Зороастризм

‘Avesto’ – Tarix va ma’naviy dunyomiz 

sarchashmasi. 

 

 

‘Avesto’ – Turonu Eron xalqlari ajdodlarning 

islomdan avvalgi dini, ya’ni zardushtiylikning 

muqaddas kitobi. Mohiyatiga ko’ra ‘Avesto’ 

miloddan avvalgi 2 ming yillik o’rtalaridan 1 ming 

yillik boshlarigacha o’lkamizda yuzaga kelgan 

ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy jarayonlarning xamda 

ilk davlatchilik munosobatlari tarixning qomusiy 

yozma yodgorligidir. 

 

‘Avesto’ kitobi ko’p qatlamli. Uning 

tarkibijdan ibtidoiy davrlarga tutashadigan 

asotirlar, olamning oqilona munosiblikda 

mukammal yaratilishi haqidagi tasavvurlar, 

odamzodning ezgulik, baxtiyor va farovon, g’amu 

anduhsiz xayot, adolatli ijtimoiy boshqaruv, havf-

hatarsiz turmush, sog’lom tan, teran aql, soliq va 

dono farzandlar, oqila ayol, totuh oila, gurkiragan 

ko’m-ko’k bepayon yaylovlar, to’q va semiz chorva, 

suvlari ma’mur, serhosil ekin dalalari haqidagi 

orzu umidalar o’rin olgan. 

---

1. MADYUZARM – Birinchi gahanbor bo’lib 

‘bahorning o’rtasi’ ma’nosini bildiradi. 

Madyuzarm yilning 41- kunidan 45-kunigacha 

besh kun davom etgan. Madyuzarm bosqichida 

oliy iloh Ahura Mazda osmonu falakni yaratgan. 

 

Zardushtiylik ananasida yil boshi 21 

mart xisoblangan,

 

yani Navro’z kuni. Farvardan 

oyining  2-kunida (27 martda) Zardusht 

tugilgan. Eronda Farvardin oyining oltinchi 

kunini ‘Xurdod kuni’ (‘tug’ilish kuni’) deb 

nishonlanadi. Eron zardushtiylari o’rtasida 27 

martni ‘katta navro’z’ yoki ‘xurdon navro’z’ deb 

nishonlash rasm bo’lgan. 

 

Madyuzarm gahanbori bizning 

taqvimda may oyining dastlabki besh kuniga 

to’g’ri keladi.Madyuzarm 5 kun davom etgan va 

shunda koinot vujudga kelgan. 

---

Zardushtiylik dunyoviy qarash 

---

 Ma’lumki, milliy g’оya va mafkuraning tariхiy shakllari va ko’rinishlari 

хalqimizning ko’p ming yillik o’tmishi davrida rivоjlaiib kеldi. Qadimgi 

Хоrazm, So’g’diyona va Baqtriyada ilk bоr shakllangan, ajdоdlarimiz 

tоmоnidan bundan 2700 yil оldin yaratilgan dastlabki yozma manba - 

«Avеstо» kitоbida ham ezgulik g’оyalari ilgari surilgan. Yaхshilik bilan 

yomоnlik o’rtasidagi azaliy kurash aks ettirilgan. Zardushtiylikning ezgulik 

va insоnparvarlik haqidagi qarashlari mintaqamizga islоm dini kirib 

kеlgunga qadar asоsiy g’оyalar edi. Shuningdеk, turkiy xalqlar o’rtasidagi 

Ko’k tangrisiga (оsmоn va quyoshga) sig’inish (shamanizm) va buddizm 

(buddaviylik)  ham  diniy  e’tiqоd  sifatida  zardushtiylik  bilan  yonma-yon  

yashab keldi. 

---