Zooinjeneriya (jilqishiliq hám tu’yeshilik) qanigeligi «Awil xojaliq haywanlarin órshitiw»

Paroda konstanti
Konstant dep, haywanlardıń hár qıylı waqıt (mawsim) hám sharayatlar tásirinde de ózleriniń eksteryeri, Konstitusiyası hám xojalıq qásiyetlerin ózgertirmasligi- ga (turaqlılıǵına ) aytıladı. Kóbinese, zot konstanti hár bir zotning jaratılıwında ulıwma ájdadlarǵa iye bolǵanlıǵı, hámme waqıt belgilerdiń dominantligi (ústinligi) dıń joqarı bolmawi, olar organizminde ózgergishliklerdiń júz bolıwı sebepli qatań bolmawi de anıqlanǵan. Sonıń menen birge, násilshilik jumıslarınıń birden-bir sistema tiykarında alıp barılıwı, sırtqı ortalıq tásiri sıyaqlılar da óz tásirin kórsetiwde zárúrli faktor esaplanıwı anıqlanǵan. Ulıwma barlıq materiallıq zatlardıń nasliy (násillik) qásiyetleri joqarı bolǵanlıǵı sebepli olarda ózgeriwshenlik jaǵdayları kóbirek júz bolıwı kuza- tilgen. Buǵan baylanıslı jergilikli, mayda, kem jemis, zotsiz haywanlarda ózge- ruvchanlik halları derlik baqlanbaydı. Zatlardıń konstanti salıstırmalı esaplanadı. Jańa texnika hám sharbashılıq texnologiyasınıń ózgeriwi menen zot konstanti da ózgeriwi tábiy bolıp tabıladı. Buǵan mısal etip joqarıda belgilengen zatlardı jaratılıwı hám joq bolıp ketiwi máselelerin kórsetip o 'tish maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Paroda quramı
Haywanlardıń tiykarǵı ónim baǵdarına kóre, olardı quraytuǵın áwlad, liniya (urıw qatar ), shańaraq, zot toparı hám konstitutsional tipleriniń jam- langan jıyındısına zot quramı dep ataladı. Áwlad — dep hár bir zotdagi ayırım gruppalardıń basqa arnawlı bir o 'lka ıqlım hám xojalıq sharayatına jaqsı maslanıp jasap atırǵan hám ónim berayot- gan toparına aytıladı. Mısalı, qara -ala zot qaramalı bir qansha áwladlardı óz ishine qamtıp alǵan.
Konstitutsional tip. Degende haywanlardıń ónim baǵdarı hám dene dúzilisi tárepinen birdey ózgeshelikke iye bolǵan zotni quraytuǵın bir strukturalıq bólegi (toparı ) túsiniledi. Zotning strukturalıq tipi hár bir zotda ámeldegi bolıwı múmkin. Bul tipiar esks- teryeri, ónim baǵdarı hám muǵdarı tárepinen túrlishe bolıwı anıqlanǵan. Liniya — (urıq qatar ) — dep jemisdorligi hám gewde dúzilisi hám basqa qásiyetlerine kóre joqarı dárejede esaplanǵan, dańqlı er adam násil haywan - laridan payda bolǵan barlıq er adam wákiller toparına aytıladı. Liniyalar qatań bolmay, olar tiykarınan 3—5 buwın áwlad dawamında paydalanılıwı múmkin. Keyinirek, jańa ónimli liniyalarni payda bolıwı sebepli olar óz maydalanǵan gósh- tini joǵatadı hám násilshilik jumıslarında paydalanıwǵa shek qóyıladı. Hár bir zot quramında ortasha 10—15 liniya bolıwı norma esaplanadı.