Ўзбекистон статистика ахборотномаси

 
 
Мамлакатимизда рақамли иқтисодиётни ривожлантириш бўйича катта 
ишлар амалга оширилмоқда. Аввало шуни айтиш керакки, рақамли 
иқтисодиёт ўзаро боғлиқ бўлган ишлаб чиқариш ва бошқарув жараёнларининг 
занжиридан иборат бўлиб, унинг ажралмас элементи занжирлараро 
(
инсонлараро, машиналараро, булутлар орқали, маълумот марказлариаро
) 
рақамли технологиялар ёрдамида амалга ошириладиган маълумот 

---

Давлат статистика қўмитасининг “Ўзбекистон статистика ахборотномаси” илмий электрон 
журнали. 2019 йил, 2-сон 
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 
2 
алмашинишдир. Рақамли иқтисодиётда рақамли кўринишдаги маълумотлар 
барча ижтимоий-иқтисодий соҳалардаги ишлаб чиқаришнинг асосий элементи 
ҳисобланади ва бундай иқтисодиёт тизимига босқичма-босқич ўтиш 
мамлакатимизнинг глобал миқёсдаги рақобатбардошлилиги фуқароларнинг 
ҳаёт сифатини янада оширади, янги иш жойларини яратади, жадал иқтисодий 
ўсишга имкон яратади ва миллий мустақилликни таъминлайди.
Ўзбекистон Республикасида рақамли иқтисодиёт дастурини ҳаётга татбиқ 
қилиш қуйидагиларга эришишга имкон беради [1]: 

янги технологиялар яратишга ҳалақит бераётган ҳуқуқий тўсиқларни 
янги норматив-ҳуқуқий база яратиш ёрдамида тўлиқ бартараф қилиш; 

рақамли иқтисодиёт инфратузилмасини яратиш ва ривожлантириш, 
шу жумладан, тармоқлар, маълумотларни қайта ишлаш марказлари, техник ва 
дастурий таъминотнинг замон талабларига мос равишда ривожланишига; 

таълим тизимининг ҳар томонлама ривожланишини ва янгиланиши 
таъминланишига; 

мамлакатдаги турли-туман компанияларнинг, фирмаларнинг, давлат 
корхоналарининг ҳамда бизнеснинг ривожланишига пухта асос яратилишига; 

рақамли иқтисодиёт соҳасида кўплаб ташкилотлар вужудга келишига. 
Рақамли иқтисодиётни ривожлантириш дастури қуйидаги мақсадларини 
амалга ошириш учун ҳизмат қилиши керак [2]: 

Ўзбекистон Республикасида рақамли иқтисодиётнинг экотизимини 
яратишга; 

мамлакат рақамли иқтисодиёт тизимининг институтлари ва 
инфратузилмасини яратишга; 

республиканинг барча тармоқларини қамраб олувчи информацион 
жамият ташкил қилиш учун керакли бўлган барча чора-тадбирларни амалга 
оширишга; 

глобал миқёсда ва глобал бозорларда республикамизнинг 
рақобатбардошлилигини оширишга. 
Энди глобал информацион тизимда мавжуд бўлган очиқ маълумотлар ва 
адабиётлардан фойдаланган ҳолда бир қанча ривожланган мамлакатлар 
мисолида рақамли иқтисодиёт инфратузилмасини шакллантиришнинг асосий 
кўрсатгичлари ва унинг ўзига ҳос ҳусусиятлари билан танишиб чиқамиз [3]:

Интернет пайдо бўлмасдан аввал мумкин бўлмаган янги турдаги 
ҳизматларнинг юзага келиши.
1990 йилдан ҳозирги даврга қадар интернет 
тармоғи ва информацион технологиялар имкониятларидан фойдаланишга 
асосланган бир қанча янги маҳсулотлар ва ҳизматлар бозорлари пайдо бўлди. 
Масалан, мессенжерлар, агрегаторлар, интернет қидирув тизимлари, интернет 

---

Давлат статистика қўмитасининг “Ўзбекистон статистика ахборотномаси” илмий электрон 
журнали. 2019 йил, 2-сон 
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 
3 
реклама, электрон cоучинг, электрон таълим ва бошқалар. Янги турдаги 
ҳизматларнинг пайдо бўлишига яққол мисол электрон савдодир. 2017 йил 
маълумотларига кўра, электрон савдо чакана савдонинг Англияда 13.6% ини, 
Германияда 13,1% ини, Россияда 4,2% ини ва Хитойда 9.6% ини ташкил 
қилган. Хитойдаги интернет савдосининг 2016 йилдаги айланмаси эса 400 
миллард доллар атрофида бўлганлиги қайд этилган.

Жамиятнинг ривожланиши электрон бизнес ривожланиши ва 
бошқарилиши учун янгидан-янги имкониятлар яратмоқда. Масалан, 
маълумотларни булутли усулда сақлаш ва уларни бошқариш ҳизматлари 
бизнес учун мисли кўрилмаган имкониятлар бермоқда. Энди фирма ва 
ташкилотлар иш юритиш учун офис майдонлари, дата-марказлар талаб 
қилмайдилар, информацион тизимлар яратишга эса катта миқдордаги 
инвестициялар жалб қилишнинг ҳожати қолмайди. 

Электрон бизнес соҳасидаги компанияларнинг капитализацияси 
фойдаланувчилар сонига ва улар сонининг кўпайишига боғлиқ бўлиб қолади [4]
. 
Бу эса компанияларда сотувдан катта миқдорда даромад олинишига сабаб 
бўлади. Масалан,