ÓzbekstAn tAriYxÍ

Ádebiyat

http://eduportal.uz

---

77

Buxàràdà kàlligràfiyà, miniàtyurà hám qoljazba-

lardı  naǵıslı  bezew  óneri  jàqsı  ràwàjlàndı.  Bul 

tarawdıń  bir  qatar  jetik  bilimdanları  zamanına 

ılayıq  estelik  qaldırdı.  atàp  àytqàndà,  Ámir  hàydàrdıń  dáwirinde 

dóretiwshilik  etken  Mir  Másum  Alàmiyàn  «axloqi  Muhsiniy»  kitàbın 

hám de sàdiydiń qosıq shıǵàrmàlàrın súwret penen bezeydi.

Mırzà  Sàdıq  Jàndàriy 

nàsrullàxàn  ámirligi  dáwirinde  qoljàzbà 

kitàplàrǵà  úzindiler,  sàdiy  hám  hàfız  shıǵàrmàlàrınà  turmıs  kórinisleri 

sáwlelengen súwretler islegen. 

Belgili  àlım,  shàyır  Axmed  Dànısh  (1827—1897)  20  jıl  dàwàmındà 

Buxàrà  sàrày  kitàpxànàsındà  kàlligràf  hám  súwretshilik  penen 

shuǵıllanǵan.  ol  medicina  hám  matematika  ilimleri,  arxitektura  hám 

muzıka  ónerin  de  úyrendi.  axmed  dànısh  kóshirgen,  bezegen  yàki 

súwret  sàlǵàn  qoljàzbàlàr  ishinde  «shaxı  dárwish»,  «ajoyib  àt-tàbàqot» 

hám bàsqà shıǵàrmàlàr bunıń dálili. 

Buxàrà  joqàrı  muzıkà  kórkem  óneriniń  oràyı  bolǵàn.  Buxàràdà 

júzege  kelgen  «shàshmàqam»  bunıń  dálili.  Buxàrà  shàshmàqamı, 

Buzruk,  rost,  nàvo,  dugoh,  segoh  hám  iroq  màqàmlàrınàn  ibarat 

bolıp,  250  den  àrtıq  hár  túrli  formàdàǵı  nàmà  hám  qosıq  úlgilerinen 

dúzilgen.

ózbekstan  respublikası  prezidenti  sh.Mirziyoev  bılay  degen  edi: 

«Xalqımızdıń  kórkem  oylawınıń  jemisi  bolǵan  «Shashmaqam»,  yaǵnıy 

altı  maqamdı,  altı  ázim  dáryaǵa  salıstırıw  múmkin.  bul  dáryalar  ásirler 

dawamında  jáhán  mádeniyat  okeanına  quyılıp,  onı  hár  tárepleme  toltırıp, 

bayıtıp  kelmekte.  Sonıń  ushın  da,  bul  ullı  muzıkalıq  dúrdana  YUNESKO 

tárepinen  jáhán  mádeniy  miyrası  dizimine  kirgizilgeni  tereń  máni  hám 

áhmiyetke iye».

Màqàm  qosıqlàrınıń  qosıq  teksti  rudàkiy,  Jàmiy,  nàwàyı,  fizuliy, 

Bedil,  Bàbur,  nàdirà  hám  Màshràb  usàǵàn  túrk  hám  pàrsı  tilli  klàssik 

shàyırlàrdıń  lirikàsınàn  dúzilgen.  shàshmàqam  àwızeki  túrde  ustàz-

shákirt dástúri formàsındà áwlàdtàn-áwlàdqà ótip kelmekte.

2018- jıldıń  6—10-sentyabr  kúnleri  shaxrisabz  qalasında  xalıq-

aralıq  maqam  óneri  ánjumanı  bolıp  ótti.  onda  dúnyanıń  73 

mámleketinen 300 ge jaqın jeke atqarıwshı hám muzıkalıq jámáátler 

qatnastı.  Ánjumannıń  bas  sawǵasın  tájikstan  maqam  akademiyası 

qolǵa kirgizdi.