Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

Дарснинг 
мавзуси: 
Ўзбекистоннинг 
баландлик 
минтақалари 
ўсимликларининг яшаш муҳитига мослашганлиги. 
Дарснинг таълимий мақсади: 
Ўқувчиларни Ўзбекистоннинг табиий 
шароити, чўл, адир, тоғ ва яйлов минтақалари ўсимликларнинг ўзига хос 
хусусиятлари билан таништириш.
 
Дарснинг тарбиявий мақсади: 
Ўқувчиларни Ўзбекистоннинг табиий 
шароити, чўл, адир, тоғ ва яйлов минтақалари ўсимликларининг ўзига хос 
хусусиятлари билан таништириш орқали илмий дунѐқарашини кенгайтириш, 
табиатга нисбатан ижобий муносабат таркиб топтириш, экологик тарбия 
бериш. 
Дарснинг 
ривожлантирувчи 
мақсади: 
Ўқувчиларнинг 
тирик 
организмларнинг хилма-хиллиги, яшаш муҳитига мослашиш белгилари 
ҳақидаги билимларини, дарслик устида мустақил ишлаш кўникмаларини 
ривожлантириш. 
Дарсни 
жиҳозлаш: 
Ўзбекистоннинг 
баландлик 
минтақалари 
ўсимликлари акс эттирилган жадваллар. 
Дарсда 
фойдаланиладиган 
технология: 
Ҳамкорликда 
ўқитиш 
технологияси («арра» методи). 
Дарснинг бориши:
1. Ташкилий қисм. 
2.Ўқувчиларни дарс мавзуси, мақсади, бориши билан таништириш ва 
уларнинг фаолиятини ўқув топшириқларини бажаришга йўллаш. 
3.Янги мавзуни ўрганиш. 
а) «мутахассислар» томонидан белгиланган ўқув топшириқларини сифатли 
бажарилишига эришиш. 
Мазкур мавзу матни мантиқий тугалланган фикрли қуйидаги қисмларга 
ажратилади: 
1. Чўл минтақаси тарқалиши. 
2. Чўлларнинг тупроғи. 
3. Чўл минтақасининг иқлими. 
4. Пастки чўл минтақаси. 
5. Юқори чўл минтақаси. 
6. Чўл ўсимликлари яшаш муҳитига мослашганлиги. 
Шу қисмлар бўйича ўқувчиларнинг мустақил иш топшириқлари тузилади: 

---

215 
Ер юзидаги чўл ва қисман дашт зоналарда ўсимликларда йил бўйи ѐки 
йилнинг маълум бир даврида сув танқислигига дуч келади. Улар шундай 
шароитга секин-аста мослаша боради. Шунинг учун уларда турли хил 
мосланиш белгилари вужудга келган. Ксерофит ўсимликларда барг 
пластинкаси кичрайган ѐки мутлақо редукцияланган, баргдаги лабчалар жуда 
чуқур жойлашган, уларнинг барг, поялари қалин туклар ѐки мум моддаси 
билан қопланган, қуѐш нурига нисбатан барглар ўз ҳолатини ўзгартира олади, 
сувни буғлантиришда иштирок этадиган осмотик босим кучли плазманинг 
узоқ муддат давомида сувсизланиш ҳодисасига бардош бериши ва бошқа 
шунга ўхшаш хусусиятларни кўрсатиш мумкин.