Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Gess nızamı: har qanday reaksiya ushın ∆H nı tabıw

Qatar jaǵdaylarda reaksiyanı ótkızıw qıyın yamasa ulıwma ótkezip ekstremal sharayatlarda barıwı múmkin. Reaksiyanı laboratoriyada ámelge asırıw múmkin bolsa da onıń ıssılıq effektin esaplaw múmkin. Gess nızamı boyısha processtiń ulıwma ıssılıq effekti onı bólek basqıshlar effektleriniń summasına teń:

∆H_uliw = ∆H₁ + ∆H₂ +...+ ∆H_n(6.8)

Bul nızam hár qanday process ushın ∆H zatlardıń tek baslanǵısh hám aqırǵı jaǵdaylarına baylanıslı bolıp, processtiń baratırǵan jolına baylanıslı emesliginen kelip shıǵadı. Bólek basqıshlardıń termoximiyalıq teńlemelerin qosıw, ayırıw yamasa ózgeriw múmkin (aqırǵı halda basqıshlar ∆H lardıń belgisi ózgeredi). Gess nızamınıń kúkirtti kúkirttıń úsh oksidine shekem oksidlew procesine qollaw múmkin. Kúkirtti kisloroddıń artıqsha muǵdarı qatnasıwında jandirǵanımızda SO₂ payda boladı.

S (q) + O₂ (g) = SO₂ (g) ∆H = -296,8 kJ (1)

Keyinshelik katalizator qatnasında hám temperaturani ózgertirip, SO₂ ni SO₃ geshe oksidlenedi:

SO₂ (g) + ½ O₂ (g) = SO₃(g) ∆H = -99,2 kJ (2)

Ámelde derlik barmaytuǵın tómendegi reaksiyanıń ıssılıq effektin qanday esaplaw máselesi payda boladı:

S (q) + 1,5 O₂ (g) = SO₃ (g) (3)
Gess qonuni boyınsha (1) hám (2) teńlemelerdi qosamız hám teńlemeniń eki tárepinde bar bolǵan zatlardıń formulaların qısqartamız:

S (q) + 1,5 O₂ (g) → SO₃ (g) ∆H = -396,0

● metallsıman natriy ushın standart halat ∆H^o _f = 0; lekin onı gaz halatına ótkeriw ushın ∆H^o _f Na(g) = 107,8 kJ ıssılıq sarıplaw kerek.

● molekulyar halındaǵı elementlar ushın standart halatda ∆H^o _f = 0 ; masalan, ∆H^o _f Cl₂ = 0 , atom halıdaǵı xlor ushın ∆H^o _f Cl = 121,0 kJ.

●ayrim elemetler bir neshe allotropik formada boladı, lekin olardıń birewigine standart jaǵday dep alınadı. Ugleroddıń standart jaǵdayı grafit ∆H^o _f = 0; kisloroddıń standart jaǵdayı ozan O₃ emes, bálki O₂ ∆H^o _f = 0. Kúkirttiń standart jaǵdayı monoklinik kúkirt emes, bálki S₈, yaǵnıy rombik kúkirt ∆H^o _f = 0.

Kópshilik birikpeler ushın ∆H^o _f dıń bahaları keri, yaǵnıy kóp elementler ekzotermik reaksiyalar. Tómende keltirilgen elementlardıń ónim bólıw teńlemelerin jazıń hám olardıń ∆H^o _f ların kórsatıń:

Baslanǵısh zatlar hám ónimlerdiń ∆H^o f ları boyısha reaksiyanıń ∆H^o f reaksiyadıń mánisin tabıw. ∆H^o f mánisi túrli reaksiyalardıń ıssılıq effektlerin ∆H^o f reaksiya esaplawda paydalanıw mumkin.Tómendegi baslanǵısh zatlar hám ónimlerdiń ∆H^o f leri boyısha reaksiyanıń ∆H^o f reaksiyanıń mánislerin tabıwdıń eki túr jolı ∆H ^o rxn= Σm ∆H^o f (ónim)- Σn ∆H^o f (reaksiya) TiCl4 (s) + 2H2O(g) = TiO2 (q) + 4HCl (g) reaksiya uchun ∆H^o f reaksiya ıssılıq effektini esaplaw kerek

Gess nızamı hám standart halat túsinigi boyısha ∆H^o _f reaksiya ónimileri hám baslanǵısh zatlar pawda bolıw ıssılıq summaları ∑ ∆H^o _f arasındaǵı ayırmaǵa teń hám reaksiyanıń jolına baylanıslı emes.Usıǵan muwapıq

∆H^o _f reaksiya = [∆H^o _f TiO₂ (q) + 4∆H^o _f HCl(g)] – [∆H^o _f TiCl₄ (s)+2∆H^o _{f 2}O(g)]

Ulıwma halda: ∆H^o _f reaksiya = ∑m ∆H^o _{f (ónim)} - ∑n ∆H^o _{f (reagentler)};

bu yerda ― “m” hám ― “n” tolıq ximiyalıq reaksiyanıń teńlemesine mas keliwshi ónimler hám reagentlerdıń moller sanı.