Зовурлаштирилган территориянининг сув – туз баланси

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

XI BOB 
ТUPROQ EROZIYASI VA GRUNТ SILJISHI 
Тuproq eroziyasi – yerlardan noto’g
,
ri foydalanilganda yer usti suvlari ta’sirida
tuproqning buzilishidan iborat. Suv eroziyasi turlaridan biri – irrigatsion eroziyadir. 
Sug
,
orish paytida suv oqimini shu joyning oqim yo’nalishidagi nishabiga va tuproqning
mexanikaviy tarkibiga muvofiq tanlamaslik natijasida irrigatsion eroziya sodir bo’ladi.
Natijada suv yo’lida yoki egatda tuproqni yuvib ketadigan oqim tezligi vujudga keladi
va yerning ustki unumdor qavati yuvilib ketadi. Butuniittifoq Agromelioratsiya ilmiy
tadqiqot institutining ma’lumotlariga ko’ra, sobiq ittifoqining Yeropa qismida yomg
,
ir va
qor suvlari oqizib ketishiga moyil bo’lgan 20 mln. ga ga yaqin yer bor, jarliklar
egallab turgan maydon esa 2 mln. ga ga yetadi. O’zbekistonda 125 ming ga ga yaqin
maydon irrigatsion eroziyaga moyil. Тog
,
li va tog
,
egati rayonlarida eroziyaga uchragan
yerlar ayniqsa ko’p.
Тuproq eroziyasi qishloq xo’jaligiga katta zarar keltiradi. Jarliklarning paydo
bo’lishi yerdan foydalanish koeffitsiyentini kamaytiradi. Тuproqning yuvilib ketishi
natijasida uning ustki – unumdor qatlami buziladi, ya’ni tuproq unumdorligi pasayadi. 
Mineral va organik o’gitlar solish yo’li bilan unumdorlikni tiklash katta mablag
,
va
mehnat sarflarini talab etadi. Eroziyaga uchragan yerlarda ekinlarning hosili ancha
kamayib ketadi. Nishabi 2 - 4
°
dan ortiq bo’lgan uchastkalarda katta yog
,
ingarchiliklardan
keyin yoki bahorgi toshqinlar natijasida tuproqning yuvilib ketishi 20 – 50 t/ga yetadi.
Тog
,
etaklari zonasida yoki adir yerlarda hosil bo’ladigan sel oqimlari xalq
xo’jaligiga juda katta zarar keltiradi.