|
Ўзбекистон республикасининг давлат стандартлаш тизими.
СТАНДАРТЛАШНИ КАТЕГОРИЯЛАРИ ВА ТУРЛАРИ
Стандартлаштириш давлат тизими деганда стандартлаштиришни мақсади ва вазифаларини, стандартларни ишлаб чиқиш тартиби ва услубини, уларни тасдиқлаш ва жорий қилиш, шунингдек уларни жорий қилиниши ва бажарилиши устидан назорат қилишни ифодаловчи ўзаро мувофиқлаштирилган қоидалар ва низомлар тушинилади. СДТни асосий мақсади маъерлар, кўрсаткичлар ва талабларни урнатувчи стандартлар ёрдамида махсулотлар сифатини оширишга, махсулотларни лойиќалаш ва ишлаб чиқаришда махсуслашиш шароитларини яратишга, сермехнатлигини пасайтиришга, материал ва мехнат ресурсларини тежашга, халқаро иқтисодий ва техникавийҳамкорликни ривожлантиришга, аќоли соғлигини сақлашга, мехнат хавфсизлигини таъминлашга ва табиий бойликлардан рационал фойдаланишга кумаклашишдан иборат.
Стандартлаштириш ишлари барчасини устидан стандартлаштириш миллий идораси - Ўзбекистон Республикасининг Вазирлар Махкамаси хузуридаги Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш агентлиги ( Узстандарт) раќбарлик қилади.
Ўз стандарт вазифалари қаторига стандартлаштириш соќасидаги давлат сиёсатини шакллантириш ва амалга ошириш, меъёрийҳужжатларни давлат рўйхатидан ўтказиш, халқаро, давлатлараро ва минтанавий стандартлаштириш ишларида катнашиш, идораларни стандартлаштириш, бўйича фаолиятини мувофиқлаштириш бўйича ишларни амалга оширишнинг умумий ташкилий усули қоидаларини белгилаш, меёрийҳужжатлар талабларига риоя этилишини назорат қилиш ва стандартлаштирш соќасида кадрларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш киради.
Стандартлаштириш меъёрийҳужжатлари (МХ).
Давлат стандартлари О’z ДSt 1.1– 92 бўйича ишлаб чиқилади, давлат ва истемолчилар манфатлариниҳимоя қилиш, махсулотнинг ракобатбардошлигини ошириш учун уларда келажакни инобатга олганҳолда амалдаги технологик имкониятларидан устун, илгарилама талаблар белгиланади.
Давлат стандартлари қуйидагиларни ўз ичига олади.
а) Махсулотнинг асосий истеъмол ( эксплуатацион) тавсифларини, уларнинг ахoлининг хаёти, соглиги ва мол мулкига, атроф мухитга, техника ва ишлаб чиқариш санитариясига хавфсизлигини белгиловчи талаблар,
б) Махсулотларнинг техник ва ахборотли мосланувчанлиги, уза-роалмашувчанлиги бўйича талаблар;
в) махсулотни текшириш усуллари, жойлаб ўраш, маркалаш, транспортда ташиш, сақлаш, қўллаш, тамирлаш ва ўтиллаштиришга бўлган талаблар.
г) Махсулотни ишлаб чиқиш, ишлаб чиқариш, синаш ва ундан фойдаланишда, жараёнларни бажариш ва хизмат қилишда, шу жумладан техникҳужжатларни шакллантиришда, жоизлик ва ўтказишларда махсулот сифатини таъминлаш умумий қоидалари, шартли белгилар, метрологик ва бошқа қоидалар ва меъёрлар.
Стандартлаштириш объектларининг хусусиятлари ва уларга қўйиладиган талабларга қараб меъёрийҳужжатларнинг қуйидаги турлари ишлаб чиқилади:
1) асос бўлувчи;
2) махсулотга:
3) жараёнларга;
4) текшириш (синаш, ўлчаш, таќлил қилиш) усулларига.
