|
Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш сақлаш усуллари
Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотларини ташқи муҳитлардан сақлаган ҳолда, уларнинг таркибидаги бактерия,спора-микроорганизмларни ривожланишини,уларни таркибини ўзгаришига йўл қўймаслик, сақланиш муддатини узайтириш чора тадбирлари дойирасида маҳсулотни ташқи ҳароратлардан, қуёш нури таъсиридан ҳимоя қилган ҳолда маҳсулотсарнинг сифат,таъм кўрсаткичларини сақлашга йўналтирилган чора тадбирлар дойирасидаги ишлар кўламини ўз вақтида бажарилишини таъминлашга консервалаш дейилади.Консервация сўзининг маъноси ўзи ҳимоя қилиш,бир қобиққа солиш деган маънони англатади. .Маълумки, мамлакатимиздаги мавжуд табий-иқлим шароити қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини, хусусан, мева-сабзавотчиликни барқарор ривожлантириш имконини беради. Ўзбекистон Республикаси Президенти ва ҳукумати томонидан соҳани бозор муносабатларига ўтиш жараёнида мева-сабзавотчиликни ривожлантиришга устувор йўналишлар сифатида катта эътибор қаратилмоқда. Зеро, мева-сабзавотчилик маҳсулотларини ташқи бозорларда сотиш ҳисобига мамлакат валюта тушумининг сезиларли қисми шаклланаётганлиги ҳам соҳани тубдан ислоҳ қилиш ва жадал ривожлантиришнинг устуворлигидан далолат беради.
Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан сўнгги йиллардақишлоқ хўжалиги,озиқ-овқат маҳсулотларини сақлаш,қадоқлашни тўғри ташкил қилиш борасида бир қатор фармон ва қарорлар қабул қилинди. жумладан 2018 йил 29 мартдаги “Ўзбекистон Республикасида мева-сабзавотчиликни жадал ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-5388 ва 2019 йил 23 октябрдаги “Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ-5853 сонли фармонлари ҳамда 2018 йил 17 октябрдаги “Мева-сабзавот маҳсулотларини ташқи бозорларга чиқариш самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-3978, 2019 йил 14 мартдаги “Мева-сабзавотчилик соҳасида қишлоқ хўжалиги кооперациясини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4239 қарорларини келтириш мумкин.Озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш – бу узоқ муддатли (ушбу гуруҳдаги оддий маҳсулотларга нисбатан) сақлашда маҳсулотларни айнишдан сақлаш учун мўлжалланган ишлов беришдир. Айниш, асосан, микроорганизмларнинг ҳаёт фаолияти натижасида, шунингдек, маҳсулотларнинг таркибига кирувчи айрим ферментларнинг ножўя фаоллиги оқибатида юзага келади. Консервалашнинг барча усуллари микробларни қириш ва ферментларни парчалаш ёки уларнинг фаоллиги учун ноқулай шароит яратишга қаратилади.Маҳсулотларни сақлаш муддатини узайтиришга қаратилган барча ишлов бериш усулларини консервалаш омилига боғлиқ равишда бир нечта гуруҳга бўлинади.Консервалашнинг ҳамма усулларида ҳам, одатда, энг аввало озиқ-овқат маҳсулотларига қўшимча ишлов берилади – сараланади, ювилади, ейилмайдиган ёки кам ейиладиган қисмлари (сабзавот ва меваларнинг пўсти ва уруғлари, гўштларннинг суяклари, ичак-чавоқлари ва бириктирувчи тўқималари, балиқларнинг тангачалари ва ичак-чавоқлари ва ҳоказо)дан тозаланади, бу эса маҳсулотнинг дастлабкисига нисбатан озуқавий қиймати ошишини таъминлайди. Маҳсулотларни кўпинча қайноқ сувга ботиб олинади.Юқори ҳарорат ёрдамида озиқ-овқат маҳсулотлари таркибидаги ферментларнинг нофаоллаштирилиши ва микроорганизмларнинг йўқотилиши таъминланади.
