 35% atmosferaga chiqib 

kimyo korxonalarida 120 ming t.uglevodorod 40-50 ming t.SO-is gazi, chang 20-

25 ming t.S-gazi chiqib respublika shaharlari ifloslantirmoqda. 

-15 mln.t.15% kimyo korxonalarida yiliga 420 ming t. uch ming vodorod  90-100 

ming tonna SO-4S gazi chang 40-50 ming T.S -gazi  gazlarini chiqarmoqda. 

-2,5 mln. t.qattiq va gazsimon zararli mahsulotlar kimyo korxonalarida 240 ming 

t.uglevodorod 40 -50 ming t. SO - is gazi 20-45 ming t.S-gazi chiqarib  Respublika 

shaharlarni   

-Respublika sanoat korxonalarida yiliga qattiq, gazsimon, zararli moddalar 

atmosfera havosini ifloslantirmoqda? 

 

273.Atmosfera havosini toza saqlashda avtotransportga benzin o’rniga boshqa 

yoqilg’i quyish? 

+Gaz propan- butan. 

-Solyarka. 

-Spirt va boshqalar 

---

-Gaz elektromobillar. 

  

274.Shaxar atmosfera xavosini soglomlashtirishda ishonchli usullar? 

+Yashil o’simliklar bargi havoni fil’trlaydi barglar changni ushlab qoladi, havo 

haroratini mikroiqlim yaratib fotosintez orqali SO2-ni yutib, O2 -ni insonlarga 

yetkazib beradi, shahar changini -80%ni sul’fat angidridning  60% ushlab qoladi. 

-Qishin - yozinda ham yashil ninabargli daraxtlar ekish. 

-Yashil daraxtlar o’simliklar havoni tozalashdan tashqari insonlarga 

psixofiziologik ta’sir etadi. 

-Yashil o’simliklardan foydalanish.  

 

275.Litosferani sanoat ifloslanishidan himoyalash? 

+Keyingi 100 - yillikda sanoat ham-ashyosi iste’mol qilish 1000,0 milliard 

tonnadan oshdi. 

-Keyingi 100- yillikda sanoat rivojlanishi mineral xom-ashyo iste’mol qilish hajmi 

1000 mln t.-dan oshdi. 

-Keyingi 100 yillikda  sanoat rivojlanishi  mineral xom -ashyo iste’mol qilish 100 

mln. dan oshdi. 

-Keyingi 100- yillikda sanoat xom-ashyosi iste’moli 100,0 mln. tonnadan. 

 

276.Atrof - muhitga tushadigan qattiq chiqindilar? 

+3-toifaga sanoat, qishloq xo’jaligi va shahar xo’jaligi maishiy chiqindilari. 

-2-toifaga 

-5-toifaga. 

-4-toifaga. 

  

277.O’zbekiston Respublikasida tabiiy muhit o’lchamlarini nazorat qilish? 

+Respublikadagi tabiatni muhofaza qilish qo’mitasi nazorati ostida monitor 

(o’rganish tahlil qilish va bashorot qilishni tashkillashtiradi suv, havo, tuproq 

nazoratini amalga oshiradi.) 

-Tuproqdagi turli moddalari, muhit, pestisidlar zaharli moddalar aniqladi. 

-Respublikadagi qishloq xo’jaligi vazirligi amalga oshiradi. 

-Respublika yer -kadastri qo’mitasi. 

 

278.Sanoat chiqindilaridan -gidrosferani himoyalash? 

+Okean va dengizlar yer sharining 94% ni egallagan. 

-Okean va dengizlar yer sharining 80% ni egaallagan. 

-Okean va dengizlar yer sharining 70% ni egaallagan 

-Sanoat chiqindilaridan -gidrosferani himoyalash? 

 

279.Ko’ llar va daryolar quruqlikning necha % ni egallagan? 

+3% ni egallagan. 

-10-12% ni egallagan. 

-15-18%ni egallagan. 

-5-8% ni egallagan. 

---

  

280.Quruqlikning qanchasini muzliklar? 

 

+11%. 

 

-10-12%. 

 

-5-10% 

 

-18-20%. 

 

 

281.Suv havzalarini ifloslanishga nechta manbai ma’lum? 

+3- ta: Mineral organik shu jumladan bakterial. 

