Ўзбекистон республикасининг олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Факультет ўқув – услубий кенгаши раиси: Х. О. Шакаров

Фаннинг ишчи ўқув дастури физика факултети Илмий кенгашида мухокама этилган ва фойдаланишга тавсия қилинган (2019 йил __ августдаги №1-cонли баённома).

Факултет Илмий кенгаши раиси: А.Абсанов


Келишилди: Ўқув - услубий бошқарма бошлиғи : Б.Алиқулов


Кириш
Электр ва магнит ўлчашлар мутахассислик курсида асосий магнит характеристикалар (Магнит майдон кучланганлиги, индукцияси, оқими, магнит сингдрувчанлиги) ни таҳлили ва уларни ўлчаш усуллари келтирилади. Маълумки, асосий магнит характеристикалар магнит майдонида ўлчанилади. Юқори кучланганликка эга бўлган магнит майдон кучланганлигини ҳосил қилиш учун резонанс ҳодисасидан фойдаланиладики, ток резонанси ва куланиш резонанси курснинг биринчи бўлимида берилган.
Бу курсда магнит характеристикаларидан магнит қабул қилувчанликнинг Фарадей ва Гук усули магнитланишнинг вибрацион магнитометр ва баллистик усуллари иккинчи бўлимда келтирилган. Худди шундай моддаларнинг магнит хусусиятларини ўзгарувчан магнит майдонида текшириш усуллари ҳақидаги маълумот ҳам 2 бўлимда ўтади. Магнит майдони ҳосил қилишла учнинг микдорий қийматини билиш жуда муҳимдир шунинг учун магнит майдон кучланганлигин ўлчашнинг электродинамик, феррозонд, Холл датчиги ва баллиситик усуллар чуқур таҳлил қилинган ва домий ва ўзгармас электромагнитларда, соленоидларда магнит майдонини ҳосил қилиш ҳамда магнит майдонининг ўқлар бўйича тақсимоти масалаларига ҳам кенг ўрин берилган. Магистратурада таълим олувчи талабалар бу курсни чуқур ўзлаштирса мустақил ҳолда қурилмалар ясаш ва илмий ишлар олиб боришда етарлича кўникмалар ҳосил қиладилар.

Ўқув фанининг мақсад ва вазифалари
Мазкур фаннинг асосий мақсади ва вазифаси электр занжирларидаги асосий жараёнлар билан танишиш ва электр занжирларини ҳисоблаш усуллари билан танишишдан иборатдир. Бунинг учун мураккаб электр занжирларини ҳисоблашни комплекс усули ва ўтказувчанликдан фойдаланиб мураккаб параллел занжирларни эквивалент актив ва реактив ташкил этувчиларини топиш орқали оддий занжирларга келтириш усуллари кўрсатилган. Бундан ташқари ўзгарувчан токнинг уч фазали системаларини "Учбурчак" ва "Юлдуз" шаклида улаш, бундай занжирларни оддий усулда ва комплекс усулда ҳисоблаш йўллари кўрсатилган. Уч фазали ток орқали айланувчи магнит майдон ҳосил қилиш ва ундан техникада фойдаланиш йўллари чуқур таҳлил қилинган.