Зовурлаштирилган территориянининг сув – туз баланси

га
м
М
М
с
нетто
бр
/
3950
76
,
0
3000
3




. 
Yuqorida aytib o’tilgan mulohazalarga asoslanib, sho’r ikki marta yuviladi
deb qabul qilamiz: birinchisida
га
м
m
/
2200
3
1

va ikkinchisida
га
м
m
/
1750
3
2

normada suv beriladi. 
Тuproqning ma’lum suv – fizikaviy xarakteristikalari asosida namlik defitsitining
qiymati aniqlanadi, bu qiymat tuproqning aeratsiya qavatini chegaraviy dala nai sig
,
imiga
qadar to’yintirish uchun qancha suv ketishini ko’rsatadi. 
Chegaraviy dala nam sig
,
imi
%
30
67
,
0
45




Ю
A
C

(hajmiga nisbatan) 
bo’ladi. 
Тuproqdagi mavjud namlik
%
24
75
,
0
30




H
C


Namlik defitsiti chegaraviy nam sig
,
imi bilan haqiqiy namlik o’rtasidagi tafovut
sifatida aniqlanadi: 
%
6
24
30







C
, 
Erkin suv berish koeffitsiyenti µ ni esa tuproqning g
,
ovakligi bilan chegaraviy
nam sigimi o’rtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi:
%
15
30
45





C
A

. 
Ayrim sho’r yuvishlar natijasida sizot suvlar sathining ko’tarilish balandligi ∆h
quyidagi nisbat asosida aniqlanadi:


100
100
Ё
Б
H
m
h
бр
I





, (5.1) 
Bunda: m
br
- bir galgi sho’r yuvish normasi brutto, m
3
/ga; 
H – sizot suvlar sathining sho’r yuvish boshlangan paytdagi joylashish
chuqurligi, m (43 - rasm); 

---

B – yerdan bug
,
lanish; 
Yo – hisobiy davrdagi yog
,
inlar miqdori, m
3
/ga. 
Har qanday sho’r yuvish davomiyligi t
n
quyidagi nisbat asosida aniqlanadi:
T
м
m
t
бр
n
ni


, (5.2) 
Bu yerda: t
ni
- har qanday sho’r yuvish davomiyligi, sutka; 
m
n
- sho’r yuvish normasi, m
3
/ga; 
T – umumiy sho’r yuvish davri, sutka. 
Bug
,
lanish va yog
,
inlar miqdori odatda oylar bo’yicha alohida olinadi. Har bir sug
,
orish davridagi bug
,
lanish va yog
,
inlar miqdori quyidagi nisbat asosida aniqlanadi:
ё
n
ОЙ
n
Т
t
Б
Б


;
ё
n
ОЙ
n
T
t
Ё
Ё


, (5.3) 
Bu yerda: T
yo 
– bir oydagi kunlar soni; 
B
oy 
– bir oydagi bug
,
lanish miqdori; 
t
n
– sho’r yuvish davomiyligi, sutka.
Agar birinchi sho’r yuvishda ∆h ning (5.1) formula asosida hisoblab chiqarilgan
miqdori musbat qiymatli bo’lib chiqsa, bu hol aeratsiya zonasidagi tuproq qatlami
chegaraviy dala nam sig
,
imi darajasiga qadar to’yinganligi va sizot suvlarining sathi ∆h
gacha ko’tarilganligini anglatadi. Namlik defitsiti

nolga teng bo’lib qoladi va shundan
keyingi sho’r yuvishlar natijasida sizot suvlar sathining ko’tarilishi aniqlanganda
0
100


H
bo’lib chiqadi. Bunday holda ikkinchi sho’r yuvish natijasida sizot suvlar
sathining ko’tarilishi quyidagi fomula asosida hisoblab chiqariladi:
43-расм 

---


100
2
2
2
Ё
Б
m
h




, (5.4) 
Agar birinchi sho’r yuvishdan keyin ∆h manfiy qiymatga ega bo’lsa, demak sho’r
yuvish normasi sizot suvlar sathini ko’tara olmagan va u

100
1
1
Ё
Б
m
H



qatlamdagi
yetishmaydigan namlikning o’rnini to’ldirishga sarflangan bo’ladi. 
H
1
< H bo’lg
,
anligi sababli chegaraviy dala nam sig
,
imi darajasiga qadar
to’yinmagan qatlam
1
H
H
H



bo’ladi. Bunday holda ikkinchi sho’r yuvish natijasida
sizot suvlar sathining ko’tarilishi balandligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:


100
100
2
2
2
2
Ё
Б
H
m
h






. 
Sho’r yuvish tugallanganidan keyin ikki xil holat yuz berishi mumkin:
1)
H
h
h
h
h
h
n











.....
3
2
1
. (5.5) 
Sho’r yuvish natijasida sizot suvlar satҳi yer satҳidan
h
H
h




0
miqdorchalik
pastda joylashgan bo’ladi. Хuddi mana shu gorizont zovurni ҳisoblashda dastlabki
gorizont deb qabul qilinadi;
2) sizot suvlar sathining umumiy ko’tarilish balandligi
H
h


bo’lganida sho’r
yuvilgach, sizot suv sathi yer sirtiga tepib chiqadi va unda
100
)
(
0






H
h
h
suv
qatlamini hosil qiladi.
Sizot suvlar sathining sho’r yuvishdan keyingi vaziyati va zovurning qabul
qilingan chuqurligi zovur tubi ustidagi boshlang
,
ich bosimni aniqlashga imkon beradi:
'
0
3
1
h
t
H



yoki
0
3
1
h
t
H



.