-2-ta mineral. 

-5 ta mineral-organik fizologik va boshqa. 

-1-ta mineral. 

 

282.Tirik organizmlar tanasida necha% suv bor? 

+Insonda 60-70% bodringda 90% sabzida -85%. 

-Insonda 50-60% bodringda 80%sabzida75% 

-Insonda tanasiga nisbatan 60-80% gina. bodringda -95%gacha sabzida -90% 

gacha. 

-Insonda 65-75% bodringda 85% sabzida80%. 

 

283.Tirik organizmlarda qancha % suv yo’qotsa nobud bo’ladi? 

+Odam 10%, tuya 20%, kuy 20%, it17%. 

-Odam 6-8% tuya 20% kuy 15-17% it15%. 

-Odamda 5% tuya-15% kuy-20% it -12%. 

-Odam 10%dan oshsa, tuya27%kuy-23% it-17%. 

 

284.Ichish uchun 1 litr suvda qancha tuz bo’lsa yaroqli hisoblanadi? 

+litr suvda 1-  tuz bo’lsa ichishga yaroqli hisoblanadi. 

-litr suvda 10-15 gr/l bo’lsa yaroqli . 

-litr suvda 3-5 gr/l bo’lsa yaroqli . 

-litr suvda 5-10 gr/l bo’lsa yaroqli . 

 

285.Paxta sanoatida ishlash jarayonida atrof- muhit ifloslanishi? 

+Chang ajralib chiqadi. 

-Suv ajralib chiqadi. 

-Gaz ajralib chiqadi. 

-Qurim ajralib chiqadi. 

 

286.Paxtani qayta ishlash jarayonnida atrof-muhitni ifloslantiruvchi moddalarning 

hosil bo’lishi sabablari? 

+3 fraksiyadan iborat iflos zarrachalar g’o’zaning maydalangan bo’lagi tolali va 

mineral zarrachalar changning iflos va tolali zarrachalari. 

-1 fraksiyadan iborat iflos mayda zarrachalar.  

-Mineral zarrachalar. 

-G’o’zaning maydalangan zarrachalari . 

---

 

287.Sanoat kroxonalaridan atrof- muhitga  iflosliklarni nazorat qilish va ularning 

sanitariya me’yorlari? 

+Sanitariya me’yorlari u yoki bu aholi punktlari atmosfera havosi tarkibidagi 

zararli moddalarning chegaraviy  yo’l  qo’yiladigan miqdori YKBK bu joyda 

odamlar uzoq va doimiy bo’lsa zararli bo’lmasa. 

-Moddalarning umumiy miqdori. 

-Atmosferada bir necha moddalar bo’lsa ularning umumiy miqdori  

-Zararli moddalarning chegaraviy yo’l qo’yiladigan miqdori(YKBK). 

 

288.Paxta tozalash korxonalarida ishlovchilar havfsizligi uchun sanitariya normasi 

belgilangan? 

+Binolar ish joylarida bu moddalarning YKBK -si 30% gacha changda kremniy 2 

oksidi miqdori 2 dan 10% bo’lsa, chang bu korxonalarda YKBK 4 mg/m3 qabul 

qilingan demak, sanitoriya normasi havoda changi 4.30:100=1,2 mg/m3 dan 

oshmasligi kerak. 

-430:100=<1,2 mg/m3 bulsa. 

-430:100>1,2 mg/m3 bulsa. 

-Bu ko’rsatgichlardan oshib ketsa. 

 

289.Havoni chang va zaharli moddalardan tozalash? 

 

+Chang, zaharli gazlar, zaharlar, yuqori harorat , havoning namligi, shovqin , 

tebranish, material iflosliklari.   

-Chang va boshqalar. 

 

-Zaharli gazlar. 

 

-Qattiq yoki suyuq moddalarning juda mayda zararachalari. 

 

 

290.Sanoat korxonalarida chang tozalagigchlar va filtrlarning asosiy turlari ? 

+Quruk usul, xul usul ,moyli va elektr usullar. 

-Chan tutgich. 

-Kurik usul. 

-Fil’trlar. 

  

291.Quruqlikning qanchasini muzliklar? 

 

+11%. 

 

-10-12%. 

 

-5-10% 

 

-18-20%. 

