Ўзбекистон респупликаси

*M. Qoshg‘ariyning "Devonu luqotit-turk"i orqali XI asrgacha bo‘lgan turkiy ta’lim-tarbiya tizimi haqida ayrim ma’lumotlarga ega bo‘lish mumkin. Jumladan, u alohida, birgalashib va ko‘plashib o‘qish haqida ishoralar beradi.
*Yusuf Xos Hojib so‘z va uning ma’nolari haqida alohida to‘xtab o‘tadi. U so‘zni, ayniqsa, badiiy so‘zni muqaddas hodisa sifatida sanaydi. So‘zi tufayli inson o‘zini ulug‘ qiladi.
*Navoiy "Mahbub ul-qulub"da "Mudarrislar zikrida" degan alohida fasl ajratgan. Unda mudarris "o‘zi bilmagan ilmni ayturqa murtakib bo‘lmasa", deydi.
*Dilshod Barno 891 qizni savodli qilib chiqargani, "ulardan yaqin to‘rtdan bir qismi tab'i nazmi bor shoira, oqila qizlar" bo‘lgani haqida ma’lumot beradi. Anbar Otindek shoira ham Dilshod Barno maktabining o‘quvchisi bo‘lgan.
2. Adabiyot o‘qitshi metodikasi tarixida jadidchilik davri.
O‘zbek adabiyotini o‘qitish metodikasi, asosan, yigirmanchi asrning 20-yillarda fan sifatida shakllandi va rivojlanib bordi.
*Avloniy shoir, nosir, dramaturg, publisist va mudarris sifatida shuhrat qozonadi. U dastlabki milliy darslik va qo‘llanmalar muallifi hamdir. Toshkentdagi dastlabki usuli jadid maktablarining tashkil etilishi Avloniy (1904) nomi bilan bog‘liq. Uning Mirobod (1907-1908), Degrez mahallalarida (1909) maktab ochganligi yaxshi ma’lum. Muhimi, u mazkur maktablar uchun zarur bo‘lgan darsliklarni ham yaratadi. "Birinchi muallim", "Ikkinchi muallim", "Turkiy Guliston yoxud axloq", "Maktab gulistoni" shular jumlasidandir. B.Qosimov uning o‘z davrida bosilmay qolgan "Uchinchi muallim", "Maktab jug‘rofiyasi", "Hisob masalalari" darsliklarini ham ko‘rsatgan edi. Tadqiqotchi R.Barakayev Avloniyning "Muxtasar tarixi anbiyo va tarixi islom" kitobini bolalar uchun maxsus moslashtirilgan kitob sifatida baholaydi.
Abdulla Avloniy "Maktab Gulistoni" darsligida adabiy asarlarni ifodali o‘qishning yakka va ko‘pchilik bo‘lib o‘qish, ifodali o‘qish, dialog, drama holiga keltirish turlarini ko‘rsatadi.