Ўzbyekiston ryespublikasi oliy va

2. Karbotsiklik birikmalar. Bu sinfga uglerod atomlaridan tashkil topgan xalqa shaklidagi zanjirli birikmalar kiradi. Ular ikkiga bo’linadi.
a. Alitsiklik birikmalar:
C
C C C
C C
C C
C C C

б. Aromatik birikmalar. Tarkibida S6N6 gruppa - benzol xalqasi bo’ladi:

3. Geterotsiklik brikmalar. Bu sinfga tsiklida ugleroddan boshqa element (kislorod, azot, oltingugurt va boshqalar) atomlari xam bo’ladigan xalqasimon (tsiklik) birikmalar kiradi:





N О N S

Organik birikmalarning kimyoviy xususiyatlari ularning tarkibiga kiruvchi atomlardan tashkil topgan gruppalarning xususiyatlariga xam bog’liq. Molekulalardagi bu gruppalar “funktsional gruppalar” deb ataladi.

Yuqoridagi uchta asosiy sinf birikmalarining bitta yoki bir nechta vodorod atomining tegishli funktsional gruppaga almashinishi natijasida, bu birikmalarning xosilalari - yangi sinf birikmalari olinadi. Masalan, galoidlar (F, Cl, Br, J) ga o’rin almashinishdan galoid birikmalar, gidroksil (-ОН) gruppaga almashinganida spirtlar, karbinol ( С = О) ga almashinganida aldegid va ketonlar, karboksil (-СООН) ga kislotalar, amino (-NН₂) gruppada aminlar, nitro (-NО₂) gruppada nitro birikmalar, molekulada xam gidroksil, xam karboksil gruppalar bo’lsa oksikislotalar, amino va karboksil gruppalar bo’lsa aminokislotalar, molekulasidagi ikkita uglevodorod radikali kislorod orqali birikkan moddalar oddiy efirlar, oltingugurtli organik birikmalar tiospirtlar (merkaptanlar), metall atomlari to’g’ridan - to’g’ri uglerod atomi bilan bog’langan birikmalar element - organik moddalar bo’ladi.
SHunday qilib, organik moddalarning kelib chiqishini aniqlashda ularning klassifikatsiyasini o’rganish katta axamiyatga ega.