Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Клиник кўриниши.
Э ксф о л и ати в хейлит билан кўпинча аёл- 
л ар оғрийди. Б ем орл арн и н г ёш и кўп и н ч а 3 дан 70 гача бўла- 
д и , б и роқ, кўп ҳолларда 20-40 ёш лилар о ф и й д и .
Э кссудатив ш аклдаги эксф ол и ати в хейлит, лаб қи зи л ҳош и- 
ясида тангачали, мугузли сарғиш ё к и с ар ғи ш -ж и гар р ан г ҳоси- 
л а л а р н и оғи з бурчагидан и к к и н ч и бурчагигача қ оп л аш и б и ­
л а н та в си ф л а н ад и . А й ри м ҳоллард а, м угузланган т ў қ и м алар 
катталаш иб, лабда ҳуш так чалувчи м ослам а ш аклига киради. 
Бу ж араён ф ақ ат л аб қи зи л ҳош иясида ж ой л аш и б , ҳеч қачон 
ш и л л и қ қ о б и қ ёки терига кўчмайди. Ш униси тав си ф л и ки , оғиз 
ш и л л и қ қобиғига ва терига ўтиш чизиғи зарарланм аган ҳолда 
туради. Қ отган -мугузли тўқима олинганда, остида оч қизил ран- 
гли л аб қ и зи л ҳ о ш и я с и ку зати л и б , э к с ф о л и а т и в х ей л и тд ан
ф ар к д и , эрози я ҳолати вужудга келм айди. Л абдаги К л ей н со- 
ҳаси (ш и л л и қ қ а в а тн и н г б о ш л ан и ш ч и зи ғи ) о зги н а қи зари б
ш иш ади.
Э ксф олиатив хейлитнинг экссудатли ш аклида кап и лляр қон 
том ирлар ўтказувчанлигининг бузилиш и оқибатида қисм ан ял- 
л и ғлан и ш белгилари бўлиб, у кўплаб мугузли тўқ и м ан и ҳосил 
қилади. Д ои м и й мугузли тўқ и м ал арн и н г ҳосил бўлиш и ҳар 3-6 
кунда м аксим ал ривож ланиш дараж асида кузатилади. Қ атор б е ­
м орларда к ап и л л ярларн и н г ўтказувчанлиги ё п и ш қ о қ экссудат­
л и оқи ш моддага айл ан ад и , кей и н ч ал и к у қуриб мугуз пайдо 
бўлади. Б ем ор л а б и н и н г куй и ш и ва оғриш идан ш и ко ят қи ла- 
ди, ай н и қ са, сўзлаш ганда, о вқ ат еганда ж араён яқ қ о л н ам о- 
ён бўлади, ш ун и н г учун б ем о р н и н г оғзи д о и м о қисм ан о ч и қ
ҳолатда туради.
Э ксф оли ати в хей л и тн и н г қуруқ ш акли л а б н и н г биттасига 
ёки иккаласи га бир хил да ж ойлаш ади. Ж ароҳат л ен та ш а к л и ­
да, л аб н и н г бир бурчагидан и кки н ч и бурчагига то м о н торти - 
ш увчан мугуз ҳосил қилади. О ғиз чегарасида л аб қи зи л ҳош и- 
яс и ҳам д о и м о эр к и н сақпаниб қолади, сарғиш ёки сарғиш -

---

Х ейлит лар
221
ж и гарран г тан гач алар лаб қи зи л ҳош и яси м аркази д а мустаҳ- 
кам б ирикад и ва четлари қисм ан қолади. Т ангача пайдо бўлга- 
нидан 5-7 кун утгач о сон ол и н ади , остида о ч -қ и зи л р а н г ку­
затилиб, тан гач а ўрнида эр о зи я бўлмайди. К лейн соҳасидаги 
ч и зи қ ш и л л и қ қавати қизаради. Б ем ор л а б и н и н г қури ш и ва 
куй и ш и д ан ш и ко ят қилади.
А йрим ҳолларда л аб қизил ҳош и яси о ғи зн и н г б и р бурча­
гидан и к к и н ч и бурчагигача ж ароҳатланм ай, л аб ўрта ч и зи ғи - 
н и н г учинчи қисм и унча катта бўлм аган о ч -ж и гарран г та н га ­
чали лаб қизил ҳош ияси м арказид а мустаҳкам б ирикади. Б у н ­
дай ҳолларда ю қори л а б н и н г м аркази д аги К лейн соҳаси чи- 
зиғи кў п р о қ ж ароҳатланади, ю қори ва пастки л а б н и н г қолган 
қи см и ж ароҳатсиз қолади. Қ атор б ем орларда лаб қуриш и ва 
ундаги тан гач ан и ти ш л аб олиш одати кузатилади. Э к сф о л и а­
т и в х е й л и т н и н г экссу д атл и ш а к л и н и л аб қ и зи л ҳ о ш и я с й д а
тан гач ал ар қ о ти ш и тугагандан к е й и н , ўрнига я р и м ш аф ф о ф
тангача кўри н и ш и д а ҳосила пайдо бўлиш и б илан к асал л и к я н - 
гида н б ош л ан и ш д аврида д аволан са яхш и натиж ага эр и ш и л а- 
ди. О ғр и қ ва куй и ш и ш кам аяд и , йўқолиб кетади. Э кссудатли 
ш аклд ан қуруқ ш акл га ўтиш бир неча даво муолаж аси ўтка- 
зи л ган и дан к ей и н кузатилади. Қ атор б ем орларда экссудатли 
ш акли д авон л аган д ан к ей и н , қуруқ ш акл га ўтади, б и р о қ ора- 
д ан б и р неча вақт ўтгач, касал л и кн и н г ян а экссудатли ш акли 
қ ай тал ан ад и .
Кечиши.
К асал ли к у зо қ йиллар, ҳаттоки, бир неча ўн й и л ­
л а р кеч и ш и , а й н и қ са, қуруқ ш аклида кузатилади. К асал л и к ­
н и н г экссу д атл и ш а к л и к е ч и ш и д а б ем ор а й н и қ с а , ю зи н и н г 
ҳунуклаш иш и — л а б н и н г д о и м и й патологик ҳолати ва оғри- 
ганидан мурож аат қилади.
К асалли к ўз-ўзидан тузалиб, рем и сси я д аври б илан ал м а­
ш и н и б туради. Э ксф оли ати в хейлит кам д ан -кам ҳолларда уч­
райди. Б и р о қ те к ш и р и ш н ати ж ал ар и н и н г кўрсатиш ича, э к с ­
ф о л и а т и в х ей л и тн и н г қуруқ ш акл и б и л ан о ғр и ган б ем орлар 
касалли к субъектив б ел ги л ар и н и н г қ ан ч ал и к безовта қи л и ш и - 
дан қатъий назар врачга бирор м аротаба мурожаат этм аган. К а ­
с а л л и к н и н г бундай тав си ф л и кечиш и ўта қуруқ ёки экссудат 
ш акл и н и н г ал м аш и н и ш и б илан кўринади.
Э ксф оли ати в хей л и тн и н г турли ш аклда товл ан и б кеч и ш и - 
л аб қизил ҳ о ш и я с и н и н г б и р о р -б и р соҳасида д о и м и й с ақ л а- 
н и б турувчи то ш м а кузати л и ш и б и л ан а н и қ л а н а д и , бу эса, 
худди рак олди ҳосиласи кўри н и ш и н и ю зага келтиради. Л е ­
ки н бу тош м а ём он си ф атли ўсмага айланм айди.