Zbekiston xalqaro islom akademiyasi fuqarolik jamiyati

3.O‘zbekistonda NNTning fuqarolik jamiyati instituti sifatida rivojlanishi

Mustaqillik davrida mamlakatda fuqarolik jamiyatining asosi bo‘lgan demokratik institutlarni shakllantirish va rivojlantirish jarayonlariga doir islohotlar yildan-yilga chuqurlashib bordi. 2005 yilga kelib respublikada 402 ta respublika ahamiyatiga molik nodavlat jamoat birlashmalari faoliyat ko‘rsata boshladi. Ulardan 81 tasi xalqaro tashkilotlardan iborat edi. Nodavlat tashkilotlarning 48 tasi jamg‘arma, 78 tasi jamiyat, 4 tasi siyosiy partiya, 42 tasi federatsiya, 16 tasi kasaba uyushmalari, 2 tasi harakat, 20 tasi markaz, 48 tasi assotsiatsiya, 20 tasi uyushma, 5 tasi qo‘mita, yana 37 tasi turli nomlarda rasmiy ro‘yxatdan o‘tgan. Shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahri va viloyatlarda davlat ro‘yhatiga olingan 1957 ta, shuningdek, hisob ro‘yxatiga olingan 2911 ta, hammasi bo‘lib 4868 ta mahalliy ahamiyatga ega bo‘lgan jamoat birlashmalari faoliyat ko‘rsatdi¹. Qisqa davr ichida ularning soni tezlik dilan o‘sdi: 2017 yilning 1 noyabr holatiga binoan 9158 ta NNT, 2244 ta diniy tashkilot (shundan, 2070 tasi islomiy, 174 tasi noislomiy) faoliyat yuritdi. 2017 yilning o‘zida 669 ta yangi tashkil etilgan NNT ro‘yxatga olindi².

O‘zbekistonda NNT o‘z faoliyatlarini hududiy mansubligiga bog‘liq holda quyidagi darajalarga bo‘linadi:

-umummamlakat ahamiyatiga ega bo‘lgan NNN. Ular o‘zlarining tuzilmaviy quyi tashkilotlariga (mahalliy tashkilotlari, filiallari, bo‘limlari, vakolatxonalari va boshq.) ega bo‘lib, butun mamlakat miqyosida faoliyat yuritadi;

-mintaqaviy NNT. Ularga Qoraqalpog‘iston respubliksi, viloyatlar va Toshkent shahri hududlarida faoliyat yuritadigan NNT kiradi;