“Ўзбекистон темир йўллари” датк

Минтақавий темир йўл бўлинмаси юк айланмасининг қия жадвали минг тонна суткасига

га дан	Атоп	А	АБ	Б	БО	О	ОВ	В	Втоп	ОГ	Г	Гтоп	Е	Жами
Аққ		0,5	0,4	0,3	0,3	0,5	0,2	0,6	6,3	-	0,2	4,0	0,7	14,0^*
А	0,5		-	0,1	-	-	0,1	-	-	-	-	0,3	0,5	1,5
АБ	0,4	0,2		0,3	-	0,2	-	0,1	0,1	0,2	0,3	-	0,3	2,1
Б	0,3	0,4	-		-	0,2	-	0,5	-	-	0,2	0,2	0,2	2,0
БО	0,5	-	0,1	-		-	0,1	-	0,2	-	-	0,5	0,1	1,5
О	0,9	0,2	0,3	0,1	0,2		0,1	0,2	-	0,2	0,2	-	0,6	3,0
ОВ	0,5	-	0,5	-	-	-		-	0,1	0,4	-	-	-	1,5
В	0,6	-	0,3	0,2	0,3	-	-		-	0,3	0,2	0,1	-	2,0
Вққ	3,0	0,2	0,4	0,2	0,3	0,5	0,1	0,2		0,2	0,3	2,5	0,5	8,4
ОГ	0,5	-	0,1	0,1	-	-	0,1	-	0,1		-	-	0,6	1,5
Г	0,2	0,1	-	-	0,1	-	-	-	-	-		0,1	0,4	0,9
Гққ	1,5	0,2	0,8	0,6	0,8	0,2	0,4	0,2	4,2	-	0,3		0,5	9,7
Е	1,5	0,1	-	0,1	-	0,2	-	-	1,0	0,2	0,3	1,3		4,7
Жами	10,4	1,9	2,9	2,0	2,0	1,8	1,1	1,8	12,0	1,5	2,0	9,0	4,4	52,8

Қия жадвалнинг структурасини тушуниш учун қуйидаги вазиятларни аниқ тассавур қила олиш керак:
а) горизонтал қаторнинг жами ортиш миқдорини ҳаммасини ёки қабул қилиш миқдорини ҳаммасини, айрим қўшилувчилар эса мазкур станцияда ҳамма ортилган ёки қабул қилинган юклардан неча тоннаси қаерга тушириш учун етиб боришини кўрсатади;
б) вертикал графаларни жами тушириш миқдорини ҳаммасини ёки топшириш миқдорини ҳаммасини, айрим қўшилувчилар эса мазкур станцияда ҳамма туширилган ёки топширилган юклардан неча тоннаси қаердан етиб келганини кўрсатади;
в) минтақавий темир йўл бўлинмаси бўйича ҳамма қабул қилинган юклар миқдори А_ққ , B_ққ ва Г_ққ станциялари бўйича учта горизонтал қаторларнинг йиғиндисига тенг;
г) минтақавий темир йўл бўлинмаси бўйича ҳамма топширилган юклар миқдори А_топ , B_топ ва Г_топ станциялари бўйича учта вертикал графа-ларнинг йиғиндисига тенг;
д) минтақавий темир йўл бўлинмаси бўйича ҳамма ортилган юклар миқдори, қабул қилиш қаторидан ташқари, барча горизонтал қаторлар-нинг йиғиндисига тенг. Ҳамма туширилган юклар миқдори топшириш графасидан ташқари, барча вертикал графаларнинг йиғиндисига тенг;
е) маҳаллий қатновларда ташишни ҳаммаси, тўғри қатновларга мансуб бўлган барча қафас (клетка) чалардан, яъни уларда транзит, олиб кириш ва олиб чиқиш қийматлар кўрсатилганидан ташқари, барча қафасчалардаги қийматларнинг йиғиндисига тенг;
ж) охирги вертикал графадаги барча қийматларнинг умумий жами, яъни ортиш ва қабул қилишни суммаси (52,8) минтақавий темир йўл бўлинмасини ишини ташкил этади.
Қия жадвал структурасини муфассал тассавур қилиш жуда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, барча эксплуатацион ҳисоб-китобарни асоси ва лойиҳалаш учун материал ҳисобланади.
Юқорида назарда тутилганларни инобатга олган ҳолда минтақавий темир йўл бўлинмаси режа кўрсаткичларини қия жадвалдан фойдаланиб аниқлаймиз:
– топшириш: 10,4 + 12,0 + 9,0 = 31,4 минг тонна;
– қабул қилиш: 14,0 + 8,4 + 9,7 = 32,1 минг тонна;
– транзит: 6,3 + 4,0 + 3,0 + 2,5 + 1,5 + 4,2 =21,5 минг тонна;
– тушириш = умумий жами – топшириш = 52,8 – 31,4 = 21,4 минг тонна;
–ортиш = умумий жами – қабул қилиш = 52,8 – 32,1 = 20,7 минг тонна.
Режада юкларни ташиш ҳажми ўнта кўрсаткичлар орқали ифодаланар экан, булар қуйидагилардан иборат,
1. Ортиш (погрузка)
2. Қабул қилиш (прием)
3. Транзит (транзит)
4. Топшириш (сдача)


