Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti
OMK Ximiya-21j
Eger teń-salmaqlılıq jadayındaı sistemaa sırtqı tásir bolmasa, teń-salmaqlılıq uzaq waqıt saqlanıp qaladı. Sistemaa sırtqı tásir kórsetiliwi menen teń salmaqlılıqtıń jıljıwı baykaladı. Teń-salmaqlılıqtıń jıljıwı Le-Shatele printsipine boysınadı. Eger teń-salmaqlılıq jadayında turan sistemaa sırtqı tásir kórsetilse yanıy temperatura, kontsentratsiya, gazlar ushın basım h. t. b ózgertilse, onda teń-salmaqlılıq usı tásirdi kemeytiw tárepine qaray awısadı. Teń-salmaqlılıq jadayına kontsentratsiyanıń tásiri. Eger teń salmaqlılıq jadayında turan sistemadaı reaktsiyaa alınıp atıran zatlardıń kontsentratsiyası asırılsa yamasa reaktsiyadan shııp atıran zatlardıń kontsentratsiyası kemeytirilse, bolmasa reaktsiyadan shııp atıran zatlardıń birewi reaktsiya ortalıınan alıp taslansa ximiyalıq teń salmaqlılıq oń tárepke qaray awısadı.Mısalı, CH3OH + HCOOH HCOOCH3 + H2O Bul reaktsiyada teń salmaqlılıqtı quramalı efirdiń payda bolıw tárepine jıljıtıw ushın metanol yamasa qumırısqa kislotasınıń kontsentratsiyasın arttırıw kerek. Bolmasa, qumırısqa kislotasınıń metil efiriniń kontsentratsiyasın kemeyttiriw yaki suwdı reaktsiya ortalıınan shıarıp jiberiw kerek. Teń salmaqlılıqtı shep tárepke jıljıtıw ushın quramalı efir yamasa suw qosıw kerek hám metanol menen qumırısqa kislotasınıń kontsentratsiyasın azaytıw kerek. Teń-salmaqlılıq jadayına basımnıń tásiri. Basım arttırılsa teń-salmaqlılıq kólemniń az bolan tárepine qaray awısadı, al kólemniń kóp bolan tárepine ten-salmaqlılıqtı jıljıtıw ushın basımdı kemeytiw kerek. Mısalı, 2SO2 + O2 2SO3 bul reaktsiyada basımdı arttırıw ximiyalıq teń-salmaqlı-lıqtı oń tárepke yanıy kólemniń az bolan tárepine qaray jıljıtadı. Basım kemeyttirilse teń-salmaqlılıq kólemniń kóp bolan tárepine qaray jıljıydı. Mısalı, 2NO2 N2O4 –bul jerde basım kemeyttirilse, teń-salmaqlılıq shep tárepke yanıy NO2 niń payda bolıw tárepine qaray jıljıydı. Eger, reaktsiyalasıp atıran sistemada oń hám shep tárepke ju’rip atıran reaktsiyalardaı zatlardıń kólemleri birdey bolsa teń-salmaqlılıqtıń jıljıwına basımnıń tásiri bolmaydı. Mısalı, N2 + O2 2NO H2 + J2 2HJ Teń-salmaqlılıq jadayına temperaturanıń tásiri. Temperatura arttırılsa teń-salmaqlılıq endotermik reaktsiya tárepine qaray jıljıydı, temperatura páseyttirilse ten-salmaqlılıq ekzotermik reaktsiya tárepine qaray jıljıydı. Ms. 2NO2 N2O4+59 kdj bul reaktsiyada temperatura páseyttirilse teń-salmaqlılıq ońa, temperatura arttırılsı shepke qaray jıljıtadı. N2 + O2 2NO-180,8 kdj bul reaktsiyada temperatura arttırılsa ońa, temperatura páseyttirilse teń-salmaqlılıq shepke qaray jıljıydı. Teń-salmaqlılıqtıń jıljıwına katalizator hám inert gazdiń tásiri. Katalizator teń salmaqlılıqtıń jıljıwına tásir etpeydi, biraq teń-salmaqlılıqtıń ornawın tezletedi. Eger basım turaqlı bolan jadayda, sistemaa inert gaz kirgizilse, onda reaktsiyalasıwshı zatlardıń