Мева ва сабзавотларнинг сифати озиқ-овқат, мазалик ва технологик
қимматлари билан тавсифланади. Улар кимёвий ва механик таркиби,
физикавий хоссалари, ташқи товарлик кўриниши ва бу хоссаларини
сақлаш давомида йўқотмаслик қобилиятига боғлиқдир. Мева ва
сабзавотларнинг сифатига маҳсулотнинг нави, агротехникаси, етиштириш
шароитлари, териш муддати ва усуллари ҳам таъсир этади. юқоридаги
кўрсаткичлар сақлаш муддати ва шароитига қараб ҳам ўзгаради.
Шиша идишга-турли сиғимдаги бутилка, банка, балонлар киради.
Бундай идишларда махсулотлар яхши сакланади. Металл идишларгатунукадан таёрланган бочка, флягалар, банка тунука яшиклар ва алюмин
фольгалар киради. Полимер материалларидан таёрланган идишлар
бутилка, банка, стакан, фляга, пленка киради. Бундай идишларнинг барча
тури муайян талабларга жавоб бериши лозим: махсулот билан идиш узаро
таъсир килмаслиги, махсулотнинг ранги, хиди, таъмини булмаслиги,
таркибида киши организми учун зарарли моддалар булмаслиги шарт.
Картон идишларга-картонлардан ясалган яшик, ути, стаканлар киради.
Тузланган маҳсулотларни ёғоч идишларга қадоқлаш қадоқлаш. Қоғоз
идиш-пишиқ қоғоз қоп, пакет, уров қоғози, ёг шиммайдиган қоғозлардир.
Матодан тикилган идишларга-каноп, ярим каноп, ип-газлама кабилардан
тикилган идишлар киради. Матодан тикилган қоплар махсулотни
ифлосланишидан тежамли фойдаланишга имкон беради.
Шиша идишга-турли сигимдаги бутилка, банка, балонлар киради.
Бундай идишларда махсулотлар яхши сакланади
Металл идишларга-тунукадан таёрланган бочка, флягалар, банка
тунука яшиклар ва алюмин фольгалар киради. Полимер материалларидан
таёрланган идишлар бутилка, банка, стакан, фляга, пленка киради. Бундай
идишларнинг барча тури муайян талабларга жавоб бериши лозим:
махсулот билан идиш узаро таъсир килмаслиги, махсулотнинг ранги, хиди,
таъмини булмаслиги, таркибида киши организми учун зарарли моддалар
булмаслиги шарт.
Консерваланган мева ва сабзавотларни жойлашда турли жойлаш
материалларидан фойдаланилади. Ёгоч идишга-яшик, кути, бочка, баргли
ва тилогач дарахтлари ёгочидан ясайдилар. Ёгочдан ясайдиган идишдаги
намлик 16-18 % дан ошмаслиги керак. Картон идишларга-картонлардан
ясалган яшик, ути, стаканлар киради. Шиша идишга-турли сигимдаги бутилка, банка, балонлар киради.
Бундай идишларда махсулотлар яхши сакланади. Металл идишларгатунукадан таёрланган бочка, флягалар, банка тунука яшиклар ва алюмин фольгалар киради. Полимер материалларидан таёрланган идишлар
бутилка, банка, стакан, фляга, пленка киради.
Бундай идишларнинг барчатури муайян талабларга жавоб бериши лозим: махсулот билан идиш узаро таъсир килмаслиги, махсулотнинг ранги, хиди, таъмини булмаслиги лозим.
Oзиқ-oвқaт сaнoaти янги мaҳсулoтлaрни ярaтишдaн кўрa мaвжуд
тoвaрлaрни қaйтa ривoжлaнтиришни aвфзaл кўрувчи кoмпaниялaр билaн
тўлиб тoшмoқдa. Чунки, oзиқ oвқaт мaҳсулoтлaрини ривoжлaнтириш
юқoри рискли aмaлиёт ҳисoблaнaди кишик ўзгaриш қилиш стрaтегияси
мувaффaқият пoғoнaсини oшириш учун қилингaн уриниш бўлиши мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
