Ўzbyekiston ryespublikasi oliy va

Органик реакциялар ва reagentlarning klassifikatsiyasi
Organik reaktsiyalarda radikal, elektrofil va nukleofil reagentlar qatnashadi.
Radikal reagentlarga juftlashmagan toq elektronlarga ega bo’lgan заррачалар kiradi: СН₃^, Н^, Cl^ va boshqalar.
Nukleofil reagentlarga ayrim anionlar ОН^-, Cl^- va neytral molekulalar: masalan, , , kiradi.
Elektrofil reagentlarga ayrim kationlar: Н⁺, Cl⁺, Br⁺, NO₂^{+ lar kiradi.
Organik reaktsiyalar ularning borishi bo’yicha quyidagilarga bo’linadi}:
1.Birikish reaktsiyalari

2.Ajralish reaktsiyalari

3.Almashinish (o’rin olish) reaktsiyalari

4.Parchalanish reaktsiyalari

5.Izomerlanish reaktsiyalari

Ta‘sir etuvchi reagentlarga qarab quyidagilarga bo’linadi: 1. ionli (geterolitik mexanizmda boradigan reaktsiyalar).
a) Elektrofil (birinchi bo’lib musbat zaryadlangan ion hujum qiladi).
b) Nukleofil (birinchi bo’lib manfiy zaryadlangan ion hujum qiladi).
Geterolitik uzilish bilan boradigan reaktsiyalar uchun:
А В  А^ + В  АД + ВС
С D  C^ + D
Qutbli kovalent bog’lanishli birikmalarda molekulaning atomlarga dissotsilanishi ikki xil yo’nalishda boradi. Molekula qancha kuchli qutblangan bo’lsa, atomlarga shuncha geterolitik dissotsilanadi.
Barcha atomlar yoki atomlar guruhi ikkiga bo’linadi, ya‘ni elektronni o’ziga tortib oluvchi (a) va elektronni beruvchi (b).
а) F>Cl>Br>Q>OCH₃ б) CH₃-2H₅-3)₂3)₃
- J +J

1. 
   J – induktsion effekt.
   
2. 
   
3. 
   Gomolitik (radikal mexanizmda boradigan reaktsiyalar).
   

А^/_В  А^ + В^
С^/_D  AC + BD
3. Molekulyar mexanizmda boradigan reaktsiyalar.
To’g’ri va teskari boradigan reaktsiya tiplariga misollar keltirilgan.

	Бирикиш (лотинча addutqon) A	молекула	Ажралиш (elqmqnatqon) E
1	Gidrogenlash	Н2	Degidrogenlash
2	Gidrotatsiya	НОН	Degidrotatsiyalash
3	Gidrogalogenlash	НХ	Degidrogalogenlash
4	Galogenlash	Х2	Degalogenlash
5	Karboksillash	СО2	Dekarboksillash
6	Karbonillash	СО	Dekarbonillash

ORGANIK MODDALARNING TARKIBINI ANIQLASH