Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

КАСБ ВА ТАВАККУЛ 
Баъзилар: “Аллоҳ таоло ҳамма нарсани тақдир қилиб қўйган бўлса, касб-кор қилишнинг нима 
кераги бор?! Ишламасак ҳам Аллоҳ ризқимизни етказаверади”, деб ўйлаши мумкин. Баъзи тоифалар 
натижага эришиш учун интилишни, чора-тадбир кўришни Аллоҳ таолога ишонмаслик, У Зотга 
суянмаслик деб тушунишар экан. Аслида бу, шариат кўрсатмаларига зиддир. Қуйида ризқ, касб-кор, 
таваккул масаласида тўхталиб ўтамиз. 
Аллоҳ таоло айтади: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Ким Аллоҳга таваккул қилса, 
(Аллоҳнинг)
Ўзи унга Етарлидир. Албатта, Аллоҳ Ўзи 
(хоҳлаган)
ишига етувчидир. Ҳақиқатан, Аллоҳ барча нарса учун миқдор-ўлчов қилиб қўйган”
(“Талоқ” сураси, 3-оят). 
Ишлар мукаммал бўлиши учун Аллоҳ кафилдир. Таваккул қилганлар учун У Зот кифоя қилади. 
Оламлар Парвардигори хоҳлаган ишини бажара олади, ҳар бир нарсани ўта аниқ қилиб белгилаб қўйган. 
Таваккулнинг асл маъноси ўзини Аллоҳга топширишдир. Таваккул – қалб иши. Унда қалб бутунлай 
Аллоҳга топширилади, ишлар оқибати У Зотга ҳавола этилади. Айниқса, ризқ топишда таваккулнинг 
аҳамияти беқиёс. Ризқни фақат Аллоҳ беришига шак-шубҳасиз ишонган ҳолда ризқ излаш, фақат Ўзига 
суяниш ризқ талабидаги таваккулдир. 
Мулла Али Қори раҳматуллоҳи алайҳ Аллоҳга ҳақиқий таваккул қилишни қуйидагича 
тушунтиради: “Таваккул борлиқда Аллоҳдан ўзга амалга оширувчи зот йўқлигига, яратиш, ризқ бериш, 
ато қилиш, ман этиш, зарар ёки фойда, камбағаллик ёки бойлик, касаллик ёки саломатлик, ўлим ёки ҳаёт, 
хуллас барчаси Аллоҳ таолодан эканига шубҳасиз ишонишдир”. 
Қуръони каримда комил мўминлар шаънига мақтов айтилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Ҳақиқий мўминлар фақат Аллоҳ 
(номи)
зикр этилганида қалбларига қўрқинч тушадиган, 
Унинг оятлари тиловат қилинганида имонлари зиёда бўладиган, ёлғиз Парвардигорларига