Ózbekstan respublikasí informaciyalíq texnologiyalarí HÁM

Prezentaciya qatlamı (6 -dáreje) 
Prezentaciya qatlamınıń maqseti hár qıylı kompyuterlerde belgilerdiń hár túrlı 
ishki kórinislerine ıyelewi ushın maǵlıwmatlardıń prezentaciyasına ǵamxorlıq etiń 
(ASCII, Unicode, EBCDIC), nomerler, dawıs yamasa suwretler, maǵlıwmatlar belgili 
tárzde keledi. Maǵlıwmatlar jergilikli retinde standartlastırılgan formatlarda tasiladi. 
Bul qatlamdı tómendegishe ulıwmalastırıwımız múmkin abstrakt maǵlıwmatlar 
strukturaları menen islew hám maǵlıwmatlardı tuwrı aytıw ushın zárúr bolǵan 

---

maǵlıwmatlardı kórsetiw konvertatsiyasın ámelge asırıw ushın juwapker. Bir neshe sóz 
menen aytqanda, bul awdarmashı. 
6-qabat ush tiykarǵı wazıypanı atqaradı. Bul funksiyalar: maǵlıwmatlardı 
formatlaw, maǵlıwmatlardı shifrlaw hám maǵlıwmatlardı qısıw. 
Qosımsha qatlamı (7-dáreje) 
Bul qatlam qosımshalardı usınıs etedi (paydalanıwshı yamasa joq) lar basqa 
qatlamlardıń xızmetlerine kirisiw múmkinshiligi hám maǵlıwmatlardı almaslaw ushın 
qosımshalar tárepinen isletiletuǵın protokollardı belgileydi, mısalı, elektron pochta 
(POP hám SMTP), maǵlıwmatlar bazası menejerleri yamasa fayl serveri (FTP). Hár 
qıylı qosımshalar bolǵanı sıyaqlı kóp protokollar ámeldegi, sebebi jańa qosımshalar 
turaqlı túrde islep shıǵılıp atırǵanlıǵı sebepli protokollar sanı turaqlı túrde ósip barıp 
atır. 
Bul qatlamda basqa dárejeler ushın jalǵanıw ornatıladı hám qosımshalar ushın 
funksiyalar tayarlanadı. Paydalanıwshıga kórinetuǵın qosımshalardı óz ishine aladı. 
Sonı atap ótiw kerek, paydalanıwshı ádetde programma dárejesi menen tikkeley 
baylanısda bolmaydı. Ádetde ol óz gezeginde programma dárejesi menen óz-ara tásir 
etetuǵın programmalar menen óz-ara tásir etedi. 
Arasında ataqlı ulıwma protokollar ajralıp turadı: 
1.
Http (HyperText uzatıw protokolı) web -betlerge kirisiw ushın. 
2.
(FTP Fayl uzatıw protokolı) fayldı uzatıw ushın. 
3.
SMTP (Ápiwayı pochta uzatıw protokolı) elektron pochta xabarların jiberiw 
hám tarqatıw ushın. 
4.
POP (Pochta baylanısı protokolı) /IMAP, elektron pochta xabarların alıw 
ushın. 
5.
SSH (Qawipsiz Shell) tiykarınan aralıqtan terminal. 

---

6.
Telnet aralıqtan kompyuterlerge kirisiw ushın. Eger ol isenimliligi sebepli 
paydalanilmay qalǵan sonda da, giltler tarmaq arqalı shifrlanbaǵan halda 
háreketlenedi.