Ўзбекистон республикасининг қонуни «Ўзбекистон республикасининг давлат чегараси тўҒрисида» I. Умумий қоидалар

Либерализм 
(лот. liberalis – эркинлик) ижтимоий ҳаётнинг барча соҳаларида эркинлик 
устивор бўлишини, жамиятнинг эволюцион ривожланиш йўлини эътироф этувчи ва асословчи 
назария, амалиёт, ижтимоий – сиёсий ва мафкўравий оқим. (Фалсафа қомусий луғат, Тошкент – 
2004 йил, 219 бет). 
Тоталитаризм
(лот. toтalis – яхлит, тўлик) давлат бошқарув шаклларидан бири 
(тоталитар давлат). Тоталитаризмда жамият ҳаётининг барча соҳалари устидан давлатнинг 
ялпи, тўла (тотал) назорати ўрнатилади, конституциявий ҳуқуқ ва эркинликлар тугатилади, бир 
шахс, ижтимоий гуруҳнинг (масалан, ҳарбийларнинг ёки бир партиянинг) яккахокимлигига 
сўзсиз бўйсунилади, муҳолифат ва ўзгача фикрловчилар катағон қилинади. 
Социализм
(лот. sosialis - ижтимоий) хуқуқий мулкни ижтимоий (умумий) мулкка 
айлантириш орқали эркинлик ва тенглик, бахт ва фаровонликка эришиш мумкин деб 
ҳисобловчи таълимот. Социализм тарафдорлари ана шу йўл билан қурилган ижтимоий тузумни 
идеал жамият деб ҳисоблаганлар. 

---

200 
Мамлакат
– сиёсий, географик термин бўлиб, муайян чегараларга ва давлат 
суверенитетига эга бўлган ёки бошқа бир давлат хўқмронлиги остида бўлган ҳудуд 
(мустамлака, бошқарув остидаги ҳудуд)ни англатади. 
Сепаратизм
(франц. 
separatisme - ажратилган) – ажралишга, алоҳидаликка 
интилишаҳри. Давлатнинг бир қисмини миллий, диний, этнографик, сиёсий, иқтисодий 
сабабларга кўра, ажратиб олиб, янги давлат тузилмасини тузиш ёки мамлакатнинг бир қисмини 
мухториятга айлантириш ҳаракати. 
Буюк давлатчилик шовинизими - 
бир давлатнинг бошқа давлат ёки давлатлар устидан 
сиёсий, мафкўравий, иқтисодий ва ҳарбий хўқмронлигини ўрнатишга қаратилган назария ва 
амалиёт. 
Этник гуруҳ
–муайян бир ҳалқ (қабила, қабила иттифоқи, элатнинг) парчаланиб алоҳида 
қисмларга бўлиниб кетиши натижасида вужудга келадиган гуруҳ. 
Терроризм
(лотинча terror - қўрқинч, даҳшат) – сиёсий рақибларни, мухолифларни 
йўқотиш ёки қўрқитиш, аҳоли ўртасида ваҳима ва тартибсизликлар келтириб чиқариш 
мақсадидаги зўровонлик ҳаракатлари (таъқиб қилиш, бузиш, гаровга олиш, қотиллик, 
портлатиш ва бошқалар). 
Экстремизм
(лотинча extremus - ўта, кескин)- сиёсатда ва мафкўрада ашаддий, 
фавқулодда ҳаракат ва қарашларга асосланиб фаолият юритишаҳри. 
Фундаментализм 
сўзи 20 аср 70 йилларида исломга нисбатан кўлланила бошланди. 
Ислом фундаменталистлари куръон ва хадисларни сўзма-сўз талқин этиш ва илк исломга 
қайтишни тарғиб қилади. Ислом фундаменталистлари турли йўналишларда ҳаракат қиладилар. 
Баъзилари террор усуллари билан қонуний хокимятга қарши кўрашда ўзини намоён этса, 
бошқалари тарғибот-ташвиқот ишлари, диний таълим билан, турли жамоат ташкилотлари, 
мактаб, оммавий ахборот воситаларига кириб бориш, аудио-видео кассеталарни тарқатиш 
билан шуғулланади