Ózbekstan respublikasi joqari va orta arnawli bilimlendiriw ministirligi berdaq atindaĝi qaraqalpaq mámleketlik universiteti

2.1. Tuwidan-tuwrıólshewda shamanıń matematik modeli

Tuwridan-tuwrıólshewler degendefizikalıqshamalardıńmánisleri tuwrıdan-tuwrıalınatuĝınólshewler túsiniledi. Olarda ólshenetuĝınshama bequralbaqlanatuĝınshamaĝa teń dep qabıl qılınadı:

(2.2.1.)

Tuwridan-tuwrıólshewler – ólshewlerdiń kóbirek keń tarqalĝan hám kóbirekápiwayıusılıbolıpesaplanadı. Bulólshewler tuwrıdan tuwrı emes, birgelikte hám jámlenbeólshewlerdińquramlıqlıqbólimibolıpesaplanadı. Tuwridan-tuwrıólshewlerdi bir martelikyamasa kóp martelikbaqlawlar jolımenenótkiziwmúmkin. Baqlawlar sanıntańlawólshewlerdiń anıqlıĝına qoyılatuĝıntalaplar hámolardıń nátiyjelerineislewberiwdińjol qoyılatuĝınmiynetsıyımlılıqpenen belgilenedi.

Ámeliyatta bir mártelikbaqlawmenenólshewler (bir martelikólshewler) kóbirekápiwayılıĝı, únemdarlıĝı hám arzanlıĝısebepli kóbirek keń tarqalĝan. Kóp martelikbaqlawlar menenólshewler (kóp martelikólshewler¹) ólshewlerdiń aniqliĝınaqoyılatuĝıntalaplar asırılganda ótkiziledi. Bunday ólshewler professional metrologik iskerlikushın xarakterli boladi hámtiykarınan metrologiya xizmeti xizmetkerleri tárepinen, sondayaq názik ilmiy eksperimentlerdeótkiziledi. Bulquramalı, miynettalaphámqımbat turatuĝınólshewler bolıp, olardıńmaqsetkemuwapıqlıĝı hár dayım isenerlikórnistetiykarlanĝan bolıwı kerek.

Álbette, fundamental metrologiyanıńusınıslarıólshewler sani asırıwdı usınıs qilip, bulmenenólshew nátiyjelerinińisenimliligin asırıw táminlenedi. Biraq, ámeliyattaayırımólshewtarawları bar onda kóp márteólshewler ótkiziw kóp waqıttıtalap qılıwı, túrli reaktiv hámqurallardıńqımbatliĝi, kóp miynethám energiya resurslarintalap qılıwı sebepli baʼzan bir márte ĝanaólshewler ótkiziledi.

2.2.1 – suwrettetuwrıdan-tuwrıólshewlerge mısallar keltirilgen.

Tanometr járdeminde arterial basımdıólshew	Manometr járdeminde basımdıólshew
Infraqizil termometr járdemindetemperaturanıólshew	Elektron shtangentsirkul járdeminde chiziqli shamalarni ólshew
Sanlı voltmetr járdeminde elektr kernewdiólshew	рН metr járdeminde eritpelerde vodorov ionlari faktivliginxarakteristikalaydigan vodorod kórsetkishin (pH) ólshew