Ўзбекистон респупликаси

2-mavzu. Turkistonda adabiyot o‘qitish tarixi. Adabiyot o‘qitish metodikasining tarixiy taraqqiyoti


Reja:
1. Adabiyot o‘qitish metodikasi fanining shakllanishi, rivojlanish tarixi. Qadimgi davrlarda adabiyot o‘qitishga munosabat.
2. Adabiyot o‘qitshi metodikasi tarixida jadidchilik davri.
3. 1930-1990 yillarda adabiyot o‘qitish metodikasi fanining o‘ziga xos xususiyatlari.
4. Mustaqillik va adabiyot o‘qitshi metodikasi fanining rivojlanishi.


1. Adabiyot o‘qitish metodikasi fanining shakllanishi, rivojlanish tarixi. Qadimgi davrlarda adabiyot o‘qitishga munosabat.

Metodika tarixini bilish zamonaviy ta’lim texnologiyalari mohiyatini teranroq ilg‘ash imkonini beradi.

* Adabiyot o‘qitish metodikasi fani o‘tmishdagi boy tajribalarni o‘rganish asosida hozirgi zamon maktablaridagi adabiyot o‘qitish jarayonini umumiylashtiradi.
*Adabiy asarni o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan dastlabki qaydlar Avesto, O‘rxun-Enasoy yodgorligida uchraydi.
Buyuk mutafakkirlarimiz ta’lim-tarbiya, o‘qituvchi xususida alohida to‘xtab o‘tishgan.
*Abu Nasr Forobiy (873-950) o‘zining "Ilmlarning kelib chiqishi" nomli risolasida badiiy asarni ifodali o‘qish, o‘qiganini hikoya qilib berish zo‘r san’at ekanligini aytadi. "Lafz - so‘zlar va harflar haqida kitob", "Ritmlar klassifikasiyasi haqida kitob", "Abu Nasrning she’r va qofiyalar haqidagi so‘zi", "Shoirlarning she’r yozish san’ati qonunlari haqida" va boshqa asarlarida she’r tuzishni, uning mohiyati, eng muhimi, she’r vositasida badiiy adabiyotni o‘rganish va o‘rgatish usullari haqida ham qimmatli fikrlar bildirgan.
*Ibn Sino qomusiy olim bo‘lib taniladi. U o‘z pedagogik qarashlarida muhitning shaxs tarbiyasiga jiddiy ta’sir ko‘rsata olishishi maxsus uqtiradi. Olim ilm olishning uzluksiz jarayon ekanligini, biroq olam sirlarini bilishda inson doimo intilishi, harakat qilishi zarurligini ta'kidlaydi.
*Abu Rayhon Beruniy (973-1048) ilmiy merosida ham olam hodisalarni o‘rganishga imkon beradigan ko‘plab fikr-mulohazalar mavjud. U "ko‘z bilan ko‘rgan eshitgandan afzaldir" degan aqidaga rioya qiladi. Bilimni esa "qaytarish va takrorlash natijasidir", deb biladi.