kontsentratsiyası kemeyedi. Eger, ximiyalıq reaktsiya kólemniń kemeyiwi menen ju’rip atıran bolsa, onda inert gazdıń qosılıwı teń-salmaqlılıqtı shep tárepke qaray jıljıtadı. Mısalı, N2 + 3H2 2NH3 ammiaktıń payda bolıw reaktsiyasına argonnıń kirgiziliwi teń-salmaqlılıqtı ammiaktıń tarqalıw tárepine qaray jıljıtadı. Kólemniń artıwı menen ótetuın reaktsiyalarda inert gaz benen suyıltırıw reaktsiyanıń tolıq ju’riwine alıp keledi. Mısalı, N2O4 2NO2 bul reaktsiyaa inert gazdıń kirgiziliwi teń-salmaqlılıqtı oń tárepke qaray jıljıtadı. 2NO2 N2O4 +59 kdj Eger, reaktsiyanıń eki tárepi ushın da kólemler bir qıylı bolsa, onda sistemaa inert gazdıń kirgiziliwi teń-salmaqlılıqtı jıljıtpaydı. Ximiyalıq reaktsiyalar qaytımsız hám qaytımlı bolıp bólinedi.Aqırına shekem tek ana bir baıtta ju’retuın reaktsiyalar qaytımsız reaktsiyalar dep aytıladı. Reaktsiya qaytımsız bolıwı ushın tómendegi shártler orınlanıwı shárt: 1)reaktsiya aqırında shókpe payda bolıwı kerek. Mısalı, BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl AgNO3 + NaCl AgCl +NaNO3 2) Reaktsiya aqırında gaz ónimleri payda bolıwı kerek. Na2CO3 + 2HCl 2NaCI + CO2 + H2O Cu + 2H2SO4 CuSO4 + SO2 + 2H2O 3) Reaktsiya aqırında az dissotsiatsiyaa ushıraytuın zat payda bolıwı kerek. KOH + HCl KCl + H2O Ca(OH)2 + NH4Cl CaCl2 + NH3 + H2O 4) Reaktsiya akırında kóp mudarda jıllılıq bólinip shııwı kerek. 2Mg + O2 2MgO+ Q 8Al +3Fe3O4 4Al2O3 + 9Fe + Q Bir waqıttıń ózinde qarama-qarsı eki tárepleme ju’retuın, aqırına shekem barmaytuın reaktsiyalar qaytımlı reaktsiyalar dep ataladı.Mısalı, A+ B C+ D Qaytımlı reaktsiyalarda tuwrı reaktsiyanıń tezligi keri reaktsiya tezligine teń bolanda sistemada ximiyalıq teń salmaqlılıq ornaydı. tuwrı(1 ) = k1[A][B] keri(2 ) = k2[C][D] tuwrı(1 ) = keri(2 ) bolanda sistemada teń-salmaqlılıq ornaydı. Download 13,48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024 ma'muriyatiga murojaat qiling |
kiriting | ro'yxatdan o'tish Bosh sahifa юртда тантана Боғда битган Бугун юртда Эшитганлар жилманглар Эшитмадим деманглар битган бодомлар Yangiariq tumani qitish marakazi Raqamli texnologiyalar ilishida muhokamadan tasdiqqa tavsiya tavsiya etilgan iqtisodiyot kafedrasi steiermarkischen landesregierung asarlaringizni yuboring o'zingizning asarlaringizni Iltimos faqat faqat o'zingizning steierm rkischen landesregierung fachabteilung rkischen landesregierung hamshira loyihasi loyihasi mavsum faolyatining oqibatlari asosiy adabiyotlar fakulteti ahborot ahborot havfsizligi havfsizligi kafedrasi fanidan bo’yicha fakulteti iqtisodiyot boshqaruv fakulteti chiqarishda boshqaruv ishlab chiqarishda iqtisodiyot fakultet multiservis tarmoqlari fanidan asosiy Uzbek fanidan mavzulari potok asosidagi multiservis 'aliyyil a'ziym billahil 'aliyyil illaa billahil quvvata illaa falah' deganida Kompyuter savodxonligi bo’yicha mustaqil 'alal falah' Hayya 'alal 'alas soloh Hayya 'alas mavsum boyicha yuklab olish |