Збекистон республикасининг

тегишли фоизларни тўлашни талаб қилишга ҳақли.

---

664
1. Қарз шарт номасида қарзни мақсадли ишлатиш кўзда тутилган бўлиши 
мумкин. Бу шартни бажарилмаслиги ҳамда қарз олувчи қарз воситаларини 
назорат қилишга имконият яратиб бера олмаганлиги, қарз берувчига қарз 
суммасини муддатдан аввал қайтариб олишга ва ҳисобланган фоизларни, 
агарда шарт номада бошқача кўрсатилмаган бўлса, ундиришга ҳақлидир. 
Фоизлар қарз воситаларидан ҳақиқатда фойдаланиш даврига нисбатан 
эмас, балки уларни қайтариш муддати билан белгиланади.
Қарз олувчининг олинган қарзларни мақсадли ишлатиш мажбурияти 
деганда ўз ҳаракатларини ҳамда кредиторга қарз воситаларининг мақсадли 
ишлатилишини назорат қилишга имконият яратиб бериш назарда тутилади.
2. Фуқаролик ҳуқуқининг асосий тамойилларидан бири субъектлар-
нинг тенглиги ва бир бирининг ишига аралашмаслиги тамойилидир. Қарз 
воситаларининг мақсадли ишлатилишини назорат қилишда бу тамойил-
ларнинг бузилиши мумкин эмас. Қарз берувчининг назорати мақсадли 
қарзнинг қачон ва қандай муддатга олинганлиги ҳақидаги маълумотларни 
билишдан четга чиқиши мумкин эмас. Қарз берувчининг қарз олувчининг 
хўжалик ишларига аралашиши, унга иш юритишни ўргатишга интилиш ФК 
1-моддасида мустаҳкамлаб қўйилган фуқаролик қонунчилигининг умумий 
тамойилларига зид бўлиб, йўл қўйилмайдиган ҳолатлар деб қаралади.
3. Қарз берувчининг қарздан мақсадли фойдаланишни назорат 
қилишни ва у билан боғлиқ бўлган қарздорнинг мажбуриятлари аниқ 
бажариш ваколатларини ўрнатиш учун томонлар шарт номада назо-
рат чегараларини аниқ белгилаб олишлари керак. Унда қарз берувчи-
нинг мутахассислари томонидан қарздор фаолиятини, омборларини, 
ишлаб чиқариш биноларини текширишлар тартиби ва муддатлари; қарз 
олувчининг қарз берувчига этадиган молиявий фаолиятни тасдиқловчи 
ҳужжаталар (бухгалтерлик ва аудиторлик ҳисоботлар, тўлов ҳужжатлари, 
молиялаштириш шарт номалари ва ҳ.к.) ва бошқа шартлар кўрсатилган 
бўлиши керак. Бир вақтнинг ўзида қарз олувчи қарз берувчи томонидан 
бундай текширувлар ўтказишга рухсат бериши керак, акс ҳолда қарз 
берувчи қарз суммасини, ҳисобланган фоизлар билан муддатдан аввал 
қайтариб олишни талаб қилишга ҳақлидир.
Мақсадли қарз шарт номаларни тузиш қонун йўли билан кўзда тутилган 
бўлиб унда аниқ мақсадлар учун олинган қарзлардан фойдаланиш шарт-
лари кўрсатиб ўтилган. Бу ҳолда берилган қарзни олинган мақсадларда 

---

665
ишлатилмаганда кўриладиган назорат чоралари шарт номада кўрсатилиши 
шарт бўлиб, бу шартлар бузилган ҳолда қарз берувчи қарз суммасини, 
ҳисобланган фоизлар билан муддатдан аввал қайтариб олишни талаб 
қилиш ҳуқуқига эга бўлади.