Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

“Бандаларимга Ёлғиз Ўзим мағфиратли, меҳрибон эканимни, Менинг азобим энг аламли азоб 
эканини хабар қилинг!” 
(“Ҳижр” сураси, 49-50-оятлар). 
Яъни, Аллоҳ таоло: “Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, бандаларимга Мен раҳмат, 
мағфират Соҳибилигимни, айни пайтда азобим жуда қаттиқ, аламли эканини айтинг”, деб буюрмоқда. 
Мусъаб ибн Собит розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир-
бири билан ҳазиллашиб, кулишаётган саҳобалар олдидан ўтдилар, “Жаннатни эсланг, жаҳаннамни 
эсланг”, дедилар. Шунда “Ҳижр” сурасининг 49-50-оятлари нозил бўлди” (Ибн Абу Ҳотим ривояти). 
Бошқа оятда шундай дейилган: 
"--------------------------- Арабий матн --------------------------" 
“Ёки кечаси сажда қилган, тик ҳолда тоат-ибодат қилувчи, охиратдан қўрқадиган, 
Парвардигори раҳматидан умид қиладиган киши 
(билан куфр-исёнга ғарқ бўлган кимса тенг 
бўладими?!)
”
(“Зумар” сураси, 9-оят).
Аллоҳнинг неъматларини инкор этган, У Зотга бут-санамларни шерик қилган, Аллоҳни фақат 
бошига юмуш тушгандагина эслайдиган кимса туну кун тоат-ибодатда бардавом, охират азобидан 

---

87 
қўрқадиган, Парвардигори раҳматига кўз тикадиган мўмин банда билан баробар бўладими?! Йўқ! Шак-
шубҳасиз, улар зинҳор тенг эмаслар. 
Қатода юқоридаги оят ҳақида айтади: “Бизга Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар банда 
Аллоҳ таолонинг мағфирати қай даражада эканини билганида ўзини ҳаром ишлардан тийиб туролмасди. 
Агар у Аллоҳ таолонинг азоби қай даражада (даҳшатли) эканини билганида ўзини йиғиб олган бўларди”, 
деганлари ривоят қилинди” (Абд ибн Ҳумайд, Ибн Жарир, Ибн Мунзир ривояти). 
Демак, мўмин банда доим Аллоҳ таоло буюрган амалларни сидқидилдан бажаради, Парвардигори 
раҳматидан умидвор бўлади. Айни пайтда гуноҳлардан тийилиб, ҳаром ишлардан ўзини сақлайди. Акс 
ҳолда – эътиборсизлиги сабаб – Аллоҳнинг азобига дучор бўлиши мумкин.