Збекистон республикасининг

олинган ҳақдан тегишли қисмини мол-мулк амалда қайтарилган 
куннинг эртасидан бошлаб ҳисоблаган ҳолда қайтаради.
Мол-мулкдан фойдаланганлик ҳақи бўйича ижарага олувчининг 
қарзлари нотариуснинг ижро устхати асосида сўзсиз ундириб олинади.
1. Шарҳланаётган моддада прокат шарт номаси учун ФКнинг 544-мод-
дасида белгиланган мол-мулкдан фойдаланганлик учун тўланадиган бир 
неча турдаги тўловлардан фақат биттасини назарда тутади. Бу вақти-вақти 
билан ёки бир йўла тўланадиган қатъий суммадаги тўлов ҳисобланади. 
ФК 544-моддасига мувофиқ, тўловларни вақти-вақти билан ёки бир йўла 
тўланиши шу жумладан, тўловни амалга ошириш муддати прокат шарт-
номасига мувофиқ белгиланади. Жумладан, мол-мулкдан фойдаланганлик 
учун ҳақ ижарага олувчи томонидан олдиндан, яъни мол-мулкка эгалик 
қилиш ва фойдаланиш бошланишидан олдин ёки ундан фойдаланишнинг 
навбатдаги муддати келгунига қадар тўланиши мумкин.
2. ФК 559-моддасида кўрсатилганидек, ижарага олувчи прокат шарт-
номасини истаган вақтда рад этиши, яъни мол-мулкни муддатидан олдин 
қайтариши мумкин. Бунда мол-мулкдан фойдаланганлик учун олдиндан 
тўлов амалга оширилганда, ижарага берувчи ижарага олувчи томонидан 
мол-мулкдан фойдаланмаган ҳолда олдиндан тўлаган ҳақнинг тегишли 
қисмини қайтариши лозим. Ушбу давр мол-мулк амалда қайтарилган 
куннинг эртасидан бошлаб ҳисобланади.
3. Прокат шарт номаси бўйича мол-мулкдан фойдаланганлик учун ҳақ 
тўлаш ижарага олувчининг асосий мажбуриятларидан бири ҳисобланади 
ва қонунда белгилаб қўйилган. Бунда шарт нома амалда бўлган бутун давр 
мобайнида мол-мулк ижарага олувчи эгалигида бўлади. Прокат шарт-
номаси оммавий шарт нома бўлганлиги боис, ижарага берувчининг турли 
мол-мулкларини ижарага олувчилар сони кўпчиликни ташкил қилади. 

---

304
Прокат шарт номаси хусусиятидан келиб чиқувчи бу ва бошқа ҳолатлар 
ижарага берувчининг қонуний манфаатларини ҳимоялаш заруриятини 
келтириб чиқаради.
Шу боисдан шарҳланаётган моддада прокат шарт номаси бўйича ижа-
рага олувчидан мол-мулкдан фойдаланганлик учун тўланадиган ҳақни 
ундиришнинг соддалаштирилган тартиби белгиланган. Ундирув низосиз 
тартибда нотариуснинг устхат ёзуви асосида амалга оширилади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 18 январ-
даги 26-сон қарорига илова билан «Нотариусларнинг ижро хатларига 
асосан қарзни ундириш сўзсиз амалга ошириладиган ҳужжатлар рўйхати» 
тасдиқланган бўлиб, унга кўра, прокат шарт номаси бўйича фуқароларга 
берилган мулкдан фойдаланганлик, уларни ишдан чиқарганлик ёки 
қайтармаганлик учун тўловлар бўйича қарзни фуқаролардан ундириш 
мақсадида нотариусдан ижро хати олиш учун қуйидагилар тақдим этилади:
а) ижарага бериш шарт номасининг нусхаси, ижарага берилган буюм 
баҳоси энг кам ойлик иш ҳақининг ўн бараваридан кўп бўлган ҳолларда 
эса ундириладиган сумма кўрсатилган квитанциянинг нусхаси;
б) қарздорнинг огоҳлантириш олганлиги ҳақидаги тилхати бор қарзни 
тўлаш тўғрисида қарздорни ёзма огоҳлантириш нусхаси.