Ózbekstan respublikasí joqarí bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministirligi ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí «mektepke shekemgi tálim»

Juwmaqlaw
Sóylew iskerliginiń eń quramalı formalarınan biri - baylanısıwlı sóylew esaplanadı. Jaratılǵan tekst mazmunın awızsha hám jazba bayanlaw baylanısıwlı teksttiń kórinisi bolıp tabıladı. Turmıs bolsa bunday tekst jaratıw imkaniyatın birdey barlıq insan zotiga násip qilavermaydi. Omiri dawamında kemshilik menen jasap atırǵan balalar ushın da mámleket óz mehribanlıqların reyimsiz, barlıq shárt-shárayatlardı juda úlgili hám qanaatlanǵan tártipte jaratıp qoyıp atır. Birinshi ret psixiatr F. Platter (1537- 1614) delbelikler arasından aqılı zayip balalardı ajıratıp berdi. Aqılı zayip balalardı klassifikaciyalaw, olarǵa klinikalıq xarakteristika beriw jumısları F. Pinel (1775 - 1838), J. Eskirol (1772 - 1840) tárepinen atqarıldı. J. Eskirol birinshi ret “aqılı zayiplik “terminin pánge alıp kirdi. Aqılı zayip bala degende bas miyasining organikalıq aynıwı nátiyjesinde biliw xızmetleriniń turaqlı tómenlewi túsiniledi. Aqılı zayip balalardı oqıtıw, tárbiyalaw hám olardı úyreniwdiń
teoriyalıq máseleleri qatar pánlerdiń jetiskenliklerine tiykarlanadı. Aqılı zayip balalar tálim-tárbiyası máseleleri menen shuǵıllanıw jumısları baslanǵanına 200 jıldan asqan bolsa-da, bir sistemada hár tárepleme, bir pútkil, pıtken jumıslar 20 ásir baslarına tuwrı keledi. Baqlaw hám qıdırıw jumıslarınıń uzaq múddetliligi, tájiriybelerdiń tóplanǵanlıǵı, ayırım teoriyalıq juwmaqlarǵa keliw ushın uzaq waqıt talap etilgenligi sebepli oligofrenopedagogika pániniń izbe-iz tariyxı salıstırǵanda qısqargan. Aqılı zayip oqıwshılar qatnasatuǵın pedagogikalıq process oligofrenopedagogik menen baylanıslı. Bul jaǵday nuqsanlı balanıń dáslepki jasındaǵı anatomik, fiziologikalıq, psixik maǵlıwmatlardıń zárúr ekenligin talap etedi. Ásirese, aqılı zayipliktiń sebepleri, rawajlanıwda balalar klinika siga tiyisli materiallar talap etiledi. Bunday balalarda nerv kesellliklari, delbeler, balalar psixonevrologiyasi, aqılı zayiplik klinika si, genetikalıqa, arnawlı psixologiya sıyaqlı maǵlıwmatlarına tıykarlanıwıkerek. Bul maǵlıwmatlar aqılı zayip balalar tálim-tárbiyasında, olardı turmısqa tayarlawda anaǵurlım nátiyjeli usıl hám qurallardı izlep tabıwǵa járdem beredi.