zbekiston respublikasioliy va rta maxsus ta'lim vazirligi

Nazorat savollari:
1. Futbolda jismoniy tayyorgarlikning ahamiyati.
2. 
Umumiy  jismoniy 
tayyorgarlik 
va 
maxsus  jismoniy 
tayyorgarlikning o’zaro bog’liqligi.
3. Harakat sifatlarini rivojlantirishning asosiy vazifalari.
4. Chidamkorlikni tarbiyalash uslubiyati.
5. Tezlik nima? Tezlikni tarbiyalash uslubiyati.
6. Kuchni tarbiyalash uslubiyati va vositalari.
7. 
Chaqqonlik  tushiinchasi.  Chaqqonlikni  rivojlantirish  va 
takomillashtirish uchun mashqlar keltiring.
8. Egiluvchanlikni tarbiyalash uslubiyati.
165

---

VIВОВ. FUTBOLCHILARNITAYY ORLASH USLUBIYATI
6.1. Ta’lim va mashg’ulot birligi
Futbolchilarda  ko’nikma  va  malaka  sport  tayyorgarligi  jarayonida 
hosil  qilinadi.  Bunga  esa  mashqlami  qayta-qayta  takrorlash  orqali 
erishiladi, takro-riylik,  o’z navbatida,  butun a’zo va tizimlar faoliyatiga 
ta’sir etadi.  Sport tayyorgarligi -  bu barcha omil  (vosita,  uslub,  sharoit) 
lardan  birgalikda  izchil  foydalanish  bo’lib,  futbolchilaming  sport 
muvaffaqiyatlariga erishishdagi tayyorgarligi ta’minlanadi.
Sport tayyorgarligining  butun jarayonini  shartli  ravishda  ta’lim  va 
mashulot qismlariga bo’lish mumkin.
Ta’lim 
deganda 
shuullanuvchilaming 
bilim, 
malaka 
va 
ko’nikmalaming boshlang’ich bosqichini egallab  olishi  nazarda tutiladi. 
Ta’Jimning  asosiy  mazmuni  -   o’yinning  texnik  elementlarini, 
taktikadagi  oddiy  individual  va  guruh  harakatlarini  shakllantirishdan 
iborat.
Mashg’ulot  -   bu  olingan  bilim,  ko’nikma  va  malakalami 
mustahkamlash  hamda  takomillashtirishga  qaratilgan  tayyorgarlikning 
keyingi  bosqichi.  Mashg’ulotning  asosiy  mazmuni  -   texnik  usullami 
taktikadagi 
individual, 
gumh 
va 
jamoa 
harakatlarini 
takomillashtirishdan,  jismoniy, 
axloqiy 
va 
irodaviy 
xislatlarni 
rivojlantirishdan  iborat.  Sport mashg’uloti  bu boshqarish  uslubi  asosida 
uzviy tarzda sportchilar tayyorlashdir.
Ta’lim va mashg’ulotga maxsus tashkil qilingan ko’p yillik yagona 
pedagogik jarayon  deb  qarash  zamr.  Ulami  bir-biridan  keskin  suratda 
ajratib  bo’lmaydi,  chunki  ta’lim  bera  turib,  mashg’ulot  qildiramiz  va 
ayni chog’da mashg’ulot qildira turib ta’lim beramiz.
Ta’lim  va  mashg’ulotni  tushuncha  sifatida  ajratish  o’quv- 
mashg’ulot  ishining  o’ziga  xos  vizifalari  borligini  ravshanroq  aniqlash 
imkonini  beradi.  Futbolchilar  tayyorlashning  turli  bosqichlarida  ta’lim 
va mashg’ulotning salmog’i o’zgarib turadi.
Ta’lim  va  mashg’ulot  jarayoni  tarbiyaviy  xarakter  kasb  etishi 
darkor.  Shunga  ko’ra  o’quv-mashg’ulot  mashg’ulotlariga  katta  talablar 
qo’yilmoqda. Mashg’ulotlar shunday tartibda uyushtirilishi kerakki, ular 
shug’ullanuvchilarda  zamr  malaka  hamda  ko’nikmalami  rivojlantirish 
bilan birga dunyo qarashlarini ham shakllantirsin.
Ta’lim va mashg’ulot vazifalarining muvaffaqiyatli hal qilinishi eng 
awalo  murabbiyning  shaxsiga  bog’liq,  chunki  u  o’quv-mashg’ulot 
jarayonida  markaziy  figura  hisoblanadi.  Murabbiy  maxsus  bilimini
166

---

muntazam  ravishda  takomillashtirib,  o’z  g’oyaviy-siyosiy  saviyasini 
oshirib  borishi,  ilm-fan  va  amaliyotdagi  yangi  yutuqlardan  xabardor 
bo’lishi, ulami ta’lim, mashg’ulot jarayoniga joriy eta bilishi kerak.