Ózbekstan respublikasí joqarí bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministirligi ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí «mektepke shekemgi tálim»

1.2. Aqılı zayıp balalardıń keltirip shıǵarıwshı faktorlar.
Sońǵı jıllarda aqılı zayıplıq mánisin túsindiriwde málim psixik, kesellikler emes, bálkim qábiletleriniń rawajlanbaǵanlıǵı tiykarında kelip shıǵıwshı xulqtıń aynıwı bolıp tabıladı, dep kórsetiw ádet kórinisine kirip qalıp atır. Usılar tiykarında nadurıs halda «aqılıy tómenlew»túsinigi keńeytirilip, oǵan pedagogikalıq qarawsız balalar, psixik rawajlanıwı pas balalar, huqıq tártip normalarini buzıwshi balalar da kiritilip atır.
Aqılı zayipliktiń mánisin kemshiliktiń materiallıq hasası menen baylanıstırıp, buǵan bas miydiń organikalıq aynıwın kórsetediler. Basqasha aytqanda, aqılı zayipliktiń materiallıq hasası retinde kesellengen bas mıy tán alıw etiledi. Bul kesellik nátiyjesinde balanıń biliw xızmetleri keń mániste buzilib, intellektual rawajlanıw tezligi, natiyjeliligi paseyedi. Bas mıy kesellikleri sebebin kelip shıǵıwına kóre ishki (endogen) hám sırtqı (ekzogen) sebeplerge aytiwimiz múmkin. Aqılı zayiplikti keltirip shıǵarıwshı sebepler túrli ilimiy, stilistik, psixologopedagogik hám medicinalıq ádebiyatlarda túrlishe aytıladı. Bul sebeplerdi qısqasha tómendegi tárzde ańlatıwımız múmkin:

Mikrosefaliya túrdegi aqlı zayıp bala

Oolosefal túrdegi aqlı zayıp bala

Aqlı zayıp qız bala