´збекистон республикаси солиµНИ

 
Солиқ меъёри
. Солиқ суммасининг солиқ солинадиган объекти суммасига нисбатан 
солиқ меъёри - деб аталади. Масалан, 
%
10
100000
10000
%
100


Х
суммаси
Даромад
суммаси
Солик
Демак, дорихонадаромадидан олинадиган солиқ меъёри 10 фоизни ташкил этади. 

---

86 
Солиқ меъёри даромад суммасига қараб, мол-мулк қийматига қараб ёки мол 
айланмасиҳажмига қараб белгиланади. Масалан, аҳолидан олинадиган даромад солиғи 
фуқаронинг олган даромадига қараб 8%, 16%, 22% фоизларда олинади. 
Аҳолидан ер солиғи олинаётганда ҳар бир квадрат метр ер учун солиқ олинади, 
корхоналардан эса ҳар бир гектар ер учун солиқ олинади: 
 
Қўшимча қиймат солиғи 
Қўшимча қиймат солиғи сотилаётган маҳсулотнинг чакана нархи устига қўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 12 июль 2002 й. 249- сонли 
„Савдо ва умумий овқатланиш корхоналарини солиққа тортиш қоидалари" қарорига 
асосан Ўзбекистон Республикасида дори воситалари ва тиббиёт техникаси буюмлари 
савдоси билан шуғулланадиган корхоналар қўшимча қиймат солиғи тўлашдан озод 
этилганлар. 
Қўшилган қиймат солиғи бўйича 2013 йилда ҚҚС ставкаси 20 фоиз миқдорида 
сақланиб қолинди. 
Солиқ ставкалари 3 хил кўринишда бўлади: 
1. Пропорционал 
2. Прогрессив 
3. Регрессив 
Пропорционал
- 
солиқ ставкаси усулида аҳоли ва дорихонафойдасидан, мол-
мулкидан ёки айланмасидан бир хил пропорцияда солиқ олинади. Масалан, 
дорихонаасосий фондларининг ўртача йиллик қиймати 2 млн. сўм, ундан ундириладиган 
солиқ ставкаси 2% белгиланган, солиқ суммаси бир йилда 400 минг сўмни ташкил этади. 
Агарда дорихонаасосий фондларининг ўртача йиллик қиймати 4 млн. сўм бўлса, солиқ 
суммаси 800 минг сўмни ташкил этади. 
Прогрессив
- 
солиқ ставкасида даромад ортиб бориши билан солиқ ставкаси хам 
ортиб боради. Буни биз аҳолидан олинадиган даромад солиғи ставкасида кўришимиз 
мумкин. 
Масалан, 2013 йил аҳолининг даромади 5 энг кам иш ҳақи миқдорида бўлган 
қисмидан 8%, 5 дан 10 гача энг кам иш ҳақидан 16%, 10 энг кам иш ҳақи ва ундан юқори 
даромаддан 22% солиқ ставкаси белгиланган. 
Регрессив
солиқ ставкасида экспортга маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми ортиб 
бориши билан корхоналарнинг даромадидан тўланадиган солиқ ставкаси камайиб 
боради.
Масалан: Экспорт қилувчи корхоналар учун фойда солиғи бўйича 2012 йилда амал 
қилган, реализациянинг умумий ҳажмида ўзи ишлаб чиқарган товарларнинг (ишлар, 
хизматларнинг, уларни бажариш, кўрсатиш жойидан қатъи назар) эркин 
алмаштириладиган валютадаги экспорти улушига боғлиқ ҳолда солиқ солишнинг 
регрессив шкаласи сақланиб қолинди, бундан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
1997 йил 10 октябрдаги ПФ-1871-сонли Фармони билан тасдиқланган рўйхатдаги хом 
ашё товарлари мустасно. Экспорт улуши: 
– сотишнинг умумий ҳажмида 15 фоиздан 30 фоизгача бўлганда, белгиланган ставка 
30 фоизга пасайтирилади; 
– сотишнинг умумий ҳажмида 30 фоиз ва ундан кўп бўлганда, белгиланган ставка 50 
фоизга пасайтирилади. 
Бунда тугалланмаган қурилиш ва белгиланган (норматив) муддатларда ишга 
туширилмаган асбоб-ускуналар қийматига нисбатан пасайтирилган ставкалар 
қўлланилмайди.