Õzbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi reja

Õrgatish uslubshunosligiga qõyiladigan umumiy talablar
U yoki bu metodning qõllanilishi maqsadga muvofiqligi (mctodik
usullar) har bir aniq voqcada qator (alablarning saqlanishini
ta’minlaydi.
Uslubshunoslikning ilmiy asoslanganligi jismoniy tarbiva
mushğulotlari (mashqlarida) soğlomlashtirish ta’lim va tarbiya
samaradorligini ta'minlaydi.
õrgatishga qõyilgan vazifaning muvofiqligi. Darsda aniq
vazifaning yõqligi õrgalish metodini tõğri tanlash imkonini
bermaydi. Agar, masalan, yugurib kelib, uzunlikka „oyoqni bukib“
sakrash usulini õrgatish vazifa qilib qõyilgan bo*Isa.
mctodlarni aniqlash imkoni bõlmaydi. bundan umumiy ifoda
qilishda, bir butun õrgalish mctodidan va qismlarga bõlib
õrgatish metodidan fbydalanish mumkin. Aniqroq qõyilgan
vazifada, masalan. uzunlikka sakrash uchun, yugurishga õrgatishda qismlarga bõlib õrgalish metodini qõllash zaruriyali
tuğiladi.
Õrgatishda mashqlarning tarbiyaviy jihatini la'minlash.
Har bir tanlab olingan metod faqat õrgalish samaradorligini
ta'minlabgina qolmasdan, õquvchilarning anglash faolligini ham
ta’minlashi kerak. Shuning uchun bolalar tashabbus- korligini
chcgaralab qõyiladigan harakaining mexanik baja- rilishini talab
qiladigan mctodlarni qõllash mumkin cmas.
Õrgatish prinsipiga muvofiqligi. Õrgatish uslubi butun
prinsiplar sistemasining amalga oshirilishiga tayanmoği
zarur.Uslub aloqasining alohida olgan prinsiplar bilan bir
tomonlama izohlanishiga yõl qõyib bõlmaydi. Masalan, agar
õqituvchi kõrsatish uslubidan foydalansa. uni kõrgazmalilik
prinsipini tõliq amalga oshirildi deyish notõğri bõlur edi
Ma'lumki, bu prinsip mctodlar sistemasi orqali amalga
oshiriladi.
Õquv matcrialining õziga xos muvofiqligi. Õrgatish mctodlari
hamma jismoniy mashqlarning turlari uchun bir xil. Shu bilan
birga ularning liar biri õzining xarakteri va murakkabligiga
muvofiq, õrgatishning õziga xos usullarini talab ctadi. Ba’zi
bir umumiy rivojlantirish mashqlariga õrga- tishda, masalan, sõz
uslubi bilan cheklanib qolinadi, yengil atlctika mashqlariga
õrgatishda esa kõrsatish mctodidan foydalaniladi, „oddiy"
mashqlarni õzlashtirib olishda bir butun õrgatish uslubi
qõllaniladi, „murakkablarni" õzlashtirib olish yordamchi
mashqlarsiz bõlmaydi.
Õquvchilaming individual va guruhli tayyorgarligiga
muvofiqligi Jismoniy tayyorgarligi bõsh bõlgan õquvchilarga,
qismlarga bõlib õrganish uslubini tcz-tcz taklif qilish kerak.
Õquvchilaming umumta'lim tayyorgarligi yaxshi bõlganda,
predmetlararo aloqa uchun tushuntirishgina emas, suhbatni ham
qõllash mumkin.
õqituvchining individual xususiyati va imkoniyatiga
muvofiqligi. Albatta. liar bir pcdagog. tõ!iq hajmda õrgatishning hamma uslublarini bilishi kerak. Shunga qaramasdan.
qator sabablaiga kõra, bir xil õqituvchilar bir uslubni yaxshi
biladi, boshqa bir õqituvchi csa yana bosliqa usulni yaxshi
biladi. Bu xususiyatlarni hisobga olmasdan bõlmaydi. Agar
nia’lum vaqtda ikki metoddan bir xilda natija kutilsa, õqituvchi
qaysi mctodni yaxshi bilsa. shu mctodni qõllash maqsadga muvofiq
bõladi. Bundan tashqari, õqituvchining yoshi õtib borgan sari
uning jismoniy imkoniyatlari ham pasayib boradi (aniqki, ular
qõllayotgan uslub ham), bu holda u pedagogik biliniini qayta
kõrib, darsda karnroq shaxsiy faoliyat kõrsatib, õrgatishning
pedagogik sifatini saqlab qolishi kerak.
Mashğulntlarning sharoitga muvofiqligi. Masalan, nostandart
jihozlarga ega bõlib, bir butun õrgatish mctodida ham, eng qulay
dars unumdorligiga crishish mumkin. Agar sport zalida, deylik,
ikki-uchta arqon bõlsa, osilishga õrgata borib, osilishning
asosiy unsurini õrgatishda frontal usulni qõllash imkonini
beruvchi yordamchi mashqlami bajarish maqsadga muvofiqdir.