Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлша вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент педиатрия тиббиёт институти

Ретардир амнезия
– 
орқада қолувчи, кечикувчи амнезия. Бунда воқеа ва 
ҳодисалар айни вазиятда эмас, балки оғир ҳолатлар ўтгандан сўнг хотира 
йўқолади. Бемор бу босқичда атрофдаги бўлиб ўтган воқеа ва ҳодисаларни 
айтиши мумкин, қисқа вақт ўтгандан кейин уларни буткул унитади. 
Бу ҳолат шомсимон онг хиралашувида, делирийни ва онейроиднинг оғир 
формасида кузатилади. 
Стационар амнезия
– 
хотиранинг турғун етишмаслиги ва деярли 
динамикасининг йўқлиги. 
Регрессивланувчи амнезия
– 
йўқолган хотирани аста секин тикланиши, 
лекин бунда хотира ҳеч қачон тўлиқ (тикланмайди) қайтмайди. 
 
Амнезияга чалинган объект бўйича амнезия турлари: 
1.
Аффектоген (кататим) амнезия – хотирани бузилиши психоген таъсир 
натижасида келиб чиқади, бу механизм шахсни индивидуал ёқимсиз 
ҳолатлари билан боғлиқ (эмоция). 
Бу турли хил психоген ҳолатларда кузатилади. 
2.
Истерик амнезия – бемор учун ёқимсиз алоҳида воқеа ва ҳодисаларни 
унутилиши. 
Фантастик псевдологиянинг варианти (сиқиб чиқариладиган объект – 
бемор шахсий биографияси ёки ижтимоий мавқеидаги унга ёқмайдиган 
жиҳатлар истерик фантазия билан тўлдирилади ва унинг ҳақиқийлигига 
бемор ишонади).
Скотомизация
– 
клиникаси истерик амнезия каби бўлади, лекин 
истерик бўлмаган одамларда кузатилади. 
Парамнезия
қуйидаги шаклларда нимоён бўлади: псевдореминисценция, 
криптомнезия, эхомнезия, конфабуляция, Кальбаума галлюцинатор эслаши, 
псевдогаллюцинатор (псевдо эслаш). 
Псевдореминисценция – 
хато эслаш, “хотира иллюзияси”. Олдинги вақтда 
бўлган воқеаларни бошқа вақт оралиғида бўлган деб эслайди. Воқеалар 
ўтказилиши одатда ўтган замондан ҳозирги замонга кўчади, бу прогрессив 
ривожланиб борувчи ёки фиксацион амнезия ўрнини эгаллайди. Уларни 
турларидан бири экмнезия-ҳодисани ўтган замонга сурилиши (“ўтган 
замондаги ҳаёти”), бунда ўтган ва ҳозирги замон орасидаги чегара йўқолади, 
шундай касалланган хотира билан ҳозирги замонга ўтади. Бундай ўтишда 
алоҳида факт ёки воқеалар эмас, балки ҳаётининг аҳамиятга эга бўлган бир 
бўлаги ўтади. Ушбу ҳолатлар Корсаков синдроми структурасига, 
ривожланувчи амнезия, парамнестик деменция, пуэризмга киради. 
Криптомнезия 
– 
хотира хатолиги бўлиб, бунда хотиралар бемор 
томонидан четлатилиши ёки ўзлаштириб олиши кузатилади. Муайян инсон 
ҳаётида илгари бўлиб ўтган воқеа ҳодисалар инсоннинг ўзида эмас, балки 

---

21 
бошқа бировда бўлиб ўтгандек эсланади ёки бошқа бировнинг бошидан 
кечирганлари худди ўзида бўлиб ўтгандек эсланади.