Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

МАВЗУ: МОЛИЯВИЙ РИСКЛАРНИ БОШҚАРИШ
1. Корхонанинг молиявий ҳолати ва банкротлик риски
2. Молиявий рискларни бошқариш тизими
3. Тадбиркорлик риски ва жавобгарлик
1. Корхонанинг молиявий ҳолати ва банкротлик риски
Банкротлик (иқтисодий ночорлик) – хўжалик суди томонидан эътироф этилган, қарздорнинг пул мажбуриятлари бўйича кредиторлар талабларини тўла ҳажмда қондиришга ва (ёки) мажбурий тўловлар бўйича ўз мажбуриятини тўла ҳажмда бажаришга қодир эмаслиги.
1 Банкротликнинг пайдо бўлиш сабаблари икки объектив ва субъектив сабабларга бўлинади.
Объектив сабаблар умумиқтисодий ҳолатлар билан боғлиқ бўлиб, уни корхона даражасида бошқаришнинг имкони йўқ. Бироқ, корхонанинг ишлаб чиқариш-хўжалик молиявий фаолияти натижаларини режалаштириш ва башоратлаштиришда уларни эътиборга олиш керак. Объектив сабабларга мамлакатдаги мавжуд нобарқарор сиёсий, иқтисодий вазиятлар шунингдек, юқори инфляция даражаси, такомиллашмаган қонун ва меъёрий ҳужжатлар базаси, давлатнинг такомиллашмаган солиқ ва пул сиёсати, мамлакатнинг молия – кредит тизимидаги камчиликлар, ноқулай бозор конъюнктураси ва бошқалар киради.
Субъектив сабаблар корхонанинг хўжалик фаолиятини қониқарли ташкил этилмаганидан келиб чиқади. Унга маҳсулот ишлаб чиқариш ва реализация харажатларининг ошиб кетиши, маҳсулот сифатининг пасайиб кетиши ва бозорбоплигини йўқотиши, ишлаб чиқариш циклининг чўзилиб кетиши, ресурслардан самарасиз фойдаланиш, ишлаб чиқариш ва сотиш ҳажмининг камайиб кетиши, бошқа корхоналар ва бюджет олдидаги ташқи қарзларнинг ошиб кетиши, режалаштириш ва башоратлаштиришнинг паст даражаси, ходимлар малакасининг етарли эмаслиги ва бошқалар киради.
Банкротликни корхона молиявий ҳолатининг қийинлашуви билан ёмонлашуви ўртасидаги фарқни ажратиб турувчи белги дейиш мумкин. Банкротликни олдиндан тахмин қилиш ва керакли чора-тадбирларни куриш мумкин. Банкротликни назарда тутган ҳолда, корхона молиявий ҳолатини башорат қилишнинг бир қанча усуллари мавжуд.
Мумкин бўлган банкротлик ҳолатини баҳолашнинг асосий усулларидан бири - келажакда банкротликка таҳдид солувчи, реал молиявий ҳолатни акс эттирувчи корхона фаолиятининг аниқ параметрлари молиявий таҳлил қилиш йўли орқали ҳисобланади.
Таҳлилнинг асосини ҳақиқатдаги кўрсаткичлар билан режа ёки меъёрий кўрсаткичларни маълум даврга таққослаш ва фарқлар динамикасини
ҳисоб-китоб қилиш ташкил этади.
1 “Банкротлик тўғрисида” Ўзбекистон Республикаси Қонуни (Янги таҳрири). 2003 йил 24 апрель.
2. Ўзбекистон Республикаси молиявий қонунлари. -Т.: 2003, 8- сон. 8- бет.
Корхона тўлов қобилиятининг йўқлиги ва баланс таркибининг қониқарсизлиги унинг банкротлигини тан олишини англатмайди.