1 -mashq. Yonma-yon kelgan unlilarning talaffuziga e’tibor berib, so‘zlarni o‘qing ia



Download 14,84 Kb.
Sana19.08.2021
Hajmi14,84 Kb.
#151494
Bog'liq
1 amaliy mashg'ulot topshiriqlari



Hurmatli talabalar, 1 ma’ruza asosida bajarishingiz lozim bo’lgan 10 ta mashq berildi. Buni daftarga yozib rasmini yoki word variantda tayyorlab yuklang.
1 -mashq. Yonma-yon kelgan unlilarning talaffuziga e’tibor berib, so‘zlarni o‘qing.
ia: material, milliard, radiator, shariat, tabiat;

oa: soat, sanoat, itoat, jamoat, toat, qiroat, qanoat;

aa: manfaat, mutolaa, taalluqli, taassurot;

io: biologiya, million, stadion, radio;

ao: maorif, saodat, aorta, taomil, taom;

ai: mozaika, ukrain, said, maishat;

oi: shoir, doira, noib, doim, oila, xoin, alkaloid, ellipsoid;

ua: muallim, muammo, muattar, shuaro, muallif, burjua.

ea: okean, teatr, laureat;

au: kauchuk;

uo: muomala, duo, muovin, muosir, matbuot;

uu: vakuum.

Savollar:

1. Qaysi harf birikmalari orasiga y undoshi qo‘shib aytiladi?

2. Qaysi harf birikmalarida har bir unli alohida-alohida, ajratib o‘qiladi?
2- mashq. Nuqtalar o‘rniga b yoki p, v yoki f, d yoki t, z yoki s, j yoki ch, sh, g‘ yoki x, g yoki k harflarini qo‘yib ko‘chiring. Aytilishi bilan yozilishi farq qiluvchi so‘zlarning talaffuzi va imlosini izohlang.
Asbo..., bori..., kano..., yuzla..., ofto..., kamga...; a...tomobil, a...tobus, a...zal, sha...qat, ta...siya; ozo..., muro..., ba...qovoq, marvari..., qun..., zavo..., machi..., masji..., razve..ka, odamzo..., ket...i, daroma...; i...tirob, qimi..., ta...kira, yalmog‘i..., trolleybu..., konu..., parvo..., jiho..., i...chil, mu...qaymoq, termo..., prote..., so‘...; rivo..., ravo..., xiro..., bo..., mur..., muhto..., mas...id, lax...a, lah...a, mav...; gara..., i...timoiy, tira..., massa..., ekipa...; bo...cha, zo...cha, yo...siz, uru... .
So‘z oxirida jarangli yoki jarangsiz undosh yozilishini qanday aniqlash mumkin?
3-mashq. Berilgan so‘zlarga -v, -q, -qi qo‘simchalarini qo‘shib yozing. Hosil bo‘lgan so‘zlarning yozilishini imlo qoidasi asosida tushuntiring.
Yig‘la, qayna, sayla, sina, o‘yna, qiyna, sovi, og‘ri, qavi.

4-mashq. So‘zlarga egalik qo‘shimchasini qo‘shib yozing.

Tilak, nutq, taroq, huquq, bilak, idrok, yo‘q, yuq, tok, axloq, erk, ishtirok, chiroq, qirq, ko‘rk, mulk, etak, milk, sirk, xalq, qiliq, farq, sharq, qishloq, tatbiq, og‘riq, tuk, beshik, bek, mashq, chek, zavq, ocherk, yaxshiroq, ittifoq.


Bu so‘zlarni imlosiga ko‘ra necha guruhga bo‘lish mumkin? Imlo qoidasiga ko‘ra izohlang.
5-mashq. Quyida berilgan otlarga -ga, -gacha, fe’llarga esa -gan yoki -gach, -guncha, -gani, -gudek, -gin qo‘shimchalarini qo‘shib, uch guruhga bo‘lib ko‘-chiring: 1) -ka, -kacha, -kan, -kuncha, -kani, -kudek, -kin qo‘shimchalari qo‘-shib yoziladigan so‘zlar 2) -qa, -qacha, -qan, -quncha, -qani, -qudek, -qin qo‘-shimchalari qo‘shib yoziladigan so‘zlar; 3) -ga, -gacha, -gan, -guncha, -gani, -gudek, -gin qo‘shimchalari qo‘shib yoziladigan so‘zlar.
Tilak, tog‘, barg, sig‘moq, siqmoq, qishloq, to‘kmoq, pedagog, tok, egmoq, ek-moq, qismoq, xirurg, ertak, chiniqmoq, soliq, mis, qo‘rqmoq, sog‘moq, oqmoq, ge-olog, tabiat, o‘tloq, jamiyat, bog‘, saryog‘, ish, tariq, og‘moq, gap, zavq, axloq, qi-ziqmoq, erk, o‘t, sabr, tuz, tus, ketmoq, tegmoq, yog‘moq, toliqmoq, taroq, ip, tosh, kesmoq.
Topshiriqlar:

1. Uch guruhga mansub so‘zlarning yozilishini imlo qoidasi asosida izohlang.

2. Aytilishi va yozilishi mos kelmaydigan so‘zlarning talaffuzi va imlosini ustuncha shaklida yonma-yon yozing.
Namuna:

Imlosi

Talaffuzi

bargga

bug‘ga

o‘tga

sig‘gan

kesgan

barkka

buqqa

o‘tka

siqqan

keskan


6-mashq. Quyidagi olmoshlarga -da, -dan, -day, -dek, -dagi, -ga, -gacha, -cha qo‘shim­chalarini qo‘shib yozing. Yozgan so‘zlaringizning imlosini tushuntiring.
U, bu, shu, o‘sha.

7-mashq. Quyidagi so‘zlariga I, II, III shaxs egalik qo‘shimchalarini qo‘shib yozing. Yozgan so‘zlaringizning imlosini qoida asosida tushuntiring.
Parvo, obro‘, mavqe, mavzu, avzo.
8-mashq. Quyidagi so‘zlarga III shaxs egalik qo‘shimchasini qo‘shib yozing. Ularning imlosi haqida xulosa chiqaring. iy harf birikmasi bilan tugaydigan yana 5 ta so‘z topib yozing.

Dohiy, homiy, moziy, soqiy, faxriy.


9-mashq. Quyidagi so‘zlarga -bon, -boz yoki -vachcha qo‘shimchasini qo‘-shib yozing. Hosil bo‘lgan so‘zlarning talaffuzi va imlosini izohlang.
Darvoza, masxara, dor, qimor, xola, tog‘a, amaki, amma.
10-mashq. Berilgan taqlid so‘zlarga -illa yoki -ulla qo‘shimchasini qo‘shib fe’l yasang. Nima uchun bu so‘zlarning ayrimiga -illa, ayrimiga -ulla qo‘shib yozili-shini izohlang.
Chir, taq, shov, chirq, viz, gur, vish, lov, vaq, shar, milt, var, to‘q, vang, guv, vag‘, tar, tiq, g‘iz.

Nima uchun viz, vish, vaq, var, vag‘ so‘zlari tarkibida v tovushi bo‘lsa ham, -illa qo‘shib yoziladi? Fe’llarning yasalishini izohlab bering.
Download 14,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish