Ózbekstan respublikasi veterinariya hám sharwashiliqti rawajlandiiriw mámleketlik komiteti

Múmkinshilik hám haqıyqatlıq
Haqıyqatlıq termini hár túrli mániste qollanıladı. Keń mániste bizlerdi qorshaǵan dúnyanı, tábiyattı demek bolmıstı ańlatadı. Bizdi qorshaǵan bolmıs mudamı hárekette hám rawajlanıwda boladı. Rawajlanıw barısında ósimliklerdiń, haywanatlardıń, jámiyetlik qubılıstıń h.t.b. túrleri birden kelip shıqpaydı. Qubılıslardıń, processlerdiń payda bolıwınıń aldında payda bolıw dáwiri, ornıǵıw basqıshları bolıw kerek. Basqasha aytqanda, jańa sapaǵa sekiriw stadiyasınan burın bul sapanı kem-kem tayarlaytuǵın zattıń yamasa qubılıstıń payda bolıwınan burın ózgerisler, jaǵdaylar payda bolıwı kerek. Belgili bir dáslepki shárt retinde bolatuǵın rawajlanıw stadiyasın múmkinshilik kategoriyası sáwlelendiredi.
Múmkinshilik belgili bir zattıń, onıń sapasınıń basqa bir zatqa, sapaǵa ótiw imkaniyatın bildiredi.
Rawajlanıw hár waqıtta belgili bir baǵdarǵa iye. Júweriniń dáninen, onıń rawajlanıwınıń nátiyjesinen tek júweri payda boladı. Eriktiń shańǵalaǵınan, onıń rawajlanıwınıń nátiyjesinen tek eriktiń miywesi payda boladı.
Múmkinshilik bul mániste rawajlanıwdıń baǵdarın kórsetetuǵın túsinik bolıp tabıladı. Múmkinshilikler rawajlanıwdıń zárúrliginen kelip shıǵadı.
Múmkinshilik dep zatlardıń hám qubılıslardıń ishki tábiyatınan kelip shıǵatuǵın, biraq ele iske asırılmaǵan hám tolıǵı menen payda bolmaǵan baǵdarlarǵa, imkaniyatlarǵa aytamız. Múmkinshilik abstrakt hám reallıq bolıp bólinedi.
Eger uzaǵıraq keleshekte iske asırılıwı múmkin, házirgi tariyxıy jaǵdaylarda iske asırıw bolmasa onday imkaniyatlardı abstrakt múmkinshilik dep ataymız.
Eger wazıypalar konkret jaǵdaylar menen baylanıslı bolsa hám onnan kelip shıqsa onı reallıq múmkinshilik retinde qaraymız. Máselen burınǵı jámiyetten qalǵan hákimshilik-buyrıqpazlıqtan, onıń stereotiplerinen qutılıw, bazar ekonomikasına tiykarlanǵan, huqıqıy mámleket, puqaralıq jámiyet ornatıw.
Rawajlanıw barısında abstraktlı múmkinshilik real múmkinshilikke aynalıwı múmkin. Tarixiy konkret jaǵdaylar jetkilikli dárejede bolsa, real múmkinshilik haqıyqatlıqqa ótedi. Máselen, ayǵa ushıp barıw erteklerde aytılǵan abstrakt múmkinshilik edi. Ilimiy-texnikalıq rawajlanıwǵa baylanıslı dáslep real múmkinshilik, sońınan amerikalı kosmonavtlar ayǵa barıp kelgennen keyin haqıyqatlıqqa ótti. Abstraktlı múmkinshilikti iske asırıw ushın sırtqı jaǵdaylardıń bolıwı ele jetkiliksiz. Abstraktlı múmkinshilik óz halında haqıyqatlıqqa óte almaydı. Abstrakt múmkinshilik áwelden real múmkinshilikke ótedi. Sonnan keyin jaǵdaylardıń jıyıntıǵı hám dárejesi tolı hám jetkilikli bolǵannan keyin ol haqıyqatlıqqa ótedi. Hár bir zatta ya qubılısta rawajlanıwǵa ya ózgeriwge múmkinshilikler bar. Biraq onıń qaysısı iske asadı, ol konkret jaǵdaylardan ǵárezli.