Ўзбeкистон рeспубликаси

Baholash mezonlari

№	Mezonlar	2	3	4	5
1	Texnik maxorati
2	Asarning badiiy mazmunini talqin etish
3	Ijro erkinligi
4	Taqdimot

Namunaviy mavzular rejasi

№	Fanning bulimlari va mavzular nomi	Umumiy yuklama, soat
		Xammasi	Darslar turi buyicha soatlar taksimoti (auditoriya yuklamasi)							Mustakil ish
			Jami	Nazariy (ma’ruza)	Amaliy	YAkka	Labaratoriya ishi	Seminar	Kurs ishi
1	Kirish. O‘quv amaliyoti maqsadi va vazifasi.	3	2		2					1
2	Teatr xaqida tushuncha. Ularning shtatlari, tashkiliy ish rejalarini o‘rganish.	3	2		2					1
3	O‘quv amaliyoti uchun yakka va gurux uchun ish rejasi tuzishni o‘rganish.	5	4		4					1
4	Teatr jamoasi tarkibini, vazifasini aniqlash va o‘rganish .	5	4		4					1
5	Yosh tomoshabinlar teatri faoliyati bilan tanishish.	5	4		4					1
6	Spektakl badiiy kechalar yoki tomosha tashkil etish bo‘yicha olib boriladigan ijodiy faoliyatni tashkil etishni o‘rganish.	8	5		5					3
7	Spektakl saxnalashtirish jarayonida aktyorlar, texnik xodimlar bezakchi xodimlar ish jarayonini bir biriga bog‘liqligin o‘rganish.	9	6		6					3
8	Oylik, yillik teatr repertuar rejasini tuzishni o‘rganish.	9	6		6					3
9	Aktyorlar jamoasi ijodiy xodimlar bilan aktyorlik mahorati, saxna nutqi, saxna xarakati dramaturgiya soxasi bo‘yicha mashg‘ulotlar tashkil etishni o‘rganish.	8	5		5					3
10	Ommaviy teatrlashtirilgan bayram tadbirlarini tayyorlash jarayoni, ularning ish faoliyatini o‘rganish.	8	5		5					3
11	“Navro‘z”, “Mustaqillik” bayramlari markaziy bayramlarida teatr jamoasining pralog sahnasida, ishtirok etishini, ularga tayyorgarlik ko‘rish jarayonini o‘rganish. (3)	8	5		5					3
12	Spektakl ssenariy ustida ishlash jarayonlarini tashkil etishni o‘rganish.	9	6		6					3
13	Novoiy nomli musiqali drama teatrining ijodiy faoliyatini o‘rganish.	9	6		6					3
14	Teatr studyalar ish faoliyatini o‘rganish.	9	6		6					3
15	Bayram yoki ijodiy kecha, teatrlashtirilgan tomosha namoishini tashkil etishni o‘rganish.	9	6		6					3
16	Bitiruv (malakaviy) diplom ishi uchun yozilgan ssenariy bo‘yicha amaliyotda bajariladigan ishlar ko‘lamini aniqlash.	9	6		6					3
17	O‘z mutaxassisligi bo‘yicha amaliyot o‘tash va kelgusida ishga joylashishi rejalashtirilgan muassasa imkoniyatlarini o‘rganish.	9	6		6					3
18	Diplomoldi ishlab-chiqarish amaliyoti davrida amaliyotchilar tomonidan yuritilishi zarur xujjatlar namunalarini tayyorlash.	9	6		6					3
19	Teatr muassasasi, uning ijodiy imkoniyati, oylik ish rejasi asosida diplom ishini bajarish bo‘yicha tadbir rejasini tuzishni o‘rganish.	8	5		5					3
20	Aktyorlar ansambli va rejissyor ish rejasi teatr repertuarlari bilan tanishish.	8	6		6					2
21	Saxnalashtirish rejasini tuzish, ijodiy gurux (rassom, muallif, bastakor va x.k.) bilan ish jarayonlarini tashkil etishni o‘rganish.	7	5		5					2
22	Repetitsiyalar tashkil etishni o‘rganish.	8	6		6					2
23	Musiqa va shovqin o‘rnini aniqlash, saxna bezagi, kostyum va grim eskizlarini tayyorlashni o‘rganish.	8	6		6					2
24	Stol atrofida ish bosqichlarini tashkil etish.	8	6		6					2
25	Pyesani kichik bo‘laklarini va parchalarini aniqlash, sahnada ish jarayonini tashkil etishni o‘rganish.	8	6		6					2
26	Ssenariyni taxlil etish, uning g‘oyasi, voqealar tizmasi, maqsadi va rejissyor talqinini aniqlash.	8	6		6					2
JAMI		197	136		136					61

