Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

муҳожир 
Аллоҳ қайтарганларидан узоқда бўлган 
(киши)
дир”
(Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривояти). 
Ислом 5 та рукн устига қурилган: Аллоҳдан ўзга ҳақ илоҳ йўқлигига имон келтириш, намоз ўқиш, 
рўза тутиш, закот бериш, ҳаж қилиш. Ким шуларни бажарса, мусулмон саналади. Бироқ мусулмонларга 
тили билан озор бермаган, қўлини зарар етказишдан тийган инсон афзал, комил, ҳақиқий мусулмон 
дейилади. 
Тил билан қўл зикр қилиниши фақат шу аъзоларини тийишни англатмайди. Мусулмон одам ҳар 
қандай восита орқали одамларга зиён етказишдан тийилади. Бу ҳадисда энг кўп азият етказадиган икки 
аъзо тилга олинмоқда. Етук мусулмон бўламан, деган одам ҳар бир аъзосини ҳаром ишлардан сақлайди. 
Дин-диёнатини асраш учун, Аллоҳ йўлида бирон жойни тарк этиш “ҳижрат” дейилади. Ҳадисда 
Аллоҳ қайтарган ишлардан, гуноҳ-маъсиятлардан йироқ юриш ҳам муҳожирликка тенглаштирилмоқда. 
Демак, том маънодаги ҳижрат мункар ишлардан йироқ юриш экан. 
َةَرْ يَرُه ِبَِأ ْنَع
ْنَع ُللها َيِضَر
َّلَص ِللها ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ُه
ُللها ى
ْيَلَع 
:َمَّلَسَو ِه
 ِنْسُح ْنِم
 ِإ
 َلْس
 ْلا ِم
 َم
 ِءْر
 َل اَم ُهُكْرَ ت 
 
 ِهيِنْعَ ي
.
َر َو
ُها 
تلا
ْر ِم
ِذ
ي
َو ْبا
ُن 
َم
َجا
ْه َو
َأ
َْحْ
ُد 
َو ْبا
ُن 
ِح 
َّب
َنا
َو ْلا
َ ب ْ ي َه
ِق
ي 
َو
اَذَه
َح
. نَسَح ثيِد
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади:
“Бефойда 
нарсаларни тарк этиши киши исломи гўзаллигидандир”
(Термизий, Ибн Можа, Аҳмад, Ибн Ҳиббон, 
Байҳақий ривояти. Бу – ҳасан ҳадис). 
Банда тили билан шаҳодат калимасини айтса, намоз ўқиса, рўза тутса, қодир бўлса закотини бериб, 
ҳаж қилса, мусулмон ҳисобланади. Лекин, унинг исломи гўзал бўлиши учун ҳам ташини, ҳам ичини 
ислоҳ қилиши керак. Жумладан, беҳуда нарсалардан йироқ юриш, фақат фойдали ишлар билан банд 
бўлиш кишининг яхши мусулмонлигини кўрсатади. 
Аслида мусулмон одам ҳаётга жиддий қарайди, умрнинг ҳар лаҳзасини ғанимат билади. Чунки бу 
дунё оқар сувдек тез ўтиб кетади. Эртага қиёматда умрни қандай ўтказгани, нима ишлар қилгани ҳақида 
жавоб бериши бор. Шунинг учун Аллоҳга, охират кунига ишонадиган инсон тан-жонини, куч-қувватини, 
мол-дунёсини, қунт-истеъдодини, олтиндан қиммат вақтини беҳуда ишларга совурмайди, фақат фойдали 
амаллар билан шуғулланади. Имони заифлар эса бекорчи нарсаларга, ўйин-кулгиларга ўч бўлади, нафс 
истагини қондириш учун умрининг ёки пулининг кўп қисмини сарфлаб юборади. Ҳақиқий мўмин, чин 
мусулмон бўламан, деган инсон бу борада ҳам ўзини ислоҳ қилади, хато-камчиликларини тўғрилашга, 
Аллоҳга суюкли банда бўлишга интилади. 

---

172