Zeemannıń normal effekti. Kadmiydiń qızıl sızıǵınıń ajıralıwınıń magnit maydanınıń shamasına

VideoCom dı kalibrovkalaw
: 
Múyeshlik kalibrovkalaw ushın súwretti payda etiwshi linzanıń fokuslıq aralıǵı 
beriledi (bul jerde F = 150 mm). Nollik noqattı jılıstırıw ushın "Calculate Peak
Center" funkciyasınıń járdeminde eki oraylıq piklerdiń arasındaǵı múyeshti 
anıqlańız hám eki piktiń ortasha mánisin kirgizińiz. Bul proceduranıń nátiyjesinde 
saqıynalar sistemasınıń orayın múyeshlik shkaladaǵı 0
o
qa ornalastıradı. 
 
Eksperimentti ótkeriw 
 
a) 
Magnit maydanın ólshew
. 
Magnittiń polyuslarınıń orayına vertikal baǵıtta kadmiyli lampanıń bekitilgen 
ornına shekem tangenciallıq zondtı ornalastırıńız. Katushkadaǵı toqtıń shamasın 
úlkeyte otırıp magnit maydanınıń toqtan ǵárezligin ólsheńiz (1-kestege qarańız).
b) 
Kadmiydiń sızıǵınıń ajıralıwın ólshew
. 
Polyustıń nakonechnikleriniń ortasına abaylap kadmiyli lampanı ornalastırıńız. 
Nakonechnikler arasındaǵı qashıqlıqtıń ózgermewi kerek (qarańız: dúzilistiń 
mexanikalıq bólimi). "VideoComInt" programmasın iske qosıńız hám optikalıq 
baqlawlardı durıslańız (nastroyka isleńiz). 
Piktiń intensivligi shama menen 50% bolıwı kerek (eger zárúrligi bolsa magnit 
maydanında jaylasqan kadmiyli lampanıń jaqtılıǵın ózgertińiz).
"Zeeman" kestesi nátiyjelerdi bahalaw ushın arnalǵan. Sáykes vkladkanı basıw 
jolı menen bul kestegen ótiw múmkin. Keste magnit maydanı B, jılıspaǵan sızıq 
ushın α1 múyeshiniń shaması (π-qurawshı), awısqan sızıq ushın α2 múyeshi (σ+ 
hám σ- qurawshıları) hám sáykes tolqın uzınlıqlar menen energilıq jıljıwlar 
haqqındaǵı maǵlıwmatlardı beredi. Keyingi eki mánisi α1 menen α2 mánislerin 
bergennen keyin avtomat túrde esaplanadı: 
Etalon ushın: 

---

∆𝜆
𝜆
=
𝑐𝑜𝑠𝛽
1
𝑐𝑜𝑠𝛽
2
− 1,
𝑠𝑖𝑛𝛼
𝑠𝑖𝑛𝛽
= 𝑛 = 1.46.
 
Kadmiydiń sızıǵı ushın: 
∆𝐸 = −
∆𝜆
𝜆
· 𝐸 = −ℎ𝑐
∆𝜆
𝜆
2
,
𝜆 = 643.8 𝑛𝑚.
 
Bahalawdı "Calculate Peak Center" te π-pigin belgilep alıwdan baslańız. Bul 
mánisti "Zeeman" kestesine ótkerińiz (onı α1 haldıń qatarınan kesteniń baǵanasına 
ótkeresiz). Diagrammadaǵı koordinatanı anıqlaw ushın α2 niń mánisin baǵanadan 
alıp kelińiz hám B baǵanasında 0 mánisin kirgizińiz (házirshe magnit maydanı 
bolmaǵandaǵı awıspaǵan saqıyna haqqında aytılıp atır).
Bunnan keyin magnit maydanı túskende bólinetuǵın saqıynanı qaraymız (σ+
yamasa σ-). "Calculate Peak Center" dı jáne paydalanıp jıljıw múyeshi α2 ni 
anıqlaymız hám onı "almastırıw" kestesindegi α2 kolonkasına alıp kelemiz. 
Jıljımaǵan α1 múyeshi ózgerissiz qaladı (mısal, siz onı aldıńǵı ólshewden alıp 
keliwińiz múmkin). Magnit maydanınıń mánisi kirgiziledi. Usı shamalardı 
paydalanıp programma tolqın uzınlıǵınıń procentlerdegi ózgerisin hám ajıralıw 
energiyasın esaplaydı. Sonıń menen birge mánislerdiń sáykes noqatı diagrammada 
kórsetiledi [basqa saqıynalar ushın birdey magnit maydanındaǵı effektti tastıyıqlaw 
ushın yamasa hár qıylı magnit maydanlarındaǵı nátiyjelerdiń durıslıǵın sınap kóriw 
ushın birdey (σ + yamasa σ-) qurawshılarǵa iye piklerdi izertlew kerek].