Асос булувчи меъёрийҳужжатлар маълум фаолият доираси ва умумтехникавий талаблар учун, махсулотни яратиш ва ундан фойдаланиш жараёнларида табиатни, мехнатни муќофаза қилишда ўзаро тушуниш, техникавийҳамжихатлик, ўзаро боғлиқликни таъминлайдиган умумий усулиятли қоидаларни белгилайди.
Махсулот маъерийҳужжатлари бир турдаги ёки аниқ махсулотлар учун талабаларни белгилайди. Жараёнлар меъёрийҳужжатлари махсулотни ишлаб чиқиш, ишлаб чиқариш, сақлаш, ташиш, транспортда ташиш, фойдаланиш, таъмирлаш ва ўтиллаштириш, технологик жараёнлардаги турли ишларни бажаришдаги усулларига (режим, усул, меъёр, тартиб) талабларни белгилайди.
Текшириш усулларига оид меъёрийҳужжатлар махсулотни яратиш, сер-тификатлаштириш ва ундан фойдаланиш (қўллаш)да уни синаш, ўлчаш қилиш усулларини белгилайди.
Узстандарт ишлаб чиқилаётган ва тасдиқланган меъёрийҳужжатларҳақидаги ахборотни нашр этишни ташкил этади ва давлатлараро стандартлари, Ўзбекистон меъёрий хужатлари ва бошқа давлатлар миллий стандартлари фондини ташкил қилади ва юритади. Меъёрийҳужжатлар икки: давлат ва рус тилларида тасдиқланади, давлат рўйхатига такдим этилади ва таркатилади.
Давлат, тармоқ, маъмурийҳудудий стандартлар, техникавий шартлар, раќбарийҳужжатлар шунингдек, ташқи бозорга чиқадиган корхона стандартлари, ва уларга ўзгартириш киритиш ўз стандарт рўйхатидан ўтказилади.
Давлат даражасидаги меъёрийҳужжатларга Ўзбекистонҳудудидаги барча идоралар, корхоналар, хўжалик субектлари ва жамоа ташкилотлари риоя қилиши шарт.
Тармоқ даражасидаги меъёрийҳужжатларни шу тармоқ хўжалик субектлари куллайдилар. Колган хўжалик субектлари буҳужжатларни хохиши бўйича куллайдилар.
Маъмурийҳудудий меъёрийҳужжатларниҳудудий бошқарув идоралари ва хўжалик субектлари куллайдилар. Техникавий шартлар корхона томонидан аниқ махсулотни ишлаб чиқаришда ва шу махсулот истаъмолчилари билан ўзаро муносабатда бўлганҳолатда қўлланилади.
Корхона стандартлари айнан шу корхонада аниқ махсулотни ишлаб чиқаришда ички алоқаларни белгилашда қўлланилади.
Сертификатлаштириш, аккредитлаш ва текширишни ўтказиш бўйича харажатларни суровчилар тулайдилар. Хак тулаш O’z RН 51-032-94 да ўрнатилган тартиб бўйича шартнома оркали амалга оширилади. Сертификатлаштириш, аккредитлаш ва текшириш натижалари бўйича аппеляцияларни куриб чиқишни O’z RН - 026-94 га мувофиқ сертификатлаштириш идораси томонидан тузилган комиссия амалга оширади.
Халқаро савдодаги техник тусикларни бартараф қилиш мамлакатимиз махсулотларининг ракобатбардошлигини ошириш, фукароларнинг соглиги, хаёти ва мол мулки ва атроф мухит учун хавфли бўлган махсулотларни республикамизга импорт қилинишини олдини олиш мақсадларида Ўзбекистон Республикаси ҳамдуслик давлатлари ва бошқа хорижий давлатлар билан ту-зилган келишувлар, шартномалар асосида синов ва сертификатлаштириш соќасида халқароҳамкорликни амалга оширади
Do'stlaringiz bilan baham: |
