|
Teri va teri osti yog` qavatining shikastlanish semiotikasi
Bola terisining pal`patsiyasi yuzaki bo`lishi kerak, bolaga ozor bermaslik uchun uni asosan yallig`lanish infil`tratlari o`rnida extiyotkorlik bilan o`tkazish lozim,. Shifokorning qo`li toza, issiq va quruq bo`lishi kerak. Pal`patsiya vaqtida bolaning mimikasini kuzatib turish, tekshirish vaqtida uning diqqatini gap bilan chalg`itish zarur.
Terining elastikligi va qalinligini aniqlash uchun, terini ko`rsatgich va bosh barmoqlar bilan uncha katta bo`lmagan burmalar xolatida ushlanadi (teri osti yog` qatlamisiz), keyin barmoqlarni qo`yib yuboriladi. Agar teri burmalari barmoqlarni olgandan so`ng darrov tarqalsa teri elastikligi normal hisoblanadi. Agar teri burmalarining tarqalishi sekin asta yuz bersa, teri elastikligi pasaygan hisoblanadi. Qaerda teri osti yog` qavati kam bo`lsa, o`sha erda terini ushlash lozim: qo`lning ustki yuzasi; ko`krak qafasining oldingi yuzasi, qovurg`alar ustida, tirsakning egilgan joyida.
Teri osti yog` qavatini baxolash uchun chuqur pal`patsiya talab etiladi (terini tekshirishga qaraganda): o`ng qo`l bosh va ko`rsatgich barmoqlari bilan teri va teri osti yog` qavati ushlab olinadi.
Teri osti yog` qavatining qalinligiga qarab, normal, ko`p va yog` to`planishi etarli emas deb aytiladi. Teri osti yog` qavatining tekis yoki notekis tarqalganligiga e`tibor beriladi. Teri osti yog` qavati qalinligini quyidagi ketma-ketlikda aniqlanadi:
avval qorinda - kindik tengligida va undan tashqarida
to`sh suyagida - o`ng qirrasida
orqada - kurak ostida
oyoq-qo`llarida - son va elka ichki orqa yuzasida.
Teri osti yog` qavati ob`ektiv ravishda qalinligi kaliper yordamida tritseps, bitseps, kurak osti, teri burmalari qalinligi yig`indisi hisobga olingan xolda aniqlanadi.
Yumshoq to`qimalar turgori o`ng qo`l bosh va ko`rsatgich barmoqlari bilan son va elka ichki yuzasidagi teri va hamma yumshoq to`qimalarni bosib ko`rish orqali aniqlanadi. Bunda qarshilik yoki taranglik seziladi va u to`qimalar turgori deb ataladi. Sog`lom bolalarda to`qimalar turgori qoniqarli bo`ladi. Agar kichik yoshdagi bolalarda to`qima turgori pasaygan bo`lsa, bosilganda lanj va kuchsizlik aniqlanadi.
Terida organizmda kechadigan ko`pgina patologik jarayonlar aks etadi. Ko`p kasalliklarda teri xarakterli tusga ega bo`ladi: gemolitik anemiyalarda sariq; gipo va aplastik anemiyalarda mumsimon; septik endokarditda sutli kofe rangida; yiringli - septik kasalliklarda va toksikozlarda er rangi yoki kulrang; xlorozda ko`kimtir. Patologik giperemiya - bezgak, eritrotsitoz bilan kechadigan kasalliklarda vujudga keladi.
Teri va sklera, til pastki yuzasi va yumshoq tanglay sariqligi virusli gepatitda yuzaga keladi. Terining tsianozi, ko`kimtir rangda bo`lishi– qonda oksigemoglobin miqdori 9%dan kamaysa paydo bo`ladi. Total tsianoz - tananing hamma yuzasini egallaydi, regional - og`iz oldida (og`iz atrofi, og`iz - burun atrofi uchburchagi), tananing distal qismi tsianozi (burun uchi, quloq yumshoq joyi, lab, til uchi, oyoq - qo`l kaft va barmoqlar) - akrotsianoz deb ataladi. Bolalarda ba`zan terining kumush rangi uchraydi, bu surunkali buyrak usti bezi etishmovchiligida kuzatiladi.
Ko`rik vaqtida teri qoplamlarida venoz to`r rivojlanishiga e`tibor berish kerak. Bu venoz to`r “meduza boshi” ko`rinishida bo`lib, darvoza venasi tizimi dimlanishida paydo bo`ladi. Ba`zida teri tomirlari tomirlar yulduzchasini hosil qiladi. Tomir yulduzchalari jigar surunkali kasalliklarida “jigar kafti”, “tovoni” bilan birgalikda uchraydi.
Terining morfologik elementlari terida kechadigan patologik jarayonning tashqi ko`rinishi hisoblanadi.
Dog` - chegaralangan sohalarda terining rangi o`zgarishi bo`lib, teridan chiqib turadi, zichligi bo`yicha sog`lom teri sohasidan farq qilmaydi. Oq - pushti yoki qizil rangdagi dog`cha nuktadan, 5 mmgacha o`lchamda bo`ladi va rozeola deyiladi. 1-2 mm o`lchamdagi ko`pgina rozeolalar mayda nuqtali toshma hosil qiladi. 5 mm dan 10 mmgacha dog`lar mayda dog`li toshma, 10 dan 20 mmgacha o`lchamdagi esa yirik dog`li toshma, terining giperemiyalangan katta qismlari eritema deyiladi.
Yallig`lanishsiz dog`larga, qon talashlar natijasida hosil bo`lgan dog`lar kiradi: petexiya - nuqtali qon talashlar, purpura - 5mm va undan katta o`lchamli ko`pgina gemorragiyalar. Bu guruhga yana tomirlarni noto`g`ri rivojlanishi natijasida hosil bo`lgan teleangiektaziya, tug`ma tomirli dog`lar kiradi, shuningdek giperpigmentlangan (jigar dog`lari), nevuslar va depigmentatsiyali dog`lar, terida melanin to`planishining buzilishi tufayli paydo bo`lgan - vitiligo kiradi. Yallig`lanishsiz dog`lar terini bosganda yo`qolmaydi, yallig`lanishli esa aksincha bosganda yo`qoladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
