Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

11.6-расм. Замонавий ойна тахта пакет.
а) 2-қатламли пакет; б) 3-қатламли пакет.
1-ойна; 2-ҳаво бўшлиғи; 3-рама; 4-герметик; 5-қуритувчи; 6-бириктирувчи қисм.
Бундай ойна автомашина ва самолёт дераза кўзларига солишда, юқори босимда ишловчи асбоб-ускуналар тайёрлашда кенг ишлатилади.
Агар қатламли ойна тахтага зарб билан урилса, унда кўндаланг ёки тартибсиз дарзлар ҳосил бўлади, аммо қатламлар орасидаги елим ойна синиқларини ушлаб, уни бўлакларга бўлиниб кетишдан сақлаб қолади. Тахта ойна эни 125 дан 525 мм гача; узунлиги 250 дан 1200 мм гача ўлчамда ишлаб чиқарилади.


Ойна тахтанинг маркалари
11.1-жадвал

Ашё номи	Хомашё	Ишлаб чиқариш жараёнлари	Хоссалари	Ишлатилиши
1	2	3	4	5
Шиша	Силикатлар, кварц, борат, фосфат, галоген нитрати каби хомашёларни эритиб олинади. Ўрта хисобда қу-йидаги оксид бирикмасидан ташкил топган (%): SiO2-64-73,4%, Na2O3-10-15,5%, B2O3-0,5%, K2O-0,4%, SO3-0,5%.	Хомашёни туйиб шихта тайёрланади, кейин 15-20% шиша қолдиғи қўшилади. Махсус қозонда 1500^оС хароратда эритилади сўнг қолипланади. Шиша тиниқ бўлиши учун харорат 1600^оС гача кўтарилади. Шиша бўтқани бир неча бор совитиб ва эритилса унинг мустахкамлиги 4-8 баробар ортади. Қолипдан олиб силлиқланади ва жило берилади.	Rсиқ=700-1000МПа. Rэг=30-60МПа. Қаттиқлиги 5-7. =2,4-2,5г/см^3 =0,35-0,85Вт/м^оС Деразабоп шиша қалинлиги 2-6мм. Нур ўтказувчанлиги 84-89%.	Бир ва уч қатламли серғовак шиша, рангли ва симли шиша тахталар, нур қайтарувчи ва ютувчи, радиактив нурларга чидамли, мозаика ва ўйма безакли шиша, эрувчан шиша сифатида ишлатилади.
Эрувчан шиша (ЭШ)	Кварц қуми, табиий ва сунъий кремнийли модда ва ишқор (сода, поташ, натрий ва калий гидрооксид)лар қоришмасидан олинади.	Қуруқ ва хўл усулда обдон туйилган хомашё қоришмасини 1300-1400^оС эритиб кейин совитилади ва силикат тоши 0,4-0,8МПа босимда, 1150^оСда, буғ қозонида ёки оддий шароитда 90-100^оС да эрувчан шиша олинади (R2OmSiO2). Эрувчан шиша натрийли - Na2SiO3, калийли – K2SiO3 турларга бўлинади.	Сувда эрийди, =1,3-2,5г/см^3. Қуюқлик модули 2,6-4,0, қотишини тезлаштирувчи қўшилма – кремнефтористый натрий - Na2SiF6. Махсус қотирувчи қўшимчасиз ЭШ яроқсиз. Силикат натрийни СО2 билан биргаликда реакцияси ЭШни қотиради. ЭШга қўрғошин оксиди қўшиб қайроқ тошлар олиш мумкин. Суюқ ЭШни кварц қуми (30%дан кўп) ва кремний фтор натрий (6%) билан қориштириб кислотага чидамли боғловчи олиш мумкин. Rсиқ=50-60МПа. Унга 0,5% зиғир ёғи ёки 2% қўшилма қўшиб кислота ва сувга чидамли цемент олиш мумкин.	Елим, боғловчи модда, кислотага, ўтга чидамли қоришма ва бетон, бўёқлар, куйдирилмай олинадиган ишқорли цементлар олишда ишлатилади.
Газ кўпик шиша	Шишабоп сунъий силикат хомашёсидан олинади.	Хомашё обдон туйилади ва газ-ғовак ҳосил қилувчи – антрацит, кокс, графит, оҳактош ёки мармардан 1-2% қўшиб 600-850^оС гача қиздирганда унинг юзаси эриб парда ҳосил бўлади вам унинг ички қисмида 0,1-5 мм гача йирикликдаги ғоваклар ҳосил бўлади. Ҳажми кенгаяди. Кейин хумдонда қиздирилади. Кўпик газ шиша олиш учун шихта билан кўпик ҳосил қилувчи – илдиз (0,5-2%) бентонит ва ўтга чидамли тупроқ (2-4%) қориштирилиб кўпиртирилади, қолипга қуйиб қуритилади ва қолипдан олиниб 650-700^оС да қиздирилади.	=0,13-0,5г/см^3. =0,06-0,12Вт/м^оС Rсиқ=0,08-5,0МПа	Иссиқликни кам ўтказадиган ҳамда намликдан сақлагич ва махсус буюмлар сифатида ишлатилади.
Шиша толаси	Хомашё сифатида кварц қуми, сода ёки натрий сулғфати, дала шпати, айрим ҳолларда бўр, доломит, каолинит ва шиша чиқиндилари ишлатилади.	Шихтани тайёрлаш, эритиш (1500-1600^оС), марказда қотирувчи ускунада шиша бўтқани титиб ёки тола ҳолатида чўзиб (узунлиги 50 см гача, диаметри 1-30мкм) совитилиб олинади. Шунингдек штатик, филғер ва пуркаш усулларида олинади. Тўшак шаклида бўлиши учун шиша пахтага фенолформалдегид, карбамид смолалари суюқ лой ёки алюмосиликат боғловчилар қўшиб қолипланади.	=0,5-1,3г/см^3. =0,03-0,07Вт/м^оС Иссиққа чидамлилиги – 500^оС.	Деворбоп панел, ўртасига иссиқлик изоляция қатлами, қаватлараро қоплама, иссиқлик ва товушни ютувчи ашё сифатида ишлатилади.
Кўпик шиша	Шишабоп хомашёдан кварц қуми, шиша чиқинди оҳактош, сода ёки натрий сулфонатидан олинади.	Хомашёни 1-2% эритиб ғоваклар хосил қилувчи кокс ва туйилган охактош ёки бўр, калций карбиди қўшса шиша бўтқа (1-2%) кўпиради ва совиганда серғовак бўлади. Таркибида суюқ шиша миқдори 22-65%ни ташкил этади.	Ҳарорат 400-600^оС да бузулмайди. =150-250кг/м^3. =0,06-0,1Вт/м^оС. Ғоваклар ўлчами 0,1-0,5 мм. Ғ=85-95%. Rсиқ=0,5-12,5МПа.	Юзаси 900^оС гача бўлган ускуна, қувурларни мухо-фазалашда ишлатилади.