Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta

Gazdıń atqarǵan jumısın esaplaw :
Jumıstıń ańlatpasın kórip shıǵıw ushın 1-2 processda gaz kólemin ózgeriwin
kórip shıǵamız.
Kólemdi sheksiz kishi ózgeriwi dv de sheksiz kishi jumıs 1 kg gaz ushın :
dℓ = pdv (2. 1)
Gazdıń v₁ den v₂ ge shekem kolem ózgeriwinde orınlanǵan jumıs
(2. 2)

2. 1-súwret.p-v diagramma

p-v diagramma daǵı 1-2-3-4-1 maydan orınlanǵan jumısqa teń jáne bul diagramma
jumısshı diagramma dep ataladı. Gazdıń atqarǵan jumısı jaǵday funksiyası bola almaydı. Gazdıń keńeyiwinde dv>0 orınlanǵan jumıs ℓ > 0 oń, torayishida dv< 0,
orınlanǵan jumıs ℓ < 0 keri, eger kólem ózgermese ℓ = 0 ge teń bo‟ladi.
Ishki energiya hám entalpiya. Deneniń ishki energiyası molekulalardıń baslanǵish, kinetik hám potensial energiyadan ibarat boladi.
U=E₀ + E_kin + E_pot (2. 3)
Ideal gazlar ushın :
U = U_kin

2. 2- súwret.

Ishki energiya basım, kólem hám temperaturanıń funksiyası bolıp tabıladı, U=f(P,v,T)
U = f (P)
U = f (v)
U = f (T)
Áne sol jazılǵan ańlatpanı P-v diagrammada kórsetetuǵin bolsaq, ol tómendegishe ańlatpalanadı hám sol P, v, T ózgeriwi menen keskin ózgeredi hám aqırǵı parametrleri ózgeriwi menen ózgeredi.
Ishki energiya deneni bir jaǵdaydan ekinshi jaǵdayǵa qaysı jol menen ótiwine baylanisli emes, sol sebepli
U₁ = U₂ =U
Dene ishki energiyasınıń qandayda bir processda o‟zgarishi processtiń xarakterine
bog‟liq emes hám jismning baslang‟ich hám aqırǵı jaǵdayı menen anıqlanadı.
 ∆U=U₁-U₂=C_v (t₂-t₁)
Sistema ishki energiyasınıń jiyindisi U menen sistemanıń basımı R dıń sistema
kóleminiń úlkenligi v ga kóbeytpesi jiyindisiniń úlkenligi entalpiya dep ataladı hám h arqalı belgilenedi.
H=U+pv   (2. 4)
Salıstırma entalpiya:
h=u+pv   (2. 5)
Entalpiya hám ishki energiya jaǵday parametri bolip, elementtıń kollorik
ózgeshelikleri dep ataladı.
Entalpiya temperaturaǵa baylanisli bolǵan shama bolıp tabıladı.
h = f (T)
dh=c_pdT
Entalpiya da jaǵday parametri bolip, sol P, v, T ózgeriwi menen keskin
ózgeredi, sol sebepli h=f (P, v, T) bo‟ladi.
Aqırǵı jazılǵan ańlatpanı da P-v diagrammadada sızıp anıqlama beriw múmkin.

2. 3- súwret.

Entalpiya jaǵday parametri bolǵani ushın deneni baslanǵish hám aqırǵı parametrlerine baylanisli túrde ózgeredi, sol sebepli
h_{1 a2} = h_{1 b2} = h_{1 c2}