Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

АРШ ВА КУРСИГА ИМОН КЕЛТИРИШ 
“Арш” луғатда подшоҳнинг тахтини англатади. Аллоҳ таолонинг Арши бор. Аршнинг оёқлари бор. 
Уни фаришталар кўтариб туради. Арш оламлар учун худди қуббадек. У Аллоҳ яратган мавжудотлар 
шифтидир. 
Арш моҳиятини фақат Аллоҳ билади. Биз Аршга имон келтирамиз, Аллоҳни Ўзи яратган 
мавжудотларга ўхшатмаймиз, Қуръонда, суннатда келган нарсаларни шак-шубҳасиз тасдиқлаймиз, 
уларни ўзимизча таъвил қилмаймиз (яъни, шарҳламаймиз). 
Қуръони каримда Арш ҳақида шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“
(Аллоҳ)
Арш Эгаси бўлмиш Буюк Зотдир. У истаган нарсасини амалга оширувчидир”
(“Буруж” сураси, 15-16-оятлар). 
Аллоҳ таоло Аршнинг Соҳиби, ўта Улуғ, Буюк Зотдир. Аллоҳ улуғлигининг чегараси йўқ. Аллоҳ 
хоҳлаган ишини қилади. Агар бирон иш қилишни истаса, “Бўл!” деса, ўша заҳоти Аллоҳ хоҳлаган иш 
амалга ошади. 
Бошқа оятда айтилади: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“
(Эй инсонлар,)
албатта, Парвардигорингиз шундай Зотки, осмонлар ва ерни олти кунда 
яратиб, сўнг Аршига истиво қилди...”
(“Аъроф” сураси, 54-оят).
Аллоҳ таоло осмонларни, ерни, улардаги нарсаларни олти кунда яратди (Бу кунлар миқдори 
қанчалигини билмаймиз). Кейин Ўзининг буюклигига муносиб тарзда Аршга истиво қилди. 
“Истиво” сўзи ўзбек тилига “эгаллаш” деб ўгирилади. Биз Аллоҳ Аршга истиво қилганига шак-
шубҳасиз имон келтирамиз, лекин унинг қандай, қай тарзда амалга ошганини билмаймиз, истивони 
турлича таъвил қилмаймиз (изоҳламаймиз), Аллоҳни Ўзи яратган мавжудотларга ўхшатмаймиз, Аҳли 
сунна вал жамоа мазҳаби йўлини тутамиз, Аршга истиво қандайлигини Аллоҳга ҳавола қиламиз, бу 
ҳақида ортиқча гапирмаймиз. 
Машҳур ривоятга кўра, бир киши имом Молик ибн Анас раҳматуллоҳи алайҳ ҳузурига келиб 
истиво ҳақида сўрабди. Шунда имом Молик: “Истиво маълум. Унинг қандайлиги номаълум. Унга имон 
келтириш вожиб. У ҳақида сўраш бидъатдир. Сен бидъатчи экансан! Бу кимсани менинг олдимдан олиб 
чиқинглар!” деб айтган экан. 
Аввал ўтган солиҳлар – саҳобалар, тобеинлар, табаа тобеинлар шу йўл билан Аллоҳнинг поклиги, 
ўхшаши йўқлиги, барча комил сифатлари ҳақида тўғри эътиқодни сақлаб келишган. Аллоҳ улардан рози 
бўлсин! 
Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 

---

93