Áziz oqıwshılar! Sizler informatika páni, informaciya hám infor

Informatikanıń pán sıpatında qáliplesiwi
Tariyxtan belgili, informaciyalardı izlew, toplaw, saqlaw, qayta 
islew hám onnan paydalanıw máseleleri menen insanlar kompyuterler 
dáwirine shekem shuǵıllanǵan hám bul jumıslardı házirgi kúnde 
«hújjet júrgiziw» (dokumentalistika)
dep ataladı.
Insan turmısı hám ámeliy jumıs iskerligi dawamında júdá kóp 
maǵlıwmat aladı, olardıń ishinen kereklisin ajıratıp aladı, imkaniyatı 
bolǵansha esinde saqlaydı, ayırımların keyin ala qollanıw ushın hár 
qıylı kórinislerde saqlap qoyadı, kereksiz dep tabılǵanların yadınan 
hám saqlap qoyǵan dereklerden óshiredi, jańaların qosadı yaki 
dáslepkilerin keńeyttiredi, ayırım maǵlıwmatlardı bolsa basqaları 
menen bólisedi.
Ilimiy tarawlardaǵı tezlik penen rawajlanıw hám islep shıǵarıwdıń 
keskin artıwı insaniyat turmısında informaciyalardıń sheksiz artıwına 
alıp kelmekte. Informaciyalardı qayta islew tarawındaǵı belgili qáni-
gelerdiń biri D. Martin bul procesti «...adamzat bilimleriniń jıyındısı 
I bap. Informaciya

---

7
1-sabaq. Informaciya túsinigi hám biliw haqqında
2 ese artıwı ushın 1800-jılǵa kelip 50 jıl, 1950-jılǵa kelip 10 jıl, 
1970-jılǵa kelip 5 jıl kerek boldı», — dep bahalaydı. Házirgi kúnde 
bolsa qánigeler bul proceske 2—3 jıl jeterli bolatuǵınlıǵın kórsetpekte.
XX ásir ortasına kelip miynetke jaramlı xalıqtıń birqansha bólegi 
óz jumıs iskerligin informaciyanı qayta islew tarawında júrgize basladı. 
Soǵan qaramastan, adamlar úlken kólemdegi informaciyanı qayta 
islew ushın ǵana emes, bálkim informaciya dúnyasında tek kerekli 
informaciyalardı izlep tabıw ushın da sezilerli kúsh-quwat sarplawǵa 
májbúr edi. Bul jaǵday óz waqtında «informaciya partlawı» dep 
atama alǵan. Ótken ásirde-aq baslanǵan xalıq xızmetin materiallıq 
baylıqlar islep shıǵarıw tarawınan informaciyanı qayta islew tarawına 
ótkeriw tendenciyası házirgi kúnde de rawajlanıp barmaqta. 
Bul dáwirge kelip tap sonday buyırtpa berilgeni sıyaqlı, baǵdar-
lamalı basqarıwlı esaplaw mashinaların islep shıǵarıw ushın ilimiy 
hám texnikalıq jaǵdaylar júzege kelgen edi. Islep shıǵarılǵan elektron 
esaplaw qurılmaları informaciyanı «qaǵazsız» texnologiya tiykarında 
izlew, toplaw, saqlaw, qayta islew hám jetkerip beriw imkaniyatın 
bere basladı. Bunın tiykarında XX ásirdiń 50-jıllarında jańa 
pán — informatikaǵa tiykar salındı.