Ózbekstan respublikasi mádeniyat ministrligi ózbekstan mámleketlik kórkem-óner hám mádeniyat institutı Nókis filialı

1908 jılı Rossiyada kitapxanashunoslik Jámiyeti ashıldı jáne onıń ǵayratı menen 1910 jılı «Kitapxanachi» jurnalı baspa etińa baslandı.

20 -jıllarda joqarı hám orta pedagogikalıq hám mektepden tısqarı joqarı oquv orınları hám texnikumlarida kitapxanashılıq fakultetleri (bolimlari) ashıldı. Biraq, kitapxanashılıq kásipiniń máseleleri kompelksini ilimiy tiykarda islep shıǵıw XX ásirdiń 60 -jıllarından baslandı.

Ozbekistonda kitapxanashılıq tálimi XX ásirdiń 20 -jılları oxir-laridan kiritila baslandı, sebebi sol dáwir kelip mámleketimizdiń awıl rayonları ushın kadrlardı tayarlaw maqsetinde kitapxanachiik kursları ashıla baslandı. Bul sistema 70-jıllarǵa shekem ámel etdi hám 80-jıllardıń aqırlarına kelip pullıq tiykarda qayta jonlandi. 1937 jılı kitapxanashılıq qánigeligin tayarlaw boyicha birinshi oquv jurtı - Tashkent kitapxanashılıq texnikumi ashıldı. 50-60 -jıllardıń aqırlarında Namangan, Qarsı, Buxara, Nókisde kitapxanashılıq bolimi bolgan materiallıq -oqartuv texnikumlari ashıldı. Joqarı kitapxanashılıq bilimin beriw 1958 jılǵa tog'ri keledi, sebebi sol jılı Qoqon pedagogika institutı qasında kitapxanashılıq fakulteti ashıldı, 1960 jılı ol Qaǵıydaiy atındaǵı Tashkent mámleket pedagogika institutına, 1974 jılı bolsa jańa islengen A. Ílayıqiy atındaǵı Tashkent mámleket mádeniyat institutına otkazildi. Fakultet «Kitapxana -informaciya iskerligin basqarıw» fakulteti atı menen qayta at berildi hám respublika kárxanaları ushın informaciya, kitapxana, arxiv hám kitap sawdası boyicha bakalavr hám magistrlardı tayarlaydı.

70-jıllar ortalaridan baslap kitapxanashılıq qánigeligi arnawlı izertlew predmeti bola basladı. Moskva hám Leningrad mádeniyat institutları, Rossiya RDK (Rossiya mámleket kitapxanası ), RXK (Rossiya xalıq kitapxanası ), Ukraina FA XK (xalıq kitapxanası ) larning kop qırlı izertlewleri kitapxanashılıq qánigeliginiń social -psixologiyalıq qásiyetlerin, miynetten qaniqish, kadrlar dawam etiw waqti, jas qánigelerdiń professional hám sotsial kelisiwi, kadrlardı tayarlawdı jetilistiriw máselelerin oz ishine alar edi.

Kitapxanashılıq qánigeligine qoyiladigan tiykarǵı talaplardan biri - wákilleriniń sotsial hám professional pozitsiyada qatańlıqlıǵı. Kitapxanashı pozitsiyasi - bul olamga, kitapxanalıq haqıyqatqa hám kitapxana iskerligine intellektuallıq hám emotsional-bahalaytuǵın munosobatda bolish sisteması bolib, ol onıń aktivlik deregi esaplanadı.

Kitapxanashı pozitsiyasi arqalı onıń shaxsı, sotsial oriyentatsiyasi, puqaralıq xulqi hám iskerligi túri qáliplesedi. Kitapxanashınıń sotsial aktivligi shaxs retindegi korsatkichi kitapxanashı funksiyalarınıń sotsial rolin, professional minnetleme hám namısın, ozining qánigeligin húrmet etiwshi, kıtapxanlar menen pedagogikalıq munasábet mádeniyatı, professional oz ústinde islew hám ozini tárbiyalaw sıyaqlı onıń professional uqıpı esaplanadı.

Kitapxanashınıń sotsial pozitsiyasi onıń koproq professional pozitsiyasi hám professional yonaltirilganligini anıqlaydı. Informaciyalar toplami ishinde bolgan túrde kitapxanashı turmıslıq tájiriybeni anıq, haqıyqıy sáwlelendiriwshi maǵlıwmatlardı súwretlew hám yadta saqlawǵa háreket etedi.

Kitapxanashılıq qánigeligin sha kásip wákilleriniń eń ataqlı atları ullıladi. Olar arasında : M. v. Lomonovning shákirti - S. Kotelnokov, ataqlı matematikalıq N. Lobachevskiy, belgili tımsalshı I. Krilov, kórkem ónershunos v. Stasov. Ozining yarım ásirlik omirin Imperator ǵalabalıq kitapxanasına baǵıshlaǵan v. v. Stasov maqtanısh menen sonday degen: «Men, tek ǵana kitapxanashı bolib tuwılganman».

2. Kitapxanashılıq iskerliginiń jámáátlik xarakteri hám kitapxanashı jumısınıń dóretiwshilik tábiyaatı. Kitapxanashılıq iskerliginde aqırǵı nátiyjege erisiwde hár bir kitapxanashınıń úlesin ajıratıp korsatish júdá qıyınshılıqlı. Sol sebepli kitapxana jámáátin qáliplestiriw úlken áhmiyetke iye boladı. Qay jerde birden-bir jumıs programması, oz iskerligin bahalawǵa birden-bir munasábet hám taǵı basqa bolmagan kitapxanashılar jámááti bolsa, osha jerde nátiyjeli kitapxanalıq process ketpeydi.