5. Тўғри қатновлар (прямое сообщение)
6. Маҳаллий қатновлар (местное сообщение)
7. Олиб кириш (ввоз)
8. Олиб чиқиш (вывоз)
9. Тушириш (выгрузка)
10. Ташиш (перевозка, в целом)
Биринчи тўртта кўрсаткич – асосий кўрсаткичлар, қолганлари эса келтириб чиқарилган кўрсаткичлар ҳисобланади. Келтириб чиқарилган кўрсаткичларни асосий кўрсаткичлар ёрдамида қуйидаги формулалар билан аниқлаш мумкин:
∑Р_{олиб кириш} = ∑Р_{қабул қилиш} – ∑Р_{транзит} (1)
∑Р_{олиб чиқиш} = ∑Р_{топшириш} – ∑Р_{транзит} (2)
∑Р_{маҳал. қатн.} = ∑Р_ортиш – ∑Р_{олиб чиқиш} (3)
∑Р_{тушириш} = ∑Р_{маҳал. қатн.} + ∑Р_{олиб кириш} (4)
∑Р_{тўғри қатн.} = ∑Р_{транзит} + ∑Р_{олиб кириш} + ∑Р_{олиб чиқиш} (5)
∑Р_ташиш = ∑Р_ортиш + ∑Р_{қабул қилиш} (6)
∑Р_ташиш = ∑Р_{тушириш} + ∑Р_{топшириш} (7)
Шундай килиб юк ташиш режасини тузишда тўртта асосий кўрсаткичларни бевосита ҳисоблаб чиқилса, режанинг қолган олтита кўрсаткичларини юқоридаги формулалар ёрдамида оддий арифметик амаллар ёрдамида аниқлаб олиш мумкин.


∑Р_{топшириш} = 31,4 минг тонна;
∑Р_{қабул қилиш} = 32,1 минг тонна;
∑Р_{транзит} =21,5 минг тонна;
∑Р_ортиш = 20,7 минг тонна.


∑Р_{олиб кириш} = 32,1 – 21,5 = 10,6 минг тонна;
∑Р_{олиб чиқиш} = 31,4 – 21,5 = 9,9 минг тонна;
∑Р_{маҳал. қатн.} = 20,7 – 9,9 = 10,8 минг тонна;
∑Р_{тушириш} = 10,8 + 10,6 = 21,4 минг тонна;
∑Р_{тўғри қатн.} = 21,5 + 10,6 + 9,9 = 42 минг тонна;
∑Р_ташиш = 20,7 + 32,1 = 52,8 минг тонна;
∑Р_ташиш = 21,4 + 31,4 = 52,8 минг тонна;


Ҳар бир талаба ўзининг вариантидаги қия жадвални мукаммал ўрганиб, уни асосида минтақавий темир йўл бўлинмаси учун: режанинг топшириш, қабул қилиш, транзит, тушириш ва ортиш ва келтириб чиқарилган кўрсаткичларини аниқлайди.


2-амалиёт иши


О темир йўл узелининг чоғиштириш


Амалиёт ишини бажаришдан мақсад: талабаларга “О” темир йўл узелининг чоғиштириш бўйича билим кўникмаларини такомиллаштириш.
Ташиш режасининг ифодаловчи шакиллардан яна бири узелнинг чоғиштириш (развязка) жадвали ҳисобланади. Бу жадвал узелдаги юк оқимлари чоғишишини аниқ тассавур қилиш учун ишлаб чиқилади. Узелга ҳар бир йўналишдан кириб келадиган ҳар бир юкларни оқимлари бўйича, қанча юклар тушириш учун узелда қолишлигини ва қанчаси қайси йўналишга транзит ўтиб кетишини белгилаш керак бўлади. Узелнинг чоғиштириш жадвали узел олди юк оқимлари структурасини аниқлаштира-ди ва узелдаги ишларни ташкил этиш, унинг ривожланиш режалари ва лойиҳасини тузиш учун зарур материал ҳисобланади. Узелнинг чоғиштириш жадвали умумий қия жадвал шаклида бўлиб, баъзи бир ўзига хос томонлари билан ажралиб туради ва умумий қия жадвал маълумотлари асосида тўлдирилади (2.1-жадвал).
3.1-жадвалда 1-Амалиёт ишидаги минтақавий темир йўл бўлинмаси юк айланмасининг умумий қия жадвали (қуйида умумий қия жадвал деб юритилади) учун “О” узелининг (қуйида узел деб юритилади) чоғиштириши келтирилган. Узелини чоғиштириш учун шуни билиш керакки, у тўрт йўналишга: ғарб (Ғр), шарқ (Шр), жануб (Жб) ва шимол (Шм) га ишлайди (3.1-расм). Шунинг учун узелни чоғиштириш жадвали еттита қатордан ва еттита устундан иборат бўлиб, биринчи қаторда ва биринчи устунда узелнинг ва йўналишларнинг номлари, иккинчи қаторда ва иккинчи устунда узелда йўналишлар бўйича ортилган ва туширилган юклар миқдори, навбатдаги тўртта қаторда ва тўртта устунда йўналишлар бўйича ортилган ва туширилган юклар миқдори ва сўнгги еттинчи қатор ва еттинчи устун йиғиндиси учун белгиланган.


3.1-жадвал