 

  

292.Respublika sanoat korxonalarida yiliga qattiq, gazsimon, zararli moddalar 

atmosfera havosini ifloslantirmoqda? 

+4,5 mln.t. qattiq va gazsimon zararli moddalarning 35% atmosferaga chiqib 

kimyo korxonalarida 120 ming t.uglevodorod 40-50 ming t.SO-is gazi, chang 20-

25 ming t.S-gazi chiqib respublika shaharlari ifloslantirmoqda. 

---

-15 mln.t.15% kimyo korxonalarida yiliga 420 ming t. uch ming vodorod  90-100 

ming tonna SO-4S gazi chang 40-50 ming T.S -gazi  gazlarini chiqarmoqda. 

-2,5 mln. t.qattiq va gazsimon zararli mahsulotlar kimyo korxonalarida 240 ming 

t.uglevodorod 40 -50 ming t. SO - is gazi 20-45 ming t.S-gazi chiqarib  Respublika 

shaharlarni   

-Respublika sanoat korxonalarida yiliga qattiq, gazsimon, zararli moddalar 

atmosfera havosini ifloslantirmoqda? 

 

293.havosini toza saqlashda avtotransportga benzin o’rniga boshqa yoqilg’i 

quyish? 

+Gaz propan- butan. 

-Solyarka. 

-Spirt va boshqalar 

-Gaz elektromobillar. 

 

294.Shaxar atmosfera xavosini soglomlashtirishda ishonchli usullar? 

+Yashil o’simliklar bargi havoni fil’trlaydi barglar changni ushlab qoladi, havo 

haroratini mikroiqlim yaratib fotosintez orqali SO2-ni yutib, O2 -ni insonlarga 

yetkazib beradi, shahar changini -80%ni sul’fat angidridning  60% ushlab qoladi. 

-Qishin - yozinda ham yashil ninabargli daraxtlar ekish. 

-Yashil daraxtlar o’simliklar havoni tozalashdan tashqari insonlarga 

psixofiziologik ta’sir etadi. 

-Yashil o’simliklardan foydalanish.  

 

295.Litosferani sanoat ifloslanishidan himoyalash? 

+Keyingi 100 - yillikda sanoat ham-ashyosi iste’mol qilish 1000,0 milliard 

tonnadan oshdi. 

-Keyingi 100- yillikda sanoat rivojlanishi mineral xom-ashyo iste’mol qilish hajmi 

1000 mln t.-dan oshdi. 

-Keyingi 100 yillikda  sanoat rivojlanishi  mineral xom -ashyo iste’mol qilish 100 

mln. dan oshdi. 

-Keyingi 100- yillikda sanoat xom-ashyosi iste’moli 100,0 mln. tonnadan. 

 

296.Atrof - muhitga tushadigan qattiq chiqindilar? 

+3-toifaga sanoat, qishloq xo’jaligi va shahar xo’jaligi maishiy chiqindilari. 

-2-toifaga 

-5-toifaga. 

-4-toifaga. 

 

297.O’zbekiston Respublikasida tabiiy muhit o’lchamlarini nazorat qilish? 

+Respublikadagi tabiatni muhofaza qilish qo’mitasi nazorati ostida monitor 

(o’rganish tahlil qilish va bashorot qilishni tashkillashtiradi suv, havo, tuproq 

nazoratini amalga oshiradi.) 

-Tuproqdagi turli moddalari, muhit, pestisidlar zaharli moddalar aniqladi. 

-Respublikadagi qishloq xo’jaligi vazirligi amalga oshiradi. 

---

-Respublika yer -kadastri qo’mitasi. 

 

298.Sanoat chiqindilaridan -gidrosferani himoyalash? 

+Okean va dengizlar yer sharining 94% ni egallagan. 

-Okean va dengizlar yer sharining 80% ni egaallagan. 

-Okean va dengizlar yer sharining 70% ni egaallagan 

-Sanoat chiqindilaridan -gidrosferani himoyalash? 

   

299.Ko’ llar va daryolar quruqlikning necha % ni egallagan? 

+3% ni egallagan. 

-10-12% ni egallagan. 

-15-18%ni egallagan. 

-5-8% ni egallagan. 

    

300.Quruqlikning qanchasini muzliklar? 

+11%. 

-10-12%. 

-5-10% 

-18-20%.