Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

4.2-расм. Пойдеворларнинг конструктив ечимлари: 
а - лентасимон 
пойдевор; б - алоҳида турувчи пойдевор; в - яхлит пойдевор; г - қозиқ 
пойдеворлар 
Конструктив схемаси бўйича пойдеворларни 4 та типга: лентасимон 
(тасмасимон), алоҳида турувчи, яхлит ва қозиқ пойдеворларга ажратса бўлади 
4.2-расм).
Лентасимон пойдевор 
барча асосий деворларнинг остида узлуксиз 
лента кўринишида барпо этилади. Лентасимон пойдеворлар ертўлали 
биноларда ертўла қаватнинг ташқи ва ички деворлари бўлиб ҳам хизмат 
қилади. Бинодан тушадиган юклар кўп бўлган ҳолларда устунлар остида 
ҳам лентасимон пойдеворлар қилиниши мумкин (4.2 а-расм). 
Алоҳида турувчи пойдеворлар 
алоҳида таянчлардан тушадиган 
юкларни қабул қилишга ва асосга узатиш учун хизмат қилади (4.2 б -расм). 
Уларни устунсимон ва стакан типидаги пойдеворларга ажратиш мумкин. 
Асос грунти мустаҳкам, лекин бинодан тушадиган юк нисбатан кам бўлган 
ҳолларда, яъни кам қаватли биноларда устунсимон пойдеворлар ишлатилиши 
мумкин. Мустаҳкам грунт қатлами чуқур жойлашган ҳолларда ҳам лентасимон 
пойдевор ўрнига устунсимон пойдевор қўллаш иқтисодий жиҳатдан самара 
беради. Устунларни асосий деворларнинг бурчакларида, улар кесишган 

---

121 
жойларда орасини 3 м дан 6 м гача қилиб қўядилар. Пойдевор балкаларнинг 
остида глина, чангсимон ва майда қум (музлаганда шишиши мумкин) 
жойлашган ҳолларда ҳандак қазилиб, грунт ўрнига камида 0,5 м қалинликда 
шлак ёки йирик қум тўшаш тавсия этилади. Темирбетон перемичка билан 
грунт орасида h=6-8 см ҳаво қатлами қолдирилади. Унинг вазифаси қишда 
грунт музлаб, шишишига қаршилик кўрсатишдир. Бу қатлам грунт билан 
тўлиб қолмаслиги учун, темирбетон перемичканинг икки томонидан 
асбоцемент лист қопланади. Деворни капилляр захликдан сақлаш учун 
темирбетон перемичка ва цоколнинг юқори қисми горизонтал гидро-
изоляция қилинади.