Ўзбекистрн республикаси



Download 1,49 Mb.
bet8/64
Sana24.02.2022
Hajmi1,49 Mb.
#185282
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   64
Bog'liq
2 5220021423841479236

5-амалий машгулот
Мувозанатнинг силжиши. Ле-Шателье принципи хакида кушимчага илова.
Узгармас ташки шароитда кайтар реакция бораетган системанинг вакт утиши билан узгармайдиган холатга келиши мувозанат холат дейилади. Лёкин ташки шароит узгарганида мувозанат хам шунга караб узгаради, яъни янги шароитга мос янги мувозанат холат карор топади. Хар кандай мувозанат нисбийдир.Кимёвий реакцияларнинг мувозанат холатига температура, босим ва мувозанатда иштирок этаетган моддаларнинг концентрацияси таъсир этади. Агар бу факторларнинг хатто бирортаси узгарса, мувозанат бузилади, процесс эса узгарса ташки шароитга мос мувозанат карор топгунча давом этади. Ташки шароит таъсирида мувозанат концентрацияларининг узгариши мувозанатнинг силжиши дейилади. Мувозанат силжиши натижасида реакция махсулотларининг микдори (концентрацияси) купайса, мувозанат чапдан унгга (яъни тугри реакция томонга), реакция учун олинган дастлабки моддаларнинг концентрацияси купайганда эса мувозанат унгдан чапга (тескари реакция томонга) силжийди.
Ташки шароит узгариши натижасида мувозанатнинг кай томонга силжиши Ле-Шателье принципига буйсунади. Бу принципга кура, агар мувозанатдаги системага ташкаридан бирор таъсир курсатилса, мувозанат шу таъсирни йукотиш томонга силжийди.
Т емпературанинг таъсири микдорий жихатдан изохора-изобара тенгламасида акс этган. Шундай килиб, изохора-изобара тенгламаси Ле-Шателье принципининг температура таъсирига нисбатан ифодасидир. Бу принципга мувофик, температурани ошириш мувозанатни эндотермик реакция томонга, пасайтириш эса экзотермик реакция томонга силжийди. Масалан 3Н2+N2 2NH3+Q реакцияни олайлик. Бунда, NН3 хосил булганда иссиклик ажралади. Температура кутарилса, мувозанат унгдан чапга силжийди, бунда NН3нинг концентрацияси камаяди ва аскинча температура пасайтирилса, мувозанат чапдан унгга силжийди. Демак бу реакциянинг унумини ошириш учун уни мумкин кадар паст температурада олиб бориш керак эди, лёкин, одатда, бу реакция 5000С атрофида олиб борилади. Чунки температура бундан пасайса реакция тезлиги камаяди. Реакцияни кайси температурада олиб бориш кераклигини аниклашда температуранинг шу икки хил карама-карши таъсиригина хисобга олинган холда оптимал шароит топилади.
Босимнинг таъсири. Юкорида баен этилган принципга мувофик, босим ортиши билан мувозанат босим камаядиган реакция томонга силжийди, яна аммиак хосил булиш билан танишайлик. Чап томонда 4, унг томонда 2 моль модда бор. Демак, реакция чапдан унгга борганда (NН3 хосил булганда) босим камаяди, аксинча, жараён унгдан чапга (NН3 ажралганда) босим ортади. Шунга кура, босим ортганда мувозанат чапда унгга, яъни NН3 хосил булиш томонга силжийди. Шунинг учун аммиак синтези юкори босимда олиб борилади.
Концентрациянинг таъсири. Агар мувозанатда иштирок этаетган моддалардан бирортасининг концентрациясини камайтириш (реакция зонасидан чикариб юборилиб) ёки кислород ва водород хлорининг концентрациясини ошириш керак. Мувозанат чап томонга силжиши учун аксинча иш бажариш керак.
Аралашмаларнинг таъсири. Агар умумий босимни узгартирмаган холда, газлар аралашмасига реакцияда иштирок этмайдиган аралашма булмаганда реакциядща иштирок этадиган моддалар порциал босимининг камайишидек холга тугри келади. Демак, системанинг босими камайтирилганда кандай узгариш юз берса, бу процессда хам шундай холат юз беради.
Таянч сузлар ва иборалар: максимал фойдали иш, эндотермик, реакция, экзотермик реакция, компонент активлиги коэффициенти, учувчанлик Ле-Шателье-Браун принципи, Ле-Шателье принципи кимёвий якинлик, эркин энергия, ноквазистик жараён, кимёвий реакция энергиясидан фойдаланишнинг чегаравий имкониятлари, термодинамик функция.

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish