1.1-расм. Поездлар ҳаракатини автоматлаштирилган бошқарувидаги ўзаро боғлиқлик кетма-кетлиги “ЎТЙ” АЖ тортув ресурсларини бошқаришнинг ташкил этилганлик даражаси ва унинг сифати таъсир етувчи омиллар ўрганилди. Натижалар,
1.2-расм кўринишида жамланган. “ЎТЙ” АЖ тортув ресурсларини бошқариш сифатини янада яхшилаш учун ҳар бир танланган автоматлаштирилган тизимда иновацион ўзгаришга мос тарзда янги технологиялар ва методларни қўллаш зарур. Ушбу ҳолатда биз ягона қонун қоидаларга таяниб қолмаслигимиз мақсадга мувофиқ.
1.2-расм. “ЎТЙ” АЖ тортув ресурсларини бошқаришнинг ташкил этилганлик даражаси ва унинг сифатига таъсир этувчи омиллар Замонавий бошқарув автоматика тизимларини амалиётга жорий қилиш ва шунга мос тарзда поездларнинг ҳаракатланишида уларнинг ҳавфсизлигини таъминловчи ва иқтисодий самара берувчи норматив ҳужжатларни ишлаб чиқишимиз ва амалиётга тадбиғи юзасидан уларни қабул қилишимиз зарур. Бу ўз навбатида поездлар ҳаракатини хавфсиз бошқаришда, ташкиллаштиришда, албатта бир қатор темирйўл ходимларини тизимли ва белгиланган норматив-ҳуқуқий хужжатларга тўлиқ риоя этиши ва асосийси замонавий бошқарув технологияларидан фойдаланиш натижасида, мақсадли иқтисодий наф берувчи ва поездларни сифатли бошқарувига оид белгиланган вазифаларни тизимли ечилишига олиб келади.
Юқоридагилар, ўз навбатида, “ЎТЙ” АЖда локомотив ва уларнинг бригадалари ишини самарали ташкил қилиш, энергия ресурслари, энергия ва ресурс тежайдиган технологияларни жорий этиш бўйича қўшимча тадқиқот ишларини олиб бориш зарурлигини талаб этади.
Локомотивлардан фойдаланиш суткалик иш вақтини ошириш учун асосий ва айланма деполарда локомотивларнинг туриб қолиш вақтини камайтириш ҳамдатортув ресурсларини автоматлаштирилган бошқариш тизимларини юқори даражада жорий этилиши мақсадга мувофиқдир.
II БЎЛИМ. ЭКСПЛУАТАЦИЯ ҚИЛИНАЁТГАН ЮК ЛОКОМОТИВЛАРИ ПАРКИНИ ГРАФОАНАЛИТИК УСЛУБ ЁРДАМИДА ҲИСОБЛАШ Юк локомотивлари эксплуатация паркини тўғри аниқлаш учун поездларнинг станциялардан жўнаш ва келиш вақтларини аниқ белгилаш талаб этилади. Амалиётда ушбу вақтлар поездлар ҳаракати графигидан олиниши мумкин.
Деподаги эксплуатация қилинаётган локомотивлар паркиушбу депога тегишли бригадаларнинг айрим хизмат кўрсатиш участкалари ва айланма участкаларидаги локомотив парклари йиғиндиси сифатида аниқланади.
Оператив режалаштиришда юк ташиш ҳаракати учун керакли локомотивлар сонини қуйидаги услуб ёрдамида ҳам аниқлаш мумкин:
бир сутка давомидаги умумий локомотив-соатлар сарфига кўра;
локомотивларнинг бир суткадага ўртача босиб ўтган йўлига кўра;
локомотивларнинг бир суткадаги ўртача унумдорлигига кўра;
бир жуфт поездга локомотивларга бўлган эҳтиёж коэффициентига кўра.
Кўриб чиқилган аналитик услублардан эҳтиёж коэффициентига кўра ҳисоб-китоб энг аниқғи бўлиб ҳисобланади.
Графоаналитик услубда эксплуатациядаги локомотивлар паркига бўлган эҳтиёж ҳисоби поездларнинг ҳаракатланиш графиги маълумотлари асосида аниқланади. Ҳисоб-китоб натижалари бўйича олинган локомотивларнинг эксплуатациядаги парки локомотивлар айланиш участкаларида бир сутка давомида зарур миқдордаги поездлар жуфтликлари ўзлаштирилишини таъминлаб бериши керак.
Поездлар ҳаракатланиш графиги маълумотлари асосида локомотивлар айланиши ҳисобий қайдномалари тузилади. Айланиш қайдномаларида локомотивларнинг уларнинг барча айланиш пунктлари бўйича поездлар билан бирга етиб келиш ва жўнатилиш вақти кўрсатилади. Шундан сўнг, локомотивнинг поезд билан локомотивнинг айланма станциясига графикда кўрсатилган етиб келиш вақтиниана шу локомотивнинг ушбу пунктдаги бошқа поезд билан графикда кўрсатилган жўнатилиш вақти билан солиштириш асосида локомотивларни ўзаро мувофиқлаштириш амалга оширилади. Бунда локомотивнинг поезд билан бирга етиб келишива навбатдаги жўнатилиши орасидаги давр локомотивга хизмат кўрсатиш бўйича барчатехник операцияларни (топшириш ва қабул қилиш, экипировкалаш ва техник хизмат кўрсатиш ТО-2, агар улар ўтказилиши талаб этилса) амалга ошириш учун талаб этилган технологик вақти йиғиндисидан кам бўлмаслиги шарт. Локомотивларни айланиш пунктидаги узил-кесил мувофиқлаштириш варианти айланиш пунктлари бўйича минимал умумий туриб қолиш вақтини бериши лозим. Локомотивларнинг оптимал мувофиқлаштириш варианти ва бошқа бошланғич маълумотлар асосида (поездларга хизмат кўрсатиш участкаси узунлиги, участка бўйича тезлик ва ҳ.к.) тадқиқ этилаётган айланиш участкаси учун локомотивлардан фойдаланишнинг асосий кўрсаткичларини оладилар.
Поездларнинг локомотивлар иш участкалари бўйича берилган ҳаракатланиш графигига кўра қуйидаги услубиёт қуйида келтирилган кўрсаткичларни аниқлаб олиш мумкин:
а) Топшириқнинг иловасидан юк поездларининг локомотивлар айланиш ёки алмашиш станцияларига келиш ва улардан жўнаш вақтлари олинади.
б) юк поездининг айланиш пунктига келиш (tай.п.кел ) ва жўнаш вақтлари (tай.п.жўн) асосида айланма пунктида локомотивларнинг меъёрий туриш вақти (топшириқнинг 10-бандига асосан tай.п.м=0,58 соат) га амал қилган ҳолда юк локомотивларининг айланиш пунктида туриш вақти (соат-минут ва соатларда) қуйидаги кетма-кетликда аниқланди:
– куннинг бошида келган юк поезд локомотиви жўнаётган биринчи поездга уланиши мумкин бўлган шарти қуйидагича текширилди.