1.Kirish. O‘quv amaliyoti maqsadi va vazifasi.

1.Amaliy mashg‘ulot. «Drama teatri aktyorligi» yo‘nalishi bo‘yicha taxsil olayotgan o‘quvchilardan egallayotgan mutaxassisliklari bo‘yicha nafaqat nazariy bilim, balki amaliy tajribaga ega bo‘lishlari talab etiladi.

Mutaxassislik bo‘yicha o‘quv amaliyoti fani asosiy o‘rinlardan birida bo‘lib, uning maqsadi maxsus fanlar bo‘yicha olingan nazariy bilimlarni amalda qo‘llash, ishlab-chiqarish va diplomoldi amaliyotlari davrida talab etiladigan ko‘nikma, malakalar hususida o‘quvchilarga etarli tushuncha berishdir.

Mustaqil ish. Teatr jamoasi bilan tanishish.
2.Teatr xaqida tushuncha. Ularning shtatlari, tashkiliy ish rejalarini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Teatr man’naviyat ma’rifat maskani.Teatr tomoshabinga ma’naviy ozuqa tarbiyaviy axamiyatga ega bo‘libd qadimgi san’at turlarida biri sanaladi.

Aktyorlar,ijodiy muxarir xodimlar,texnik xodimlar va ishchi xodimlar teatr jamoasi tarkibini tashkil etadi.Teatrni ish rejasi rejissyor va adabiy ko‘makdosh, tashkiliy qo‘mita tomonidan tuziladi.

Mustaqil ish.Teatr ish rejasi bilan tanishish.
3.O‘quv amaliyoti uchun yakka va gurux uchun ish rejasi tuzishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. O‘quvchi talaba uchun yakka tartibda amalyot raxbari ajratiladi aktyor yoki rejissyor tomonidan o‘quvchi amalyot darslarini o‘rganib boradi. Amalyotchining kun tartibi ish rejasi amalyot raxbari tomonidan tuziladi va nazoratga olinadi

Mustaqil ish. YAkka va gurux uchun ish rejasi tuzishni o‘rganish.
4.Teatr jamoasi tarkibini, vazifasini aniqlash va o‘rganish .

Amaliy mashg‘ulot.Teatr jamoasining tarkibini teatr rahbari, bosh rejissyor, aktyorlar jamoasi, badiiy kengash, texnik va ishchi xodimlar tashkil etadi.

Mustaqil ish. Xodimlar vazifalarini o‘rganish.
5.Yosh tomoshabinlar teatri faoliyati bilan tanishish.

Amaliy mashg‘ulot. Teatr san’atida yosh tomomshabinlar uchun maxsus dasturga ega bo‘lgan teatr jamoasi faoliyat olib boradi. “Yosh tomoshabinlar” teatrining auditoriyasi o‘smir yoshlardan iborat bo‘lib ularning shakllanishida teatrda namoyish etilgan sahna asarlari muhim ahamiyat kasb etadi.

Mustaqil ish. Yosh tomoshabinlar teatrining repertuar rejasi bilan tanishish.
6.Spektakl, badiiy kechalar yoki tomosha tashkil etish bo‘yicha olib boriladigan ijodiy faoliyatni tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Dastlab bayram, tadbir, badiiy kechaning dasturi ishlab chiqiladi. Mas’ul ijodiy xodimlar biriktirilib, rejalangan ish amlga oshiriladi. (Rejissyor, aktyor va texnik hamda ishchi xodimlar o‘zlariga biriktirilgan vazifalarini bajaradilar.) Ushbu jarayonni amaliyotchi o‘quvchi muntazam kuzatib boradi.

Mustaqil ish. Dastur ishlab chiqish.
7.Spektakl sahnalashtirish jarayonida aktyorlar, texnik va bezakchi xodimlar ish jarayonini bir biriga bog‘liqligin o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Teatr bu-jamoa! Badiiy asarni tanlangandan so‘ng badiiy kengash asarni o‘rganib chiqib tahrir qilib bo‘lgach, rejissyor uchun tahlil qilishga beriladi, rejissyor esa asardagi rollarni taqsimlab dastlabki ish faoliyatini boshlaydi. Spektaklning tayyorlanish jarayonida rassom, libos ustasi va boshqa texnik, ijodiy xodimlar ijodiy jamoani tashkil etadi.

Mustaqil ish. Sahnalashtirish jarayoni bilan tanishish va ishtirok etish.
8.Oylik, yillik teatr repertuar rejasini tuzishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Teatr repertuari yangi boshlanadigan yil arafasida butun jamoa bilan yillik rejani tuzib chiqadilar. Rejada kasb bayramlari, umumxalq bayramlaridan kelib chiqib yillik yoki oylik dastur rejasi tuziladi.

Mustaqil ish. Repertuar tuzishni o‘rganish.

9.Aktyorlar jamoasi ijodiy xodimlar bilan aktyorlik mahorati, saxna nutqi, saxna xarakati dramaturgiya soxasi bo‘yicha mashg‘ulotlar tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Amaliyot o‘tayotgan o‘quvchilar ijodiy xodimlar bilan master-klass maxsus darslarini yo‘lga qo‘yib malaka oshirib boradilar.

Mustaqil ish. Kundalik yozib borish.

10. Ommaviy teatrlashtirilgan bayram tadbirlarini tayyorlash jarayoni, ularning ish faoliyatini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Ommaviy bayram tadbirlarini tayyorlash jarayoni mutaxassislar tomonidan rejalashtirib, sahanalashtirish jarayoni bosqichma bosqich amalga oshiriladi. Baletmeyster, rassom, rejissyor tomonidan maxsus grafig tuzib chiqilib, unga qat’iy amal qilgan holda ish olib boriladi.

Mustaqil ish. Ommaviy teatrlashtirilgan bayram tadbirlarini tayyorlash jarayonini o‘rganish.
11.“Navro‘z”, “Mustaqillik” bayramlari markaziy bayramlarida teatr jamoasining pralog sahnasida, ishtirok etishini, ularga tayyorgarlik ko‘rish jarayonini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Pralog bu-ommaviy bayram tadbiriningkirish qismi bo‘lib, bayram bosh g‘oyasi oliy maqsadi uchun xizmat qiladi. Pralog ma’joziy obrazlar, badiiy tasvir boshlang‘ich voqea, bayram ruhiyatini yoritib berish kerak.

Mustaqil ish. “Navro‘z” umumxalq bayrami uchun pralog sahnasini yozish.
12.Spektakl ssenariy ustida ishlash jarayonlarini tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Asar tanlab olingandan so‘ng rejissyor tomondan repititsiya kundalik ish rejasi ishlab chiqilib sahnalashtirish jarayoni boshlanadi. Rejissyorlik tahliliga tayangan holda har bir obraz va voqealar rivoji chuqur o‘rganib chiqilib, stol atrofida o‘qish, etyud kabi mashqlar orqali ish olib boriladi.

Mustaqil ish. Ssenariy voqealarini tahlil qilish.

13.Alisher Navoiy nomli viloyat musiqali drama va komediya teatrining ijodiy faoliyatini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Viloyat teatr jamoasi bilan tanishish rahbariyat va ijodiy xodimlarning vazifalarini o‘rganib kundalikka yozib borish. Teatring ko‘chma tomoshalari bilan tanishib borish. Repertuar rejasidagi spektali tomoshalarini muntazam kuzatib borish.

Mustaqil ish. Ijodiy xodimlar vazifalarini kundalikka yozib borish.

14.Teatr studyalar ish faoliyatini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. “Nihol” teatr studiyasi ish faoliyatini o‘rganish. Kichik truppalarda aktyorlar vazifalarini aniqlash va o‘rganish.

Mustaqil ish. “Nihol” teatr studiyasi ish faoliyatini kundalik daftarga yozib borish.

15.Bayram yoki ijodiy kecha, teatrlashtirilgan tomosha namoyishini tashkil etishni

o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Bayram yoki ijodiy kecha tadbirlarini tayyorlash jarayoni mutaxassislar tomonidan rejalashtirib, sahanalashtirish jarayoni bosqichma bosqich amalga oshiriladi. Baletmeyster, rassom, rejissyor tomonidan maxsus grafig tuzib chiqilib, unga qat’iy amal qilgan holda ish olib boriladi.

Mustaqil ish. Bayram yoki ijodiy kecha, teatrlashtirilgan bayram tadbirlarini tayyorlash jarayonini o‘rganish.
16.Bitiruv (malakaviy) diplom ishi uchun yozilgan ssenariy bo‘yicha amaliyotda bajariladigan ishlar ko‘lamini aniqlash.

Amaliy mashg‘ulot. Bitiruvchi amaliyotchi o‘quvchilar bilan teatr jamoasi birgalikda o‘quvchilar yoshiga tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan asar yoki ssenariy tanlab olinib amaliyot rahbari nazoratida sahnalashtirish ishlari amalga oshiriladi.

Mustaqil ish. Ssenariy bilan tanishib ish rejasi yaratish.
17.O‘z mutaxassisligi bo‘yicha amaliyot o‘tash va kelgusida ishga joylashishi rejalashtirilgan muassasa imkoniyatlarini o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Amaliyot o‘tayotgan talaba teatr jamoasi ommaviy sahnalaridan ishtirok etib, bayram tadbirlarida ish o‘rganar ekan kelgusida talaba teatr jamoasida o‘z ish faoliyatini olib borishga ko‘nikma hosil qiladi.

Mustaqil ish. Madaniyat uylarida teatr to‘garaklarini tashkil etishni o‘rganish.
18.Diplomoldi ishlab-chiqarish amaliyoti davrida amaliyotchilar tomonidan yuritilishi zarur xujjatlar namunalarini tayyorlash.

Amaliy mashg‘ulot. Ishlab chiqarish amaliyoti davrida yuritiladigan me’yoriy hujjatlar rahbar amaliyotchi nazoratida yuritiladi. Na’muna amaliyotchi rahbar tomonidan taqdim etiladi.

Mustaqil ish. Hujjat yuritishni kundalik yozishni o‘rganish.
19.Teatr muassasasi, uning ijodiy imkoniyati, oylik ish rejasi asosida diplom ishini bajarish bo‘yicha tadbir rejasini tuzishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Diplom ishi teatr jamoasi xodimlari hamkorligida tayyorlanib mutaxassis tomonidan tasdiqlanganidan so‘ng oylik repertuar ish rejasiga kiritiladi.

Mustaqil ish. Diplom ishini bajarish bo‘yicha tadbir rejasini tuzishni o‘rganish.
20.Aktyorlar ansambli va rejissyor ish rejasi teatr repertuarlari bilan tanishish.

Amaliy mashg‘ulot. Aktyorlar tarkibi, ansambl tushunchasi, barcha ijodiy xodimlar teatr repertuar rejasini tuzishda bevosita ishtirok etadilar. Repertuar rejasi adabiy ko‘makdosh tomonidan tasdiqlanadi.

Mustaqil ish. Amaliyotchi talaba reja tuzishda ishtirokini ta’minlash.
21.Saxnalashtirish rejasini tuzish, ijodiy gurux (rassom, muallif, bastakor va x.k.) bilan ish jarayonlarini tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Asar tanlab olingandan so‘ng rejissyor tomondan repititsiya kundalik ish rejasi ishlab chiqilib sahnalashtirish jarayoni boshlanadi. Rejissyorlik tahliliga tayangan holda har bir obraz va voqealar rivoji chuqur o‘rganib chiqilib, rassom, muallif, bastkor hamkorligida ish olib boriladi.

Mustaqil ish. Rassom, muallif, bastakor va ijodiy jamoa bilan ishlashni o‘rganish.
22.Repetitsiyalar tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Repititsiya tashkil etishda yordamchi rejissyor va amaliyotchi o‘quvchi tomonidan repititsiya rejasi ishlab chiqiladi. Maxsus jadval asosida repititsiya jarayonlari tashkil etiladi.

Mustaqil ish. Maxsus jadval asosida repititsiya mashg‘ulotlarini yo‘lga qo‘yish.
23.Musiqa va shovqin o‘rnini aniqlash, saxna bezagi, kostyum va grim eskizlarini tayyorlashni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Spektaklning yoradamchi vositalaridan biri bu, musiqa. Tomoshabin uchun ta’sirchanlik doirasini oshirishda musiqaning o‘rni beqiyosdir. Spektaklning g‘oyasidan kelib chiqib bastakor hamda rejissyor yahlit echimni tanlab oladilar. Musiqiy sahnalar rejissyorlik qoidalariga mos janrdan kelib chiqib qo‘llaniladi. Rejissyor va sahnalashtiruvchi rassomning g‘oyaviy birligini tashkil etadi. Ssenografiya asarni bezash bilan birga g‘oyasini ochib berish uchun xizmat qiladi. Dekoratsiyalar, butaforiya mahsulotlari rassom echimi, uslubi hamda g‘oyasiga spektaklning umumiy echimiga asoslanib amalga oshiriladi.

Mustaqil ish: Musiqiy janrlarni aniqlash.
24.Stol atrofida ish bosqichlarini tashkil etish.

Amaliy mashg‘ulot. Asar tanlab olinib tasdiqlangandan sung stol atrofida dastlabki mashg‘ulotlar boshlanadi.Bunda asar voqealarini,oliy maqsadini aniqlagan xolda ish olib boriladi.

Mustaqil ish. Obrazlar va voqealarni bo‘laklarga bo‘lib o‘rganish.
25.Pesani kichik bo‘laklarini va parchalarini aniqlash, sahnada ish jarayonini tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot.Umumiy asarning voqealardan kelib chiqib bo‘laklarga va parchaga bo‘lib olamiz Xar bir bo‘lak va parchani kichik asar sifatida taxlil qilib yaxlit asarning bosh g‘oyasiga oliy maqsadi tomon yo‘naltirmiz

Mustaqil ish.Xar bir obrazga xarakter berib stol atrofida o‘qish.
26.Ssenariyni taxlil etish, uning g‘oyasi, voqealar tizmasi, maqsadi va rejissyor talqinini aniqlash.

Amaliy mashg‘ulot. Ssenariy yaratishda avvalo berilgan muhit va shart-sharoitni aniqlash lozim. Avvalo rejissyor ish rejasini tuzgan bo‘lishi kerak.

Mustaqil ish. Ssenariyni tahlil qilish.
27.Epizod, kichik parcha va bo‘laklarni bir-biriga bog‘lash, montaj qilish va yaxlit asar xolatiga keltirishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Epizod, kichik parcha va bo‘laklar bus-butun asarning oliy maqsadi uchun xizmat qiladi. Bunda o‘zaro bog‘liqlikni voqealar tizimiga tayanib mantiqan g‘oyaviy ko‘prik asosida bog‘lab olinadi. Epizod, kichik parcha va bo‘laklarni bir-biriga bog‘langanda buni, zanjir deb atash mumkin.

Mustaqil ish. Montaj jarayonini o‘rganish.
28.Asosiy progonlarni tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Pragon tashkil etishda yordamchi rejissyor va amaliyotchi o‘quvchi tomonidan repititsiya rejasi ishlab chiqiladi. Maxsus jadval asosida repititsiya jarayonlari tashkil etiladi. Tayyor spektakl badiiy kengash tomonidan tasdiqlanib tomoshabinga havola etiladi.

Mustaqil ish. Texnik pragon, bezakli pragon, namoyish.
29. Spektakl namoyishini tashkil etishni o‘rganish.

Amaliy mashg‘ulot. Ijodiy jamoaning repertuar rejasi bilan o‘quvchilar tanishib muhim sanalarga bag‘ishlangan tadbir dasturlarida ishtirok etadilar. Biror bir tadbirning mustaqil ssenariysini ishlab chiqib amaliyotchi talabalar hamkorligida tomoshabinga namoyish etadilar.Mustaqil tarzda teatr jamoasi bilan spektakl tomoshosi saxnalashtirib o‘quvchilar ishtiroki ta’minlanadi.

Mustaqil ish. Mustaqil tarzda spektakl namoyishini tashkil etishni o‘rganish.
O‘qitish uslubi

Mutaxassislik bo‘yicha o‘quv amaliyoti mashg‘ulotlari 6-8 kishidan iborat kichik guruxlarga bo‘lingan xolda, kollejdagi maxsus fanlar o‘tiladigan xonalarda amaliy tarzda tashkil etiladi. O‘qitish jarayonida o‘quvchilar o‘qituvchi rahbarligida viloyat teatrlari bilan tanishish maqsadida ekskursiyalar yoki ko‘chma mashg‘ulotlar tashkil etadilar. Mashg‘ulotlar davomida vazifalarni to‘liq o‘zlashtirishga erishgan guruxlar tomonidan kichik saxnaviy tomoshalar tashkil etilishi, biron bir madani-ma’rifiy muassasa tomonidan o‘tkazilayotgan tadbirda ishtirok etish mumkin.

O‘qitish vositalari

Mutaxassislik bo‘yicha o‘quv amaliyoti mashg‘ulotlarida turli ko‘rgazmali vositalar, kostyum, grim, rekvizit va butaforiya buyumlaridan foydalanish, ularni o‘qituvchi raxbarligida yasash, o‘qitishning noan’anaviy usullaridan foydalanish mumkin. Zamonaviy texnik vositalar, musiqa asboblari, ovoz moslamalaridan foydalaniladi. Turli tadbirlar yoki spektakllar, repetitsiya jarayonlarini video tasmalar, DVD disklardagi yozuvlar orqali televizorda tomosha qilish bilan amaliy tanishuv mashg‘ulotlarini utkaziladi.

Baholash tizimi: O‘quvchilarni bilimi, ko‘nikma va malakalarini baholash O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi Markazi tomonidan tasdiqlangan “Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o‘quvchilarini bilimi, ko‘nikma va malakalarini baholash to‘grisidagi Nizom” asosida amalga oshiriladi.

Foydalaniladigan asosiy darslik va o‘quv qo‘llanmalar, elektron ta’lim resurslari hamda qo‘shimcha adabiyotlar ro‘yhati.

1. 
   G‘. G‘ofurov – Klub ssenariyasi asoslari.
   
2. 
   U. Qoraboev – Ommaviy bayramlar rejissurasi.
   
3. 
   J.Maxmudov – Akterlik maxorati
   
4. 
   R.Usmonov – Rejissura asoslari