Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta

Termodinamikanıń I nızamı:
Termodinamikanıń I nızamı energiyanıń saqlanıw hám aylanıw nızamınıń
qollanıwı bolıp tabıladı.
Tariyp: Sistemaǵa berilgen ıssılıq muǵdarı sistemanıń ishki energiyasın
ózgertiriwge hám jumıs orınlawǵa sarplanadı.
Q =∆U+L  
1 kg dene ushın termodinamikanıń I nızamı :
q=∆u+ ℓ
∆u - ishki energiyanıń ózgeriwi
ℓ - orınlanǵan jumıs.
Termodinamikanıń I nızamınıń analitik ańlatpası :
dq=du+dℓ (2. 6 )
Jumıstı ańlatpası tómendegishe:
dℓ =pdv (2. 7)
I nızamdı ishki energiya járdeminde jazılıwı :
dq=du+pdv (2. 8)
I nızamdı entalpiya járdeminde jazılıwın keltirip shıǵaramız :
pdv=d (p·v)-vdp (2. 10 )
dq=du+d (p·v)-vdp=d (u+pv)-vdp (2. 11)
u+pv=h dep belgileymiz.
Entalpiya járdeminde jazılıwın
dq=dh-vdp (2. 12)
Íssılıq muǵdarı termodinamik process xarakterine baylanisli, I nızamnıń analitik
ańlatpasın ıssılıq siyimi járdeminde jazılıwı tómendegi kóriniske iye:
dq= cvdt+pdv du=cvdT (2. 13)
dq=cpdT-vdp dh=cpdT (2. 14)
Entropiya
Entropiya da jaǵday parametrlerinen bolip, S hárıbi menen belgilenedi hám
ózgeriw mánisin ańlatadı. Sistemaǵa ıssılıq berilgende onıń jaǵdayı ózgeredi.
Elementar bólekte berilgen ıssılıq dq hám temperaturası T ga teń.
 (2. 15)
Entropiya - sistema jaǵdayinıń sonday funksiyasi, bul funksiyanıń qaytiwshań processindegi sheksiz kishi ózgeriwi usı sistemaǵa kiritilgen sheksiz kishi ıssılıq muǵdarınıń sol ıssılıq kiritilgen jaǵdaydaǵı temperatura qatnasına teń.
(2. 16 )
dq=T·ds

2. 4-súwret

Eger: 1) ds>0, S₂> S₁ entropiya artadı
dq>0, ıssılıq artadı.
2) ds<0 S₂1 entropiya azayadı
dq<0 ıssılıq ajraladi`.
3) ds=0, S2=S1 dq=0 adiabatik process.
Entropiya haqqında túsinikke iye bolǵanimizdan keyin biz hár qanday júz
berip atirǵan processler ushın ıssılıq diagramması T-s diagrammanı sızıp, ol
processda temperatura hám entropiyanı ózgeriwine anıqlama beriwimiz múmkin. T-s diagramması processtiń ıssılıǵın anıqlap beretuǵın diagramma bolip